Download - Friedrich Holderlin - Empedokles
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
1/154
HLDERLIN
EMPEDOKLES
Almancadan eviren:
smet Zeki Eybolu
HLDERLIN VE EMPEDOKLES ZERNE
Alman iirinde zel bir yeri, zel bir nemi olan Friedrich Hlderlin (1770-1843) doayla
kendini birletiren, kendinden doaya alan, doadan kendi i-evreninin derinliklerine inip
oradan trl trl sesler getiren bir iir anlaynn taycsdr. Onun gzleri d-evrene bakarken
bile kendi iini, kendi zn grr. iirinde, boyuna kendini doalatran, doa olaylarnda
kendinin yansdn sezinleyen, bu sezilerini anlatmaya, iirin diliyle aklamaya ynelen bir
tutum, bir g kavranr eilim vardr.
Yaaynn pek ksa bir dnemi iinde dzenli dnebilen, yllarnn ounu lgnlk iinde
geiren Hlderlin'in iirinde derin bir insan anlatm, daha dorusu kendini doaya veri, zn
doada bulu duygusu sezilir. 1806 ylnda ldran ozann btn yazlarnda doayla birleme,
doann iinde kendini bulma abalar kolayca grlr.
Alman iirine getirdii yenilik de ite buradadr. Onun iirlerinde, doa konuur, bir ozann
dilinde kendini, kendi anlatmn bulur gibidir.
Onun bu derin doa sevgisini, doann iinde yitiini, doa olaylaryla kendini ortaya koyuunu
anlamak iin An die Natur (Doa'ya), Sonnenuntergang (Gnein Bat), Aus Menon's Klage
(Menon'un Yaknmas), Die Nacht (Gece), Am Abend (Akam), Haelfte des Lebens (Yaamn
Yars) adl iirlerini okumak, onlar zerinde dnmek yeter de artar bile.
Derin bir ac, insann iini kemiren, yreini oyan, boyuna kmldatan, bir yerde durdurmayan
srekli znt Hlderlin'in iirinde ilk gze arpan zelliklerdir. O, daha ok acnn, insan
HLDERLIN
1
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
2/154
varlna gizlice sinmi, nereden geldii bilinmeyen zntnn dile getiricisidir. Ac ile sevgi,
sevin ile derinden gelen, insann birdenbire btn varln kaplayan kkl tedirginlik iirinin
ana kavramlar arasnda yer alr.
Durum byle olmakla birlikte, Hlderlin gene de neden dolay ac ektiini, derin, ykc bir
znt duyduunu ak kantlarla ortaya koymaz. niler, klar, zntden sevince, sevinten
zntye dallar, bir iirde beklenmedik elimeler okluk artr insan. Hlderlin bir ac
eken, znt duyan ozan olarak kar karmza. Bizim Fuzuli'yi andrr bir bakma. Doay
binbir boyam iinde grrken btn sevin verici grnler gznden silinir, doay insana ac
ektirdii iin seviyor sanrsnz. Doada insann lmeyeceine, yok olmayacana inanm bir
durum, bir iten sezii vardr dersiniz. okluk aldatr insan iiri. Gnlk bir doa olay iinde
birdenbire bir insan dikiliverir karnza. Onun gznde bir aacn yapranda, bir akarsuyun
karsnda yeeren otta grlen yeil insann brnd bir boyamdr. Aata insan aar,
iekte insan glmser, akar suda insan trk rr ya da mrldanr. Doaya, doa olaylarna
doymayan bir tutkusu, bir zlmez balan vardr.
Hlderlin'in byle bir anlayla doaya sarlmasnda, doay bir ana gibi kucaklamasnda
yaamnn, pek kkken ksz kalp baka ellerde bytlmesinin etkileri vardr. renimini
yapmas iin gnderildii dinci okullardan; sk, kuru koullara bal bir eitim grmekten ka,
yaratlndaki doaya alma isteinin ne denli derinlere kkler saldn gstermektedir. Aa
yukar btn iirlerinde bu tutum kolaylkla grlr.
Doann evremizi saran, iten dtan bizi srekli etkileyen olaylar iinde Hlderlin bizim
grdmzden baka bir nesne grr, anladmzdan bakasn anlar, dndmzden
bakasn dnr, aradmzdan bakasn arar. Onun dilinde doa srekli bir canllk,
tkenmeyen bir yaratclk iindedir. Sanat doann dile gelmi bir biimi gibidir. Doada,
zamanda tkenmeyen, eskimeyen, boyuna g kazanan, srp giden bir yaratc tin (ruh) vardr.
Ozann bu anlayn Der Zeitgeist (Zamann Tini) adl iirinde aka buluyoruz. Doa ile Tanr
birdir, birliktedir. nsan doann iinde bu gcn izlerini tayan (daha sanat insan) bir varlktr.
HLDERLIN
2
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
3/154
Hlderlin'in byle bir varlk anlayna ulamasnda en etkili neden eski a iiriyle olan iten
yaknldr. Nitekim Hyperion adl yaptnda eski Greklere duyduu derin sevginin, balln
izleri aka kendini gstermektedir. Eski Greklere duyulan bu ar sevgi, derin ballk
yalnzca Hlderlin'e vergi deildir. Aa yukar onsekiz ile ondokuzuncu yzyln btn Batl
dnrlerinde, sanatlarnda, aydnlarnda bu nitelikler, eilimler grlr. Avrupa'y eski a
kltrnn a kavuturmasnda Grek diliyle yazlan yazlarn nemli bir etkisi vardr.
Avrupa'nn birok alanda dzene kavumasnda, dzenli dnmesinde, kurumlarn
kurulularnda en byk etkinin Latinlerden gelmesine karlk, onlara, Greklere duyulan sevgi
duyulmamtr ylesine. Oysa dnceyi gerek yaama uygulama, yaamla dnce arasnda
balant kurma anlay daha ok Latinlerden gelmektedir. Byle olmasna karlk Grek sevgisi
daha derindir Bat'nn yreinde. alacak itir: Bat devlet kurmay, okul amay, yasalar
koymay, devletler arasnda ilikiler kurmay, daha bunlar gibi topluma vergi birok uygarlk
kurumunu, kuruluunu Latinlerden renmiken gene de Grek sevgisi ar basmaktadr.
Bu ar sevgi daha ok sanattan, iirden gelmektedir. Grek dncesi kendini iirle, yontuyla,
tiyatroyla beslemesini bilmi; btn sanat dallarndan elden geldiince yararlanmtr.
Eski Grek ozanlar yazlarnda daha ok tanrlar konutururdu, Hlderlin ise insan diliyle doay
konuturuyor bir bakma. Bunun byle olduunu onun Der Mensch (nsan) adl iirinden
anlamakta glk ekmiyoruz. Yalnz bu "insan"n da Hlderlin'in kendisi olduunu gzden
karmamak gerekiyor. Doa gibi btn insanlar da Hlderlin'in znde birlemi, bir araya
gelmi, kaynam durumdadr.
Hlderlin'in iirine giren, onun en ok kulland szlere bir gz atarsak bunlarn insanda bir
devinme, bir kmldan uyandracak nitelikte olduklar grlr. Btn varlklar, dalar, talar,
sular, aalar, rmaklar, dalgalar, yapraklar, oylumlar, sevgi onun dilinde srekli bir devinim
iindedir. Onun dilinde, iirinde duran, kmldamayan, bu kmldanlar iinde insann bir yann
yanstmayan bir tek nesne bulamazsnz. Sessiz bir uultuya kaplr insan Hlderlin'i okurken.
Bu bakmdan Hlderlin diyebilirim ki Alman iirinin en devingen ozandr. Onun iirinde kendi
HLDERLIN
3
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
4/154
evrenine ekilen, bir kyda sessiz duran insan bile srekli bir devinme ak iindedir.
Hlderlin'in insan kendi iinde btn doayla elele verip devinen, boyuna kmldayan bir
varlktr. Bu gr de eski Anadolu felsefesinde bulmaktayz. Birok iirinde bu eski felsefenin
izlerini, eski mitoslarn ilendiini, onlara deinildiini gryoruz aka...
Hlderlin'in iiri; yaps, iledii konular, tutumu, varla bak, olaylar, nesneleri yakalayp
aklay bakmndan lka Grek - Latin iirine benzer. zellikle evirisini sunduum
Empedokles'de Homeros gibi bir tutum gze arpar. lka iirinde zellikle Homeros,
Vergilius, Ovidius, son ikisinden daha nce yaayan Lucretius gibi ozanlar bir konuyu ilerken
onun en kk ayrntlarna dein iner, iie geen olaylar ele alp anlatr, birini brakp araya
giren ikinci olay alr, onu brakp ardndan geleni iler, kesilmeyen bir anlatm ak iinde
konuyu geniletir gider. Durum Hlderlin'de de byledir. Homeros'un lyada adl yaptnda
bulduumuz gne, gnam nitelemeleri, anlatmlar, Ovidius'un masal ileyileri, Lucretius'un
derinlemesine nesnelere bak pek az bir deiiklie urar Hlderlin'de.
Doa karsndaki tutumuyla lka'n ad geen ozanlaryla ok yakn bir benzerlik iindedir
Hlderlin. Yalnz, bu ili Alman ozannn insann daha derinliklerine indiini, insan rpnan,
zlen, doa iinde srekli bir zlem duyan varlk olarak aldn unutmamak gerekir. lka
iirinde insan daha ok d grnyle ilgiyi eker, iire girer. Oysa Alman ozannda d
grn ikinci srada kalyor.
Doa olaylarnn tkenmeyen ak iinde bulur insan Hlderlin. Bir suyun aknda konuan bir
insan, bir aacn duruunda dnen bir insan tutumu vardr. Doada grlen sessizlik, insann
kendi dnce evrenine dal; grltlerse da vurmu, bitmek nedir bilmeyen didinileridir.
iirlerinde sk sk Tanr adnn gemesine karlk ar bir Tanr ball grlmez Hlderlin'de.
Tanr daha ok doann btn, doann iinde sakl yaratc bir z kimliindedir. Buna karlk
ulusunun geleneklerine bsbtn kart bir davran iindedir de denemez. Szgelii
Nietzsche'nin davranlarn bulamayz onda, te yandan ada Goethe'nin tutumundan da
uzaktr. Hlderlin daha atlgan, daha korkusuzdur olaylar karsnda. Sevgisi, bak, nesneleri
HLDERLIN
4
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
5/154
anlay daha bilgecedir, yalnz ilka ozanlarna vergi bir bilgecelik iinde.
Hlderlin olaylarn znde srekli bir birliin, deimezlik ilkesinin bulunduuna, olaylar
yneten gl bir zn varlna inanmtr. Empedokles'i bir konu olarak ele almas da bundan
ileri geliyor bir bakma. Empedokles, birletirici, danklk iinde yaknlatrc, nesneleri iie
giydirici bir ilkenin, bir zn varlna; doada arpan iki kar ilkenin srekli bir yanyanalk
iinde bulunduuna inanan bir bilgedir. Hlderlin'i bu bakmdan etkilemi olsa gerek.
lka Anadolu felsefesi varln, dolaysyla evrenin elle tutulur zlerden kurulduuna inanan bir
dnce dzeni iinde domu, gelimiti. Thales varln su gibi bir ilkeden, sudan
kurulduunu; btn deimelerin, trlenmelerin suyun ayr ayr nitelikler kazanmasndan ileri
geldiini sylyordu. Ona gre btn varln z suydu. Yaam denen srekli dirilik sudan
geliyordu. Bitkiler, canllar, hava; szn ksas grlebilen, elle tutulabilen ne varsa sudan
tremitir; zn, yapsn kuran sudur.
Anaximenes suyu brakp varln znn soluk olduunu ileri srd. Ona gre btn varlklar
soluun skp almasndan, daralp genilemesinden, trl trl nitelikler kazanmasndan
ortaya kmtr. Evrenin olu ilkesi su deil soluktur, yeldir. Btn diri nesneler birer tin tarlar.
Evrende tin tayan varlklar diri, tamayanlarsa canszdr. nsan lnce ona diriliini veren z
gider, soluk gvdeden ayrlr. te lm denen olay soluun gvdeden ayrlmasdr. Btn dirilik
gc soluktadr.
te yandan daha yrekli, daha atlgan bir bilge olan Herakleitos varln zn kuran nesnenin,
ilkenin ate olduunu ortaya atm; evrenin srekli devinim iinde bulunduunu, boyuna srp
giden bir deimenin varolduunu, bizim bitmeyen bir ak iinde olduumuzu sylemitir.
Btn bu deimelere karlk evrenin znde deimeyen, olduu gibi kalan, evrene varlk
btnl iinde kimliini, kiiliini kazandran bir ilkenin bulunduunu da aklamaktan kendini
alamaz Herakleitos. te bu deimeyen, z kuran, amaz bir l olan varlk Logos'tur.
Evrenin dzenleyicisi, olaylarn lei, egemeni odur. Bu z, deiiler iinde deimez olarak
kalandr. Grnler iinde grnmez olarak durandr. Evrene uyumu, dzenlilii, olaylara belli
HLDERLIN
5
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
6/154
belirlilii veren odur. Logos bir dzendir, ldr. Btn olumalarn yreinde vardr.
te buraya dein bilgenin evren, varlk karsndakini tutumunu, olumalar aklaylarn pek
ksaca grdk. imdi bir bakasna geelim. Evren tek ilkeden, soluk, ate, su gibilerden
kurulu deildir. Varlk denen nesneler, olumalar alan bir zden kurulmu olamaz. Daha ok,
daha trl trl zlerden yaplm olmas gerekir. Varln drt kurulu ilkesi, kurucu z vardr.
Bunlar da su, soluk, ate, bir de topraktr. Bu son dnceyi, trl ilkeleri birletirip bir nesne
yaratan gr ortaya atan bilge, evirisini sunduum yapta ad verilen dnrdr:
Empedokles. Empedokles (490-430) Sicilyal bir bilgedir. Yaay, davranlar olduka ilgi
ekicidir. lm bile bir masal nitelii iindedir. lkesinin yasalarna, tanrlarna, genliine
kar ykc, yoldan karc tutumlarda bulunuyor dncesiyle yurdundan srlmtr. O da
kendini Etna yanardann iine atp zne kymtr. Ona gre, bu trl trl ilkeleri (su, yel, ate,
toprak) birletiren, ayran iki ayr ilke daha vardr. Bunlar da Sevgi ile Tiksinme'dir. Sevgi
birletirici, tiksinme ayrcdr. Evrende kartlklar arpr. Her nesnenin, her oluun bir de kart
vardr. Gzel - gzel olmayan, iyi - kt, ar - yenik, yumuak - kat gibi. Evren bir elimeler,
kartlklar alandr.
Empedokles, bu ilgi ekici dnceleri yznden, Hlderlin'den yzyllarca nce Romal bilge-
ozan Lucretius'un da ilgisini ekmi; De Rerum Natura (Varln yaps) adl yaptna dein
girmitir. yle ki Lucretius onu vmekten kendini alamaz; onun yaptn anlatmaktan geri
duramaz. Lucretitus nl yaptnda "Sicilya bu kiiden (Empedokles) daha parlak, daha deerli
bir nesne barndrmam kucanda, insan onun kii-soyundan geldiine kolay kolay inanamaz"
diyor.
Empedokles bir ozandr, dncelerini Arnmalar ve Doa adl iki uzun iiriyle dzenlemitir.
iirinin bir yerinde tinin gvdeden gvdeye getiini, kendisinin bir alar balk, ku, al
olduunu syler. Hint dncesinde grlen, tinlerin ayr ayr gvdelere girdii inancn savunur:
Vaktiyle ben olan, kz, al oldum.
Ku oldum, denizden srayan dilsiz balk oldum. (*)
HLDERLIN
6
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
7/154
Arnmalar'n bir ok yerinde bylesi dncelerle karlar; insann, evrenin srekli atmalar,
kartlklar iinde bulunduunu ileri sren grlerle karlarz.
Empedokles'e gre insan skntlar, aclar, yoksunluklar, yoksulluklar iindedir:
Vah sana, ey zavall insan soyu, ey bahtsz,
Byle kavgalardan ite, byle inlemelerden
yaratldnz...
... arlar ve aclar kartrarak, aldatmalar
ve szlanmalar...
(Yukarda ad geen eviri, sayfa. 138)
Bu grler bir btnlk iinde Hlderlin'in iirlerine girmitir. Yukarda ad geen iirlerinde,
Hyperion'da bunlar aka gryoruz. Bundan da, Empedokles'in Hlderlin'i grleri, yaay
dolaysyla epeyce derinden etkiledii sonucu karlabilir.
evirisini sunduum Empedokles adl yapt Hlderlin'in tiyatro trne pek de uygun gelmeyen
bir konuyu ilemesiyle ortaya kmtr. Yaptn ana konusu Empedokles'in doduu yerden
srl gibi grnyorsa da yle deildir. Ana konu insann doa, alnyazs karsndaki
durumu, iinde bulunduu kmazlar, d olaylarla kendi i evrenindeki olumalar arasnda
grlen srekli atmadr. nsan dnen bir varlk olarak ne yana dnerse dnsn, nereye
giderse gitsin bitmez tkenmez elimelerle, atmalarla kar karyadr. Bu kart durumlar
iinde insann benlii kendini gsterir. Kartlklar insana bir belirlilik kazandrr ya da byle bir
tutuma ynelmeye iter, bask yapar. te Empedokles'de bu nitelik kendini gsteriyor. Btn
basklara, itmelere, ezmelere karlk nl bilge dncesinden, inancndan sapmyor; baka bir
deyimle, dinci gre kaplmakszn doann dzeni iinde kendisine verilenden ayrlmyor. Yn
deitirmiyor. Bu geliigzel bir konu deildir Hlderlin iin. O da yaamnda, ok dar bir
anlamda da olsa, biraz Empedokles'ti. Genliinde kendisine verilmek istenen eitim,
tekdzenlilik onu bir trl etkileyememi, iinde gelimekte olan doa vergisi eilimin ynn
deitirememitir.
HLDERLIN
7
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
8/154
Hlderlin bu yaptnda biraz da iyilikle ktl kar karya koyar. Empedokles yaplan
iyiliklerin, Hermokrates ise bunlara kar bilinsizce dikilen iyilikbilmezliin yanstcsdr.
Bilgenin gznde nemli olan yenilik, dnce bakmndan gelime, ilerlemedir. Hermokrates'in
ereiyse nereye varrsa varsn elde bulunanlar olduu gibi saklamak, korumak, ilerici
dorultuda grlen btn deimelerin nne gemek, onlar nlemektir.
Hlderlin bize verdii taslaa gre yaptn bitirmemitir. Bunun nedenlerini burada uzun boylu
aklayacak deilim. Gerekmez de. Yalnz, geirdii bunalmlarn burada nemli etkileri
olmutur.
smet Zeki Eybolu
EMPEDOKLES
EMPEDOKLES'N TASLAI
(Frankfurt)
HLDERLIN
8
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
9/154
Be perdelik bir tragedya
BRNC PERDE
Empedokles dncesi, felsefesi dolaysyla, her belirli urann, trl konulara ynelmi ilginin
kmsenmesine yol atndan, epeydir bir kltr hnc ekmi zerine. Hem bireysel varln
can dman diye bilinmi, bu yzden gerekten gzel ilikiler iinde bile tedirgin, bir yerde
duramaz, ac eker olmu. Bunlar zel ilikilerdir; yalnzca o btn canllarla byk bir oyun
iinde olduunu sezmitir, onlar onu doldurmutur iyice. Oysa o, yine de her yerde bulunan
gnldelerle ili dl deildi bir tanr gibi, ilerinde yaayp sevebildii kimseler arasnda bile
bir tanr gibi zgr, yaygn deildi; onun gnl, dncesi var olan kapsamt, o art arda
gelilerin yasasna balanmt. Empedokles, Agrigentolularn bayramda kard yzkzartc
bir olaya dayanamaz; ama bu bayramn etkisinden ok ey uman kars onu bu enlii
kutlamaya yrekten inandrr; sonra gene karsnca az ok duygulu, alayl bir biimde azarlanr;
bu yz kzartc olayla bir aile kavgas yznden bildiini yapmaya koyulur; evi de, kenti de
brakr, Etna'nn sessiz yresine ekilir.
Birinci Sahne
Empedokles'in birka rencisiyle halktan birka kii. Bu kimseler Empedokles Okulu'nun
iine girmeye kalkarlar. Empedokles'in bir rencisi, gzdesi gelir. "Gidin" diye seslenir
tekilere, bu ara kendi ieri girer, onlara bu din yaycsn gsterir, ekip gitmelerini buyurur;
retmen bu sra bahesinde derin bir dnceye dalmtr. Empedokles'in konumas.
Doa'ya yakar.
HLDERLIN
9
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
10/154
kinci Sahne
Empedokles kadn ve ocuklarla. Kklerden biri evden aa doru rr: "Baba, baba,
duymuyor musun?" Bunun zerine anne aa iner, onu kahvaltya arr, konumasna balar.
Kadnn inceden inceden yaknmas, Empedokles zerinde zc etkisi, Empedokles'in
yrekten zr dileyileri. Byk bayramda birlikte olmak, birlikte elenmek iin kadnn yakar.
nc Sahne
Agrigentolularn bayram. (Bir tccar, bir doktor, bir rahip, bir komutan, bir gen bey, yal bir
kadn.) Empodeklos'in znts.
Drdnc Sahne
Evcek bozuma. Empedokles'in dncesinin ne olduunu, nereye gideceini sylemeden
ayrl. O karsn, ocuklarn yannda, gnlnde tadn sylerdi; yalnz onlarn kendisini
anmsamadklarn dnrd. Artk evreni (ufku) daralm; birlikte yaadklarn uzaktan
grebilmek, kavramak, onlara glmsemek iin daha yksee kmak gerektiini dnyordu.
KNC PERDE
rencileri Etna'ya Empedokles'i grmeye giderler. lkin onu gnl yalnzlndan ayran, onu
gerekten kmldatan gzdesi gelir; sonra tekiler, onu yeniden insan yoksulluuna kar
kzgnlkla dolduranlar; yle ki o onlarn hepsini kovar, sonunda kendisini brakmas iin
gzdesine t verir.
HLDERLIN
10
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
11/154
Birinci Sahne (*)
Empedokles Etna'da. Empedokes'in Doa'ya kar kesin gnl vermilii.
kinci Sahne
Empedokles ile gzdesi.
nc Sahne
Empedokles ile rencileri.
Drdnc Sahne
Empedokles ile gzdesi.
NC PERDE
Etna'da karsyla ocuklar Empedokles'i grmeye giderler. Onlarn yrekten yakarna kadn
bir de o gn Agrigentolularn onun adna bir yontu dikecekleri bildirisini ekler. n ve sevgi, bizi
gereklie balayan biricik balar, onu geri getirirler. rencileri sevin iinde evine gelirler,
gzdesi boynunu bker karsnda. Empedokles yontusuna bakar, onu bunu yapmaya inandran
halka aka teekkr eder.
DRDNC PERDE
HLDERLIN
11
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
12/154
Onu kskananlar birka rencisinden Etna'da halka kar syledii ar sylevi renip ondan
yararlanmaya, halk ona kar ayaklandrmaya kalktlar. Gerekten de halk onun yontusunu
ykp onu ilden srd. Artk uzun bir sredir isteyerek lp sonsuz Doa ile birleme konusunda
gelien yargs son biimini ald. O bu amala karsndan, ocuklarndan ikinci kez daha derin,
daha ac bir durumda ayrld, gene Etna'ya gitti. Gen gnldeini savuturdu. Karsna,
yattrd avuntular yznden kendisini aldatmayaca konusunda gveni vard. Bu gnldei
onun gerek ereini kmsemek istiyordu.
BENC PERDE
Empedokles lmne hazrlanyordu. Birtakm geliigzel nedenler yargsn engelliyordu, o
bunu kendi i varlndan gelen bir gereklilik diye grd. imdiye dein evrenin yerlileriyle
elinde bulundurduu kk sahnelerde kendi dnce trnn, yargsnn onayn grd her
yerde. Gerei kmseyen gzdesi geldi, retmeninin anlay iinde byk devinmelerden,
grnden dolay yle etki altnda kald ki buyrua kr krne boyun eip gitti. Bunun zerine
Empedokles kendini yalmlar karan Etna'ya att. Gzdesi akn, tedirgin bir durumda evreyi
dolap retmenin demir ayakkablarn buldu. Onlar uurumdan kan yalmlar frlatp atmt.
Tand onlar. Empedokles'in ailesine, halk iindeki yaknlarna gsterdi. Yanardan banda
toplandlar, zldler, byk insann lmn kutladlar.
HLDERLIN
12
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
13/154
EMPEDOKLES'N LM
(Birinci Blm)
BRNC PERDE
Birinci Sahne
ki Vesta Rahibesi.
PANTHEA. Onun bahesidir bu. Orada, koyu karanlkta, pnarn fkrd yerde, duruyordu
dipdiri, ben nnden getiimde. Sen, onu grmedin mi?
RHEA. Grebilir miydim? Dnden beri babamla Sicilya'daydm. daha ocukken grmtm
onu, Olympia oyunlarnda bir sava arabasnda atlar ynetirken, eskiden.
PANTHEA. imdi grmelisin onu. imdi. Sylendiine gre ne yana gitse, bitkiler de o yana
dner, nereye denei dokunsa sular fkrrm yerden. Doru olabilir btn bunlar. Frtnal
havada bir bakmaya grsn ge, bulutlar dalr, prl prl gn rm. Daha neler deniyor
bilsen! Kendin grmelisin onu. Bir an da olsa. Daha bunun gibi pek oklar. Ben saknyorum
ondan, ne varsa deitiren korkun bir z var onda.
HLDERLIN
13
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
14/154
RHEA. Nasl yayor bakalaryla? Ben anlamyorum bu adamn iini.
Onun da var m bizim gibi bo gnleri.
yle skntl, sama sapan ileri?
nsanca bir ac eker mi o da?
PANTHEA. Ah! Orda son kez grmm onu
Aalarnn glgesinde,
Bir tanrsal ac ekiyordu derin mi derin...
Olaanst bir zlemle bakar yere birden,
Yitirdiince oalan zgn bir aratrclkla,
Bir yol dalar kzllna korunun yukar,
Uzak mavilie, silinir gznde yaam,
Sarar burkulan yreimi
Bir grkemli grnn kendinden geii -
Sen de batp gideceksin ey gzel yldz
Bir nesne kalmayacak artk uzun boylu.
Bunu kurar dururdum...
RHEA. Konumu musun onunla sen,
Panthea, daha nceden?
PANTHEA. Bir eyler anmsatyorsun bana bu konuda. ok olmuyor, lm deine dtmd.
nce prl prl gn kzard nmde, gne batyordu, bir cansz glge gibiydi evren. Eskiden can
skc bir dman olduu byk adam; doann gvenini, yardma ard babam umutsuz
gnde. O zaman bu yce kii ulatrd bana ilac, bir byl uzlama iinde eriyip kart didinen
yaammla birbirine, tatl duygulu ocukluk gnlerine daldm, gzlerim ak uyudum gnlerce,
gereksemedim bir soluu bile. Yeniden alverdi varlm l l bir been iinde. oktandr
yoksun klndm evrene, prl prl bir ilgi duyula ald gzm gne kar, orada duruyordu
Empedokles. yle tanrsal, yle gerek geldi bana. Glmseyen gzlerinde iek iek ald
HLDERLIN
14
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
15/154
bana yaam yeniden. Ah, bir sabah bulutuu gibi dkld gnlm yksek, tatl a kar; ben
ince bir yansmaydm ondan...
RHEA. Ey Panthea...
PANTHEA. Onun gsnden gelen. Btn ezgiler nlyor her hecede, tini de sznde. Oturmak
isterim ayaklarnn dibinde saatlerce, onun bir rencisi, onun ocuu olarak, onun gklerine
bakmak, onda sevinten ldrmak, onun gklerine dalp kendimden geinceye dein...
RHEA. Bir bileydi sevgiyi, sylerdi syleyeceini.
PANTHEA. Bilmez o. Dolar kendi evreninde
Duymadan bir nesneye gerekseme, bir tanr
Sessizliince yrr ieklerinin arasnda,
Saknr incinmesin diye hava, mutluluk..
Sessizdir onun evreni, coar gnlnce
Ykselen bir elence iinde, fkrr
Bir kvlcm bir dnce gibi gecesinden
Yaratc bynn, sokulur l l,
Gelecek eylemlerin zleri yreine,
Oluan insan yaamnda, sessiz doada,
Grnr ona evren, duyar kendini bir tanr gibi
elerinin iinde, bir gke trkdr sevinci,
Gn olur gsterir kendini, girer halk iine,
Kalabaln uuldad, bir glnn
Babo grltler kard yerde..
Byle yrtr egemenlii grkemli nder,
Gelir yardma yeterince grldnde,
Almak isterlerse yardmna
Bir yabancnn boyuna, sezmeden
HLDERLIN
15
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
16/154
Geip gidiini - eker gtrr onu
Glgeliklere sessiz bitkiler evreni,
Daha gzel grnd yere,
Oradadr; btn gllyle
Karsndadr gizem dolu yaam...
RHEA. Ey konuan kadn. Nasl biliyorsun her bir
eyi?
PANTHEA. Onu dnrm ben - ne ok
dncelerim
Var onun stne! Ah. Anlam mym onu,
Ne olduunu? Yaamn kendidir o,
Biz birer dz ondan. -
Gnldei Pausanias az ok sz etmi ondan
nceden bana, grr onu gnden gne o delikanl,
Jupiter'in kartal daha vnl
Deil Pausanias'tan - yle sanyorum.
RHEA. kamam sana, ey sevgi, ne dersen de
Ne aclar doluyor iime anlatlmaz,
Senin gibi olmak isterim ben de
stemem onu bir daha. Evet siz
Byle mi olursunuz bu adada?
Sevin duyarz byk adamlardan,
Bunlardan biri gneidir Atina kadnlarnn,
Sophokles'tir. Onda btn lmllerden,
zellikle kzlardan bir z grnr grkemli,
Prl prl bir an doar iinde... -
HLDERLIN
16
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
17/154
Her biri dncesi olmak ister bu grkemlinin,
Boyuna gzel, gen olmak solmadan,
Ozann zne girip kurtulmak,
Sorun, dnn, kentin bu dk kzlarndan
Hangisinin sevgiler dolu bir yiit olacan,
znde canlanan, Antigone dedii o,
Il l olacak alnlarnz girdiinde
Tanrlar gnldei bayram gn tiyatroya,
Yok artk zntnz
Yitmiyor sevgili gnl
Bir acnmal yaprak boyun eii iinde. -
Adadn kendini - biliyorum iyice,
yle byktr ite seni sessiz brakmada,
Sonsuzu seviyorsun snrszca.
Nedir yardmcn senin? Evet senden
Onun bat alyor cn,
Sen iyi ocuk, gmen gerekir mi onunla?
PANTHEA.Yapma
Gurur verme bana, korkutma beni,
Bana gre deil ona gre olan.
Ben o deilim, o gse bile
Benim gm olmaz onun g,
lm de byk olur byklerin.
Gitmek istiyor bir yiitle silah tayan;
Elinde aln yazsnn lda,
Byle arlmas gerekir birinin
HLDERLIN
17
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
18/154
teki gibi, nedir bu adamn ulat,
nan bana, yalnz udur onun kazanc
Su ilemi btn tanrlara kar,
ekmi onlarn hncn zerine,
Onun gibi su ilemek istedim ben de,
Onun uradna uramak,
Ne olurdu bir yabancyla sevenler
Bir ekiivereydi, ne olurdu. - Ne istiyorsun?
Yalnz tanrlar konusalar, sen budala kadn
Yeremezsin bizi onun gibi...
RHEA. Belki onun gibisin sen de
Yoksa nasl bulurdun onda mutluluu?
PANTHEA. Sevgili gnl.
Bilmiyorum, neden balym ona
- Bir greydin onu -. Dndm bir yol
kar dar belki diye (bu saatte
Krlarda gezer seve seve sonsuz genlik,
Bir an benzetiverirse ona yeni gn -),
Grmsndr onu giderken -
Bir istek vard yle, doru deil mi dersin?
Vazgemeliyim bu dileimden, grnyor o,
Artk sevmemi tanrlar
Bu sabrsz duamz, haklar var.
stemem artk istemem - ben sizden
Ummalym iyi tanrlar - bilmem ondan bakasn -
stiyordum seve seve, dileyeydim tekiler gibi,
HLDERLIN
18
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
19/154
Yalnz gne n, bir de yamuru sizden,
Bir bunu yapabilirdim.
Ey sonsuz gizem - Biz neyiz,
Ne aryoruz, bulamayacaz aradmz,
Biz, iyi saatte olanlar gibi deil miyiz?
RHEA. Baban geliyor, orada,
Bilmiyorum, kalalm m gidelim mi?
PANTHEA. Ne diyorsun? Babam m? Gel svalm.
kinci Sahne
Kritias (Archon). Hermokrates (Rahip).
HERMOKRATES. Kimdir orada giden?
ARCHON. Kzlarm, sanrm,
Bir de konuun kz,
Dn evime gelenin.
HERMOKRATES. Raslant m? Yoksa onu mu
aryorlar,
Halk gibi onlar da yitmi mi sanyorlar?
ARCHON. Gelmemi kznn kulana imdiye dein
Bu olaanst sylenti, onunla ilgili
Btn olup bitenler gibi..
Ormanlara, llere ya da denizlere gitmi,
Ge km, yere girmi ola,
Snrsz anlamn ittii yere.
HLDERLIN
19
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
20/154
HERMOKRATES. Yok olanlarla, onlar da grmeli
onu,
Bununla kovarlar ancak bo sany.
ARCHON. Nerdedir dersin?
HERMOKRATES. Burdan uzakta deil,
Cansz duruyor karanlkta.
Alm btn gcn tanrlar elinden.
O gnden bu yana, tanr deniyor
O imi erkiiye halkn dilinde.
ARCHON. Halk da imitir onun gibi...
Ne yasa dinlerler artk, ne gereke,
Ne de yarglar, kprp tam
Btn gerekseyiler, anlalmaz uultular
Mutlu rmak kysndan bsbtn...
Bir yabanc bayram olmu btn gnler,
Bayramlar bayram, tanrlar da gitmi
Bu gerek bayram gn birlik iinde.
Karartp bir byc drt yan
Bir de azgn frtna karm bamza
Doldurmu yeri de, g de alt st etmi,
Bakyor, seviniyor znden,
Bir de sessiz yerinden dolay...
HERMOKRATES. Ne de glym aramzda
Bu erkiinin tini...
ARCHON. Sana diyorum, anlamyorlar onu
Ne varsa ondan bekliyorlar hani...
HLDERLIN
20
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
21/154
O tanr olmal, kral olmal onlara...
Ne derin bir utan duydum onun nnde,
lmden kurtarnca ocuumu.
Sen ne yolla tandn onu Hermokrates?
HERMOKRATES. ok sevmi onu tanrlar,
lk kii deildir o duygusuz geceye
Mutlu gvenlerinin doruundan,
Yukardan, att tanrlarn..
Akn bir mutluluk iinde
Pek ok nesneyi unuttuundand bu,
Seziyordu snrsz bir yalnzlkla ceza giydiini,
Byle bir iin bana geldiini. -
Son saati deil onun bu,
ekemez, byle bir alakla dayanamaz znde,
Tutuuyor yeni bir almak iin
Sonsuz uykuya dalan ruhu
Yar uyank korkun biri, de dalan,
Konuuyor eski, pek yiit kimseler
Bir kam sapyla Asya'dan Avrupa'ya geenler,
Bir szyle tanrlar yaratanlar gibi.
z malnca duruyor karsnda
Geni, dipdiri evren,
Kmldyor gsnde bir korkun istek,
Ne yana ynelse bu istek, bu yalm
Bir ak yol yapyor...
Ne varsa nnde iyi an olgunlatrd
HLDERLIN
21
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
22/154
Yasa, sanat, tre, bir de kutlu sylenti
Alt st ediyor, katlanamyor bir trl
Yaayanlardaki sevince, bara...
Bir bar olmayacak artk o...
Yitii gibi btn nesneleri geirecek
Yeniden ele, yabanlar iinde, bir tek lml
Bile tutunamaz onun kkreyiine kar.
KRITIAS. Ey koca adam! Gryorsun bilinmezleri
bile!
Dorudur szn, yerine gelirse,
Yazklar olsun sana Sicilya, ne gzelsin
Krlarnla, tapnaklarnla bir de...
HERMOKRATES. Ulam ona yargs tanrlarn
balamadan iine.
Toplansn artk yalnz halk,
Gstereyim onlara erkiinin yzn,
Gklere umu, gitmi dediklerinin.
Tank olsunlar ona yadrdm karga,
Onun atld ssz le, orada kt saatin
Geri dnmeksizin ekecek cezasn,
Nedenli bir tanr olmusa da...
KRITIAS. elimsiz halk yznden
Geerse baa gz pek olan kimse,
Korkmaz msn benim, senin, bir de tanrlarn
uruna?
HERMOKRATES. Dokunuyor toyunun (*) sz
HLDERLIN
22
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
23/154
soukkanl olsa da kii.
KRITIAS. Yoksa onlar uzunboylu sevileni;
Ac ekiyorsa kargtan dolay,
Seve seve yaad bahelerinden
Yer yurt edindii ilden srecekler mi?
HERMOKRATES. Kim katlanabilir yurdunda
bir lmlye,
Bir de gereince karglanmsa stelik?
KRITIAS. Peki, sen de bir sulu saylyorsan
Ona bir Tanr diye sayg duyanlar gznde?
HERMOKRATES. Kalkacak bu yanlma, bir
grsnler gzleriyle,
Tanrlar yceliinde yitmi sananlar onu!
Artk iyilie yztuttular,
zlyor, aldanyorlard dn
Dolayor sada solda boyuna
Pek ok sz ediyorlard ondan
O yoldan geliyorken ben de..
Onlara, onun yanna ulatraym sizi
Dedim bugn, onun evinde her kii
Sessiz sessiz durabilir bir yerde.
Yakardm sana dar gelesin benimle
Grelim uyarlar m bana diye,
Bulamazsn burda kimseyi, gel artk!
KRITIAS. Hermokrates!
HERMOKRATES. Nedir o?
HLDERLIN
23
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
24/154
KRITIAS. Gryorum onu orda
Dosdoru.
HERMOKRATES. Brak gidelim, Kritias!
lgimizi ekmesin konumasyla.
(kisi de gider.)
nc Sahne
Empedokles.
EMPEDOKLES. Yava yava salnp sokuldun sessiz
dnyama,
Buldun beni maarada, karanlkta,
Sen, ey gnlde sen! Ne umutsuzdur geliin,
Ne uzak, yeryznde, yukarda, ey gzel gn
Sezdim yeniden geliini!
Sizedir gvenim, size ycelerin hzl
alkan erkleri, yakn olun gene bana,
Her zamanki gibi yakn mutluluunuz.
Krlarmn yanlmaz aalar sizin!
Geliirsiniz boyuna, her gn iersiniz
Gkyz kaynaklarndan kla, siz ayrcallar,
Eker yaam kvlcmn hava
Dlleyerek iek amlarn. -
Sen ey dipdiri doa; gzlerimin nndesin,
Tanyor musun artk gnldeini,
HLDERLIN
24
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
25/154
u yce sevgiliyi, beni tanyor musun,
Toyunu, sevinle dklm adak kan gibi
Sana sunulan canl trky?
Kutlu aalarn yannda
Suyun; yerin damarlarndan kp
Topland yerde, kzgn gnde
Susamlarn serinledii yerde - iinde,
imde, siz yaamn kaynaklar
Fkrn evrenin derinliinden topluca,
Susamlar geliyordu - imdi ne oldu?
Gvenir misiniz? Yalnz mym ben?
Gndz bile gece mi burda, darda?
Daha yksek, lml bir gz grd,
Grmez klnan dokunuyor o yana bu yana -
Neredesiniz tanrlarm?
Yazklar olsun, braktnz m beni
Bir dilenci gibi,
Sizi seven, duyan bu gs de,
Nedir alaa ediiniz bu gnl, zgr doan,
Smsk baa vuruunuz nedir iimde?
Katlanacak mym ben bu t krldm,
Bu gszlere, bu korkun Tartarus'ta
Btn gn dvlenlere?
Bilirim kendimi, yapmak isterim onu;
Bir soluk almalyz haaa! Gn douyor! Gidelim.
vnmem byle ilerle ben!
HLDERLIN
25
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
26/154
pmem tozunu, bir daha, darack bir yolun,
Eskiden dlere kaplp gittiimin - gemi o,
Ayrlmalyz artk.
Sevilmiim, sizce sevilmiim ey tanrlar,
yle itenliyim, evrenizde yaarm gibi,
yle bilmiim sizi, bir d deil
Gnlmde sizi duyuum,
Bilmiim, anlarmm sizi,
Sizinle gryorum ilerimi!
Ne soy kmldarsa iimde tin
Sen, sessiz hava! Girmise iime
lmller yanlts, sen kurtarc
Sevgiden yaral gnl, soluk alyorsun,
Sen uzlatrc! Grm bu gz
Tanrlk ilerini, pek yaygn k,
ok dinledim seni taparcasna bir duyguyla!
Sizi de, ey teki sonsuz gller!
Durmusam dan doruunda,
Ey glgeden izgi ..............
.....................
.................. geip gitmi,
Sen, evet sen, onu gizleme kendinden!
Bunda sulu sensin ey Tantalus!
Ykm getirdin kutlulua,
Bozdun atak bencilliinle gzel anlamay,
Ey zavall, o zaman evrenin yceuslar
HLDERLIN
26
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
27/154
Basm barna seni, sevgiyle dopdolu, dndn
Kendini, yanldn eli sk budala,
Esirgeyici diye sattn kendini,
Birer gsz uak gibi yardmcn olmu
Melekler! Aranzda yok mu benden alacak,
Gerekli mi benim tek bama yerginin,
Kargn acsn iime dkmem!
Datt Delphoi'nin tahtn, yok bence
Daha iyisi, sam bam yoluyorum,
Bir dazlak biliciyim artk - ey tanrlar!
Drdnc Sahne
Empedokles. Pausanias.
PAUSANIAS. Ey hepiniz
Gksel erkliler, nedir bu?
EMPEDOKLES. ekil!
Kim gnderdi seni buraya? Bende mi
Bitirmek istiyorsun iini? Syleyim sana
Ne varsa, bilmiyorsan, sonra yap yapacan,
E sonra - Pausanias! Artk arama
Gnl verdiin erkiiyi,
O yok artk, git, gzel delikanl!
Yzn yakyor iimi, yap istediini,
ster say ister sv, yeter de artar bana
HLDERLIN
27
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
28/154
kisi de senden geldikten sonra!
PAUSANIAS. Ne oldu? Bir mutum var sana
oktandr, krettim seni uzaktan grnce,
Gn nda, batan ayaa titrer buldum.
Yalnz mydn? Duymadm bir szn bile,
Bir yabanc lm sesi nlyor kulamda...
EMPEDOKLES. nsan sesidir o, ok n salan
lml diye,
Pek mutlu klm onu gzel doa...
PAUSANIAS. yle deil
Btn evren tanrlaryla sk fk
Olduun gibi deil bu.
EMPEDOKLES. yle dedim ben de,
Sen iyi insan, kutlu byc
kp gitmemiti iimden daha,
Bu yzden beni, bu gnlden seveni,
Seviyorlar daha, evrenin yceuslar...
Ey gksel k! Evet beni
renmemi insanlar daha - epeydir,
zlem duyar yreim yce diriye,
Onu bulamad daha, bu yzden dndm sana,
Bir bitkinin balan gibi oktandr
Bir sofuca been iinde balanmtm sana,
oktandr kr krne,
ok g anlar lml prl prl olanlar.
Bylece...............
HLDERLIN
28
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
29/154
iekleniyor zm, senin iekleniince,
Bundan tanmm seni, bardm: Yayorsun!
Gler yzle dolar gibisin lmlleri,
Senden der her kiinin stne
Gksel prl prl sevimli aydnlk
Senin znn boyasn tar ne varsa,
Byleydi benim iin de iirde yaam.
imdedir senin zn, vermi aka
Gnlm senin gibi, ar bal topraa kendini,
Ac duyana, okluk kutlu gecede
vdm onu, lme dein sizi yrekten
Alnyazlaryla dopdolu korkusuz sevmek iin
Kmsemeden bir tekini bile masallarmzn....
Byle yapmm onunla lm anlamasn.
Baka bir hrt vard nceden krda,
Nede inceden rldard da kaynaklar,
Nede yumuak bir esinti vard ieklerde lk
Ey toprak! Sessiz yaam veren bana.
Btn gnldelerin senin, ey toprak;
Grkemli de deiller hani pek,
Yorgunluktan, sevgiden sndlar, bydler,
Btn bana verdiklerin, sessiz oturmu
Tepede, ap ap dnmsen yaamn
Kutlu kutlu yanltsn, senin dolamandan
Derin derin kmldanyorum
Sezerek kendi alnyazm,
HLDERLIN
29
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
30/154
Soluk alyor senin gibi hava,
Salk veriyor bana, sevgiyle yaral gnlme,
zld byl derinliinde bilmecelerim...
PAUSANIAS. Sen mutlu kii.
EMPEDOKLES. yleydim! Syleyebilirdin, ne soy
olduunu,
Senin meleklerinin dolamas, etkisi - denir onlara,
Ey yolda olduum, grkemli doa!
Bir kez daha barabildim ruha,
Benim dilsiz, l gibi ssz gnlm
Yanstverse btn seslerini senin!
Ben o muyum? Ey yaam, nlar m kulanda
Senin uan ezgilerin btn,
Duyar mym eski yankn, yce doa?
Ah, ben, ne varsa yitiren, yaamadm m
Bu kutlu toprakla, bu kla
Ruhun bir kez bile szlanmad seninle,
Ey baba gk! Btn canllarla
Sonsuzca var olan olymposta? -
Alarm krbalanm gibi,
Ah, kalmak istemem, seni de benden almasnlar - sus!
lyor sevgi, kayor tanrlar birden,
Biliyorum pek iyi, brak beni,
Ben, eski ben deilim artk, iim yok seninle...
PAUSANIAS . Sen osun, gerektir o olduun.
Syle bana, bence anlalmayan,
HLDERLIN
30
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
31/154
Nasl yok ediyorsun kendini byle?...
Ruhum sayklyor sanrm
Zaman zaman, yeterince aldnda
Sevdiim dnyaya, derin sessizlie kapannca.
l m dersin yoksa sessiz durana?
EMPEDOKLES. Seve seve, yorulup avunduun
gibi, iyi insan!
PAUSANIAS. Alay ediyorsun bilgisizlikle dpedz
Dnr msn mutluluunu, sen de, benim gibi?
Pek iten deildi hani, ac ekiyorsun,
Byle diyorum uygunsuz nesneler yznden.
Grdm seni iinin banda, barbar kent senden biim,
Anlam kazanm, onun gcnde rendim grn
senin,
Onun evrenini bir de, kutlu anda senin bir szn
Bu yllarn yaamn benim iin yarattnda,
Evet yeni gzel bir zaman
Balad bu delikanldan.
Orman hrdaynca uzaktan uysal geyikler
Nasl dnrse yuvalarn,
yle arpar benim de yreim; sen
Eski evren mutluluundan sz ederken,
Gstermez misin byk izgilerini gelecein bana,
Bir sanatnn keskin bak nasl
Btn bir tabloda eksikleri ortaya koyarsa?
Apak deil mi nnde alnyazs insanlarn?
HLDERLIN
31
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
32/154
Bilmez misin glerini doann,
Gvenle nasl istersen yle ynetirsin doay,
Sessiz egemenliinde bir lml gibi deil?
EMPEDOKLES. Yeter! Bilmezsin sylediin her
szn
Bir diken gibi iime battn.
PAUSANIAS. Hn duyman gerek mi her nesneye
gszlkle?
EMPEDOKLES. Sayn bay anlamyorsun!
PAUSANIAS. Niin
Onu benden gizliyorsun, zntn bana
Bir bilmece yapyorsun? nan ki daha acl kimse
yok...
EMPEDOKLES. Ac eken kimse yok, Pausanias,
Aclar bitirmek iin. Grmyor musun?
Ah! yle olayd, benimle aclarn stne
Bir bildiin olmayayd ne olurdu. Yok!
Ben aklayamam kutlu doay,
Kaba duyutan kaan o ar duru varl!
Yerdim seni, yalnz bama bey,
stn gte bir barbar olaym diye
Size yalnln iinde bakarm,
Salt, gen kalan gleriniz iinde!
Onlar barla yetitirmi beni, sevinle
Beslemi, biliyorum onu ben de,
Benim iin kutlu olan yaamdr doann
HLDERLIN
32
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
33/154
Eskiden olduu gibi, iyilikseverdi tanrlar,
Bir tanrydm yalnz bama ben de,
Korkusuz bir benlik iinde konuurdum.
nan bana sevinirdim domayaydm.
PAUSANIAS. Ne? Bir sz iin mi bu?
Neden ylm gznz, en yiit erkii?
EMPEDOKLES. Bir sz iin mi bu? Evet, tanrlar
Yok etmek istiyor beni, sevdiiniz gibi.
PAUSANIAS. Byle demiyor bakalar, senin gibi.
EMPEDOKLES. Bakalar! ne yapabilirler ki?
PAUSANIAS. Evet doru,
Sen olaanst adam! byle iten sevmedi,
Grmedi bakalar sonsuz evreni
Onun yceuslarn, glerini,
Senin gibi! Yiite sz bir sen syledin
Bu konuda, sen sezinledin ylesine ok,
Nasl bir byk szle btn
Tanrlarn gnlnden sklp atldn,
Seve seve adadn kendini onlara,
Ey Empedokles! -
EMPEDOKLES. Bak! Nedir bu?
Toyun Hermokrates, onunla
Bir yn halk, Kritias, Archon!
Ne aryorlar yanmda?
PAUSANAS. Epeydir aramlar
Nerdesin diye.
HLDERLIN
33
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
34/154
Beinci Sahne
Empedokles. Pausanias. Hermokrates. Kritias.
Agrigentolular.
HERMOKRATES. Burda, szn ettiiniz adam,
Diri diri Olympos'a ykselmi olan.
KRITIAS. lmller gibi bakyor, zntl.
HERMOKRATES. Siz budala alayclar! Sevindirir
mi sizi,
Size byk k saan birinin ac ekii?
Grmediniz mi glden clzlanca
Kolay kazanldn lgarn?
ekiyor iinizi yere den olgun yemi,
nann bana, olgun deil her nesne sizin iin.
BR AGRGENTOLU. Ne var orda?
EMPEDOKLES. Yalvarrm size gidin
yi belleyin sizin olan,
Kartrmayn benimkine. -
HERMOKRATES. Oysa bir sz var toyunun
Sana syleyecek bu konuda.
EMPEDOKLES. Yazk!
Siz, prl prl tanrlar! Siz dipdiriler!
Gerekir mi bu ikiyzlln acma au katmas?
Git! Ben ok korumuum seni git.
HLDERLIN
34
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
35/154
Byle kolaydr senin de beni esirgemen.
Bilirsin, akladm sana bunu,
Tanrm seni de, kt derneini de,
Bir masaldr o benim iin oldum olas,
Kendi evresinde size katland gibi doann.
Ah! Ben ocukken sofu gnlm
Sakndnz ne varsa krp dkenden
zlmezcene balyd iten bir sevgiyle
Gnee, havaya, btn ulaklarna
Bu byk, uza sezili doann...
Korku iinde sezmiim
zgr gnlnzdeki tanr sevgisinin
Genel bir konuda sylemek istediini,
Srklendim ben de neylersin sizin gibi.
ek git! Adam grmek istemiyorum karmda,
Kutlu olan bir kazan ii gibi drtyor insan,
Souktur yzn, sevimsizdir, ldr,
Tanrlarn gibi senin. Gidin artk!
Ne ilgisi var sizinle bunun?
KRITIAS. Kutlu karg gstermeden nce yldzlar
sana,
Yoktu bu yzszce alaklk...
HERMOKRATES . Sus, gnlde!
Syledim sana ben, smsk
Kavrama benzer onu gszlk. -
Kmsyor beni bu adam, dinleyin bunu,
HLDERLIN
35
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
36/154
Agrigentolu yurttalar byle kat bir szle
Kaba bir ekimeye girimem onunla.
Yakmaz byle bir yalya bu, siz yalnz
Onun kim olduunu mu sormak istiyorsunuz?
EMPEDOKLES. Brakn artk!
Bir bakn, yaramaz kimsenin iine,
Kanayan bir yrei bylemek, bana balayn,
Dolatm yolu, sessizce yryeyim,
Kutlu, sessiz lm yolcazm...
zn adak boay sapandan,
Bir kez bile nodullanmayan ivili denekle,
Yormayn benimkini de, kmsemeyin
zntm, kt sz sylemeyin bana,
Kutludur o, uzak tutun gnlm
Basknzdan! Tanrlarndr acnz.
BRNC AGRIGENTOLU. Ne demek bu,
Hermokrates, neden
Olaanst szler sylyor bu adam?
KNC AGRIGENTOLU. Bize kar sylyor
onlar, saknyor bizden.
HERMOKRATES. Ne demek sizce bu? Odur anlam
karanlklatran,
Bir Tanr yapm kendini karmzda.
nanmazsnz szme benim daha,
O adam soruyor yalnz. Sylemeli onu...
NC AGRIGENTOLU. nanyoruz sana
HLDERLIN
36
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
37/154
yrekten...
PAUSANIAS. Yrekten inanyor musunuz?
Siz utanmazlar? - Jpiterinizde bile
Bugn, i kalmam artk...
Tedirgin eder olmu sizi tanr.
Bunun iin mi inanrsnz ona?
Orada duruyor ite, zlyor, syletmiyor tini,
Kahramanlardan yoksun ada delikanllar
O yokken de zlem duyacaklar ona...
Siz, evet siz srnyor, vzldyorsunuz evresinde,
Bunu yapabilir misiniz? Siz bu adamn gznden
Kanacak kadar kaba duygulu musunuz?
Prl prl bir kimsedir o, ona bir
Oyun oynamay gze alabilir misiniz, ey kutlu doa
Nasl katlanyorsun evrende bu bceklere? -
Bir bakn bana, renmeyin ne olduunu
Benimle balamann, sizin gerekir
Bunu toyuna sormanz, ona, her nesneyi bilene...
HERMOKRATES. Bir dinleyin, bakn bana da, size
de
Ne soy kyor atak ocuk? Gerekmez mi onca?
Yapabilir o da retmeninin yaptn...
Ne isterse syler halkn sevdii kimse,
yice bildiim iin bunu
Diretemiyorum kendi duyguma kar,
Ancak tanrlar dayanr ona,
HLDERLIN
37
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
38/154
Onlar daha oklarna katlanr, susarlar
Bir aa vurmaya grsnler ar atakl.
Geride, derin karanlkta kalr kan dkc...
NC AGRIGENTOLU. Siz kentliler! Ben
ikisiyle de
stemem gelecekle ilgili bir i yapmay...
Syleyin nasl olur da aldatr bizi bu?
KNC AGRIGENTOLU. lerlemesi gerekir
yamakla ustann.
HERMOKRATES. adr! - Size snrm, ey
korkunlar!
Size tanrlar! - Zeus ynetiyor bulutlar,
Poseidon egemendir su dalgalarna,
Evet size de, siz yava gezenler, size de
Gizlilik verilmi egemen olmada,
Nerede beikten yetime bir zorba varsa
Siz de olabilirsiniz yle, gidin oradan,
ok su ileyen kar orda bu sra,
Sessizce dnn, boyun eer gnlne,
Orada sizi, kayg verir ele, boboazca;
Bir tanr yavs diye boyuna.
Evet, siz de tanrsnz onu, o gksel
Batan karcy, halktan alm anlam,
Oynam anayurdun yasasyla,
Sayg duymam bir kez Agrigento'nun
Eski tanrlarna da, toyunlarna da...
HLDERLIN
38
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
39/154
Sakl deil sizden sustuu srece
O olaanst korkun anlam.
Odur onu btnleyen! O alak!
Sezmiyor musun, sevinmeliymiler karsnda
Bir tanr adn aldndan dolay?
Egemenlik srecektin Agrigento'da,
Biricik gl tiran olarak,
Senin olacakt, yalnz senin,
Bu iyi ulus, bu gzel lke...
Susacaklar, korkup donakalacaklard bir de,
Sararp soluyorsun, elden ayaktan etti seni
Karanlk odanda bir derin ac,
Gn nda aktn yerde.
Gelir misin imdi, dker misin stme
Mutsuzluu, yerer misin tanrlarmz?
BRNC AGRIGENTOLU. imdi anlald!
Dzeltilmesi gerek onun.
KRITIAS. Syledim size, gvenemem d kurana.
EMPEDOKLES. Siz ey kudurganlar!
HERMOKRATES. Konuuyor musun daha,
Almyor musun cn? Yok artk
Bizimle ortak bir iin, yalanc oldun ktn,
Bilinmezsin btn canllarca.
Borcu kalmam sana bize su veren kaynan,
imize yarayan ate yalmnn,
lmllere gnl sevinci verenin,
HLDERLIN
39
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
40/154
Alm onu senden tanrlar,
Gle yzl k yok senin iin yukarda,
Bu topran yeil yemileri yok artk,
Havadan bir iyilik grmeyeceksin
Serinlemek iin yrein yansa bile.
Bounadr, dnme bizim olana geri, senin
alclarla, kutlu lm tanrlaryladr iin.
Yazklar olsun bundan sonra senden
Bir tek sz olsun severek benimseyene,
Sana selam verip el uzatana,
lede iki verecek olana,
Sofrasnda sana katlanana,
Geceleyin kapsna gelirsen
Damnn altnda seni uyutana,
ldnde sana mezar atei yapana,
Yazklar olsun ona, sana olduu gibi - haydi!
Daha uzunboylu ekemez anayurdun tanrlar,
Sunaklarnn olduu yerde seni, her nesneyi
Yereni...
KNC AGRIGENTOLU. Dar! Bylece
dokunmaz bize kargn!
PAUSANIAS. O, gel! Yalnz gitme, biri var imdi
Seni ululayan, eskiden yasaklanmsa da,
Sen sevgili kii! Bilirsin daha gldr
Gnldein iyi dilei bir toyunun kargndan...
Gel engin yurda! Orada da buluruz
HLDERLIN
40
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
41/154
Gk n, yakarrm
Gnldee k sasn sana ruhumda...
talya kylarnda,
nl Grek lkesinde tede,
Yeil tepeyi, glgelikleri
Verir sana aka aa, tatl yeller
Serinletir gnln gezginlerin, yorulursan
Scak gnde oturursun geni yolda,
Bu ellerle iecek bulurum sana
Serin pnardan, yiyecek toplarm,
Eerim dallar bann stne,
Yosundan, yapraklardan yer yaparm,
Sana yatman iin, kollarm seni uyurken,
Boynumuzun borcudur mezar ateini,
Seni alaklardan koruyan yakmak!
EMPEDOKLES. Oh! sen canda gnl! - Benim iin,
Siz kentliler! Bir dileim yok, olsun ne olacaksa!
Bu delikanl iin yalvarrm size.
Yz evirmeyin benden! Ben deil miyim
evresinde seve seve toplandnz, yoksa?
Uzatmayn ellerinizi bana, gelmez iinize,
Bir gnldee byle ite kaka sokulmak,
ocuklar gnderin, bu sevimlileri,
Omuzlarda tayn o kkleri
Yukar kaldrn kollarnzda -
Tanmadnz bir kimse deilim ben,
HLDERLIN
41
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
42/154
Siz sylediniz ona istediini yapabileceinizi,
lkeden lkeye dilenci olarak onunla gitmeyi,
Gider miydiniz elinizden gelse,
Onun arkasndan siz de Tartarus'a?
Siz ocuklar! Ne varsa sunmak istediniz bana,
ok zorladnz beni verdiinizi almaya, delice,
Neyse sizin iin yaam koruyan, parldatan
Geri veriyorum imdi size, benim olandan,
Sizinkinden daha ok sayg gsterin buna.
Ayrlyorum sizden, yadsmayn yakarm:
Koruyun bu delikanly:
zmez sizi, beni seviyor yalnz,
Sizin sevdiiniz gibi, syleyin onun
Soylu ya da gzel olup olmadn!
Yarar iinize gelecekte, inann bana!
ok kez syledim size yeryznde souun,
Gecenin olacan, tkeneceini sknt iinde
Cannzn, alar boyunca gndermez bir daha
yi tanrlar byle bir delikanl,
Serinlik verecek insanlara solarak yaam.
Kutlu saymanz gerek dedim yan yceuslar -
Byle korunmal, vahlanmamal!
Sz verin bana bu konuda!
NC AGRIGENTOLU. Git be: Dinlemiyoruz
her nesneyi.
HERMOKRATES. ekecek cezasn bu ataka
HLDERLIN
42
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
43/154
yaramazln.
Seninle gidiyor, senin kargn onadr...
EMPEDOKLES. Susuyorsun, Kritias: Saklama
bouna,
Seni de ilgilendirir, bilirsin, doru deil mi?
Gidermez gnahlar hayvan kanndan rmaklar...
Yakarrm, syle onlara ey sevgili:
Ne soy istediinizi syle yavatan,
Yeniden ulusa dnme eilimi doar bylece!
KNC AGRIGENTOLU. Bize mi kyor daha?
Bir dn
Ettiin karg da azn ama, git!
Yoksa bitirmek isterdik senin iini...
KRITIAS. yi sylemi,
Siz kentliler!
EMPEDOKLES. yle! imi bitirmek mi istediniz?
Ben yaarken de
lme ykm getirmek mi istediniz?
Buraya gelin! Datn, bln bu ganimeti,
Kutlasn sevincinizi toyun, kendi gvencini,
tanrlarn arsn lene! -
Korku iindesin, uursuz! Neye? Akgz avc
Bulmu avn, neden basmyor sevin ln?
Aaaa bak! Ne de alaka bir duruun var,
Aryorsun nerede lm oklar diye!
Sen lgn! Tanyor musun beni daha?
HLDERLIN
43
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
44/154
Gerekir mi yaptn kt akay brakmam?
Aarm anla ey adam! Yklacaksn
Yere, bir kt uasn tanrasnn,
Ustam m olacaksn benim?
Acnmalk bir itir yaral bir yaban avlamak!
zldm, biliyordu bunu, byyen inciri
Yesinler diye yreklendiriyor onlar,
Beni tutup yreimi yemek iin
Di biletti ulusa, o ykm grenlere
Yardm eden, deni kaldran,
Yersiz yurtsuz, iinde alakln yaralar,
El evlerinde dolap duran, kr tanrlarn
Kovan kurtarmaya kalkan, - Gel ey oul!
Ne aclar ektirmi onlar bana,
Unutmuum bsbtn, seni de mi?
- Haa, gidin ykln, yere gein, adszlar!
Geberin yava yava gelen bir lmle,
Toyun bir karga trks rsn yannz sra!
Kurtlar toplanacak llerinizin bana,
Bulunacak kanmzdan tka basa doymu
Biri ey prl prl Sicilya, orak lke,
yi halkn seve seve
Erguvan gibi zmler yetitirdii yer,
Koyu krlarnda altn yemiler, soylu ekinler
Yetien yer, bir gn soracak bir yabanc
Gezerken ykntlar arasnda tapnann
HLDERLIN
44
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
45/154
Var myd byle bir kent? Gidin artk!
Bulamazsnz beni evrenizde. (Giderler.) Kritias!
Bir szm daha var sana...
PAUSANIAS. (Kritias'n arkasndan.) Brak
Beni yal babama gideyim
Kal salcakla diyeyim.
EMPEDOKLES. Niin? ne yapt
Size bu delikanl, ey tanrlar? Git artk,
Sen zavall! Darda beklerim
Syrakusa yolunda, birlikte gezeriz sonra...
(Pausanias te yana geer.)
Altnc Sahne
Empedokles. Kritias.
KRITIAS. Nedir o?
EMPEDOKLES. Aa, sen de ardmdan m geliyorsun?
KRITIAS. Bana ne yapmak der?
EMPEDOKLES. yi biliyorum: Seve seve hn
duymak
stersin bana, gene de duymazsn oysa.
Korkuyorsun, korkacak bir iin yok...
KRITIAS. O geti. Ne istiyorsun?
EMPEDOKLES. Evet kendin
Dnmemisin onu, toyun avucunun iine
HLDERLIN
45
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
46/154
Alm seni, yaknma, bouna, onun iin
yi bir sz sylemisin, rktyorsun halk...
KRITIAS. Bana syleyecek szn yok mu?
Can skc gevezelii seversin oldun olas...
EMPEDOKLES. Ak konu,
Benim kzn senden kurtaran.
KRITIAS. Bu dediin doru.
EMPEDOKLES. rperiyorsun, utanyorsun
Anayurdundan kaanla konumaya,
yle sanmalym gene. Dn,
O, yalnz glgemden sz ediyor,
Pek sayn, prl prl bar yurdundan dnenden.
KRITIAS. Gelmezdim sen ardn,
Halk renmek istemeseydi
Ne sylediini senin...
EMPEDOKLES. Benim sana sylediim
lgilendirmez halk.
KRITIAS. Bu ne demektir?
EMPEDOKLES. Gitmelisin bu lkeden, ben bunu
Kzn yznden diyorum sana...
KRITIAS. Sa ol,
Baka bir skntn olmasn.
EMPEDOKLES. Tanmaz msn onu?
Bilmez misin
Delilerle dolu bir kentin ne iyi,
Ne olaanst olduunu?
HLDERLIN
46
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
47/154
KRITIAS. Bu lkede
Onlarca nedir eksik olan?
Dnmyor musun sen bu lkede
Deilsin, iyi bir nesne olamaz m burda?
EMPEDOKLES. Sen onu bilmiyor musun?
Bir kr gibi elle mi dokunursun
Sana verdiine tanrlarn? Aydnlatmaz m?
Evinde seni bu pek sevimli k?
Syleyim sana bu lkede bulamaz
Sofuca bir yaam onun sessizlii,
Tek bana kalr, daha iyi byle, sensiz,
Glkle verir cann hani,
Sevimli-tatl tanrlar kz da gelmez olur,
Alr yreini barbarlar, inan bana.
Doru sylyor ayrlp gidenler.
Olaanst bir t deil mi sence!
KRITIAS. mdi
Ne sylemem gerekir sana?
EMPEDOKLES. Git onunla
Kutlu lkeye, Elis'e ya da Delos'a,
Oturduklar, onun da severek arad yere,
Kahraman grntlerinin sessizce birletii
Defne ormannda durduu yere.
Orada kavuacak sessizlie, orada sessiz
dollerin yannda bir anlam kazanacak,
Taptatl olacak, duracak sessiz sessiz,
HLDERLIN
47
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
48/154
Soylu glgeliklerde yok olacak aceki,
epeevre saracak onu uysal gsnde senin.
Bir de toplanrsa sevinli bayram gn
Gzel genlik Hellas'a, orada selamlar
Yabanc delikanllar, umut dolu bir yaam
Her yerde, altn bulutlar yn gibi,
Parldar durgun gnl, tan kzll
Bir sevin uyandrr tatl dler gren
Kzda bile, en iyilerinden birini soylu yarmada
Seer elenk, vg kazanan, alr karr
Kz yar kazanan glgeliklere
Daha nceden ayrdklar yere.
Beendim seni, gel ardm sra. -
KRITIAS. ektiin yoksunluk iinde
Byle ok altn szn kald m daha?
EMPEDOKLES. Alay etme!
Bir kez daha genleir ayrlanlar
Seve seve btn. lm bak nki,
Sevinli bir gven ldadr aranzda,
Kendi gc iinde sndr gnldee,
Ben kargladm sizi, mutlu olacak ocuun,
yi dileklerde bulunabilirsem.
KRITIAS. Brak artk beni, ocuk yerine koyma...
EMPEDOKLES. Sz ver bana, dilediimi yapacana,
Git bu lkeden, brakver onu,
Byle dilekte bulunur bir soyludan
HLDERLIN
48
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
49/154
Kimsesiz olan, kurtulup bu uaklktan
Ge amak iin, bilmiyorum daha iyisini.
KRITIAS. Syle, bizim sana yaptmz doru deil mi?
EMPEDOKLES. Ne soruyorsun? Ben onu sana
Baladm, ardm sra gelmez misin?
KRITIAS. Byle hzl bir seme yapamam.
EMPEDOKLES. yi se,
Gt yerde kalmas gerekmez onun,
Syle ona, dnmeli erkeini,
Eskiden tanrlarn sevdiini. ster misin bunu?
KRITIAS. Ne yakaryorsun? Yaparm dediini.
mdi yoluna git sen, ey zavall... (Gider.)
EMPEDOKLES. Evet!
Yoluma gidiyorum, Kritias,
Biliyorum nereye gittiimi! Utanyorum da,
Elimden geldiince kaldm.
Byle ok beklemem gerekirdi,
Mutlulua, anlaya, genlie verdim kendimi,
ok kez, ok ok sana andrd gibi onun!
Ne gzel olurdu bir de! Oysa gerekli imdi!
Ey sessiz, iyi tanrlar! Sabrsz sz
lmllerden gelir boyuna, ivedice, brakmyor
Baarnn saatlerini dolmaya el srmeden.
Geip gitmi demesi.
Daha kolay olacak hani, hepsi de
Eski lgnla dayanyor smsk.
HLDERLIN
49
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
50/154
Orada dncesiz, sessiz bir ocuk,
Kendi yeil topra stnde oynuyordu,
zgrd, ayryd da ondan! -
Brakmayn bana barndm dalday
Yalnz, bunu da aln ey tanrlar!
Yedinci Sahne
Empedokles. Empedokles'in tutsa..
BRNC TUTSAK. Gidiyor musun bey?
EMPEDOKLES. Gidiyorum, kal salcakla...
Yalnz yol gerelerimi al,
Tayabileceim kadarn, getir bana
Yola, dar -
Son yardmndr bana!
KNC TUTSAK. Ey tanrlar!
EMPEDOKLES. Mutlu olun, salcakla kaln,
boyuna
Altnz onu beklemeye,
Sevgili genlik andan bu yana,
Birlikte bydnz bu evde;
Babamn sana verdii, yabancdr gnlme
Bu buyurucu, souk sz artk.
Bir kez bile sevmediniz onu uakln
Alnyazs yznden, inanyorum size,
HLDERLIN
50
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
51/154
Seve seve gelirsiniz arkamdan
Nereye gitmem gerekirse.
Katlanamam artk toyun kargnn
inize sknt salmasna.
yi bilirsiniz onu. Evren alm artk
Size de, bana da, siz sevgililer,
Her biriniz mutluluunu arar imdi. -
NC TUTSAK. O, hayr!
Ayrlmayz senden. Yapamayz bunu.
KNC TUTSAK. Ne bilir toyun bizi senin gibi
sevmeyi.
Yasaklar, baemediimiz ileri bize.
EMPEDOKLES. Ey Tanrlar! Ben ocuksuzum,
Yalnz yaarm bunlarla burada,
Bu yzden balanp kaldm bu sessiz yerde -
Bir uyur-gezer gibi dte.
Daha uzaa! Olamaz baka trl, siz iyiler!
Artk sz etmeyin bundan, yakarrm size,
Brakn bizi, olmaz olaydk.
Gz yummak istemem beni seven
Her nesneye karglar yadrmasna o adamn -
Gelmeyin benimle sylyorum size.
eri girin! En iyi bulduunuzu aln,
Duraklamayn, yalvarmayn, yoksa
Evin yeni beyleri kapverirler sizi,
Birer uak olur kalrsnz...
HLDERLIN
51
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
52/154
KNC TUTSAK. Bu kat sylevle mi
gnderiyorsun bizi?
EMPEDOKLES. Sence de, bence de birdir bu -
zgrsnz!
Bir erkek gcyle kavrayn yaam,
Tanrlar onunla avutsun sizi,
Siz balayn ilkin. nip kyor insanlar,
Durmayn uzunboylu!
Yapn sylediimi...
BRNC TUTSAK. Ey gnlmn beyi!
Yaa, gp gitme!
NC TUTSAK. Syle, grecek miyiz seni
Boyuna?
EMPEDOKLES. Sormayn, olacak i deil bu...
(Btn gcyle yalvararak.)
KNC TUTSAK. (Giderken.) Kalacak daha!
Ah, bir dilenci gibi babo dolamal
Yurdu, gven olmasn m yaamda?
EMPEDOKLES. (Onlara sessiz sessiz bakarak.)
Kaln salcakla, kmsedim, yerdim sizi,
Kaln salcakla gnldeler!
Sen, benim baba ocam, bydm,
iek iek aldm yer! - Siz sevgili aalar!
Tanr gnldeliinin sevin trksyle
Kutlanan, sessiz gvenci zmn! ln,
Geri verin soluklar yaama, odur elenen
HLDERLIN
52
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
53/154
Eitilmemi ulusla glgeliklerinizde.
imdi mutlulukla gittiim yerde
Alay ederler benimkilerle de.. yazk!
Yere mi getiniz tanrlar? Siz gkeler,
Bana yaptnz, o ruhsuz
arlmayan toyun mu bozdu? Yalnz
Braktnz beni, siz sevgililer, sizi yereni!
Yurdumdan kovuyor beni bu adam, bana
Kendi kendime yaptm karg yapyor,
Ben zavallya halkn azndan yle mi?
Ah! Eskiden ey mutlular ili dl
Yaadk, bir evren vard sevinten,
Yok imdi, uykuya dald yerde onun,
Artk sessiz yaayamaz kendince bile.
Nereye varr sizin lml yolunuz?
Sizinkiler pek ok, hani benimkiler nerde?
En ksas? Nerde? En hzl gideni?
Kanmak alaklktr da ondan:
Ah, tanrlarm benim! Ynettim arabay
Bir kez kou alannda kaygszca
Dumanlar kan tekerlein zerinde.
yle yava gelmek isterim size
Geri, ivedilik korkuludur...
(kar.)
Sekizinci Sahne
HLDERLIN
53
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
54/154
Panthea.Delia.
DELIA. Kprdama, sevgili ocuk!
l da basma! Kimse duymasn bizi..
Eve girmek istiyorum. Belki de ierdedir
imdi, bir daha grrsn onu...
Yalnz burada dur, sesini karma -
Artk girebilir miyim ieri?
PANEHEA. Gir, sevgili Delia!
Ben sessiz kalaym, yreim oynamasn,
Bu ac alnyazs saatinde
O yce adam grrsem.
DELIA. Ey Panthea!
PANTHEA. (Yalnz, biraz sessiz durduktan sonra.)
Ah - su olmasn sakn
Braklm olamam ben!
Karglanm m? Anlam kalmam bence,
Anlamam ben byle karanlk masal!
Ne olacak o?
(Bir sre durur. Gene gelecek diye Delia'y bir korku alr.)
Ne biim nesnedir o?
DELIA. Ah! Ne varsa l,
Ne varsa ssz!
PANTHEA. leri mi?
DELIA. Korkarm. Aktr kaplar.
HLDERLIN
54
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
55/154
Kimse yok bakacak oysa.
Bardm. Bir yank duydum ancak
Evde, daha ok kalmak istemem -
Ah, dilsiz, sararm bir yabanc gibi
Gryor beni, zavall, tanmadn m?
Sana katlanacam, sevgili gnl!
PANTHEA. Gel, imdi gel!
DELIA. Nereye?
PANTHEA. Nereye mi? Ah! Bunu
Ben de bilmiyorum, ey iyi tanrlar!
Yazk! Umut kalmad! Aydnlatmaz msn
Beni ey gn orda, yukarda?
lerlemi o, yalnzn bilecei gibi,
Neden gzlerinin l l olduunu daha.
Olamaz, hayr! Kaygszcadr bu i,
Korkun, yaptnz m onu yoksa?
Bunlarn yannda sessizce yaaman
Bulunman gerekli midir? Yazk!
Alamalym, yalnz ben alayabilirim her nesneye!
DELIA. Evet, ala sen sevgili, daha iyidir
Alamak susmaktan, konumaktan.
PANTHEA. Delia!
Gitmi o, evet bu bahe
Onun yznden deerliydi bence.
Ah, okluk, yeterse bana yaama, ben,
Toplum d kalan zlm, aldanmm
HLDERLIN
55
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
56/154
Baka ilerle, bakp bizim tepelere,
Grdm bu tepelerin aalarn orda,
Dndm gene tektir o!
Ona ynelmi benim ruhum...
DELIA. O, byk adam olmutur.
PANTHEA. Ah! Yzyllk bahar istiyordum ok kez,
Ben budala, onun iin, baheleri iin!
DELIA. Siz, iyi tanrlar bu gzel sevinci
Veremediniz mi ona?
PANTHEA. Sen mi sylyorsun bunu?
Bir yeni gne gibi dodu stmze,
Ik sat, kt ortaya kavranlmaz yaam,
Altn nlardan mutlu mutlu...
Beklemi onu uzun bir sre Sicilya'da.
Bir kez bile bu adada egemen olamad
Bir lml onun gibi,
Sezdiler bunu, birlik iinde yayordu
Evrenin melekleriyle, can dolu!
Benimsedin onlar btn yreinle yazk!
Bu yzden sulu diye geecek adn lkeden
lkeye, bir au diye tandn memelerde. -
Siz gk iekleri, gzel yldzlar! Solacak msnz?
Gece olacak m ruhunda ey baba gk?
Bu delikanllar, bu l l parlayanlar,
Snmse karnda? bilmiyorum,
Gereklidir tanrsal olann g. Ben
HLDERLIN
56
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
57/154
Durumu gzleyici bir kadn olmuum
Nerede ksa karma byle gzel bir yceus
Ya insan denir ona ya Tanr,
Biliyorum onun gelmeyecek olan saatini...
Bunu siz yaptnz ona. Brakmayn beni,
Siz bilge yarglar, cezasz karlayn
Saygm var ona, biliyorsunuz
Yznze kar sylemek isterim...
Sonra kovun beni kentinizden, srn.
Karglam onu gezgin baban haa!
Evet, o beni de karglad!
DELIA. Ey Panthea, korkutur beni byle
Yaknmalarla bencillik duyuun.
O da senin gibi mi, aclarla m besler
Bencil tinini, daha gl m olur znt
inde? stemem inanmak, korkarm ondan.
Neye balamas gerekmi iin sonunu?
PANTHEA. Sknt vermek mi
stersin bana? Ne dedim ben?
Bir ey sylemek istemem - evet katlanrm,
Siz ey tanrlar! Benden uzaklatrdnz
Bir eree varmak iin didinmem bouna,
Vermek istediinizi alrm ancak.
Tatl bir balam iinde sakla bana
Anlamn bu ann ey kutlu! Bulamam
Seni daha, sevinebilirim varlna.
HLDERLIN
57
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
58/154
Sessiz kalmalym, kayor benden, gidiyor
O soylu grnt bu yabanl duyu yznden,
Yoksa yalnz gnn grlts karmaz
Yava yava gezinirken benimle giden
Bu kardee glgeyi benden...
DELIA. Sen sevgili, de dalan kz! O yayor daha.
PANTHEA. Yayor mu? Haa doru! Yayor! Gider o
Gene gndz geni lkelere. Onun dam
Frtna bulutlardr, kuru toprak demesi,
Yeller kartrr salarn -
Yamur akar damla damla yznden
Gzyalaryla, gne kurutur giysilerini,
Yrrken glgesiz deniz kysnda,
Aramaz allan yolu, kayalkta
Yamayla beslenenlerin yannda,
Onun gibi yabanc, her nesneyi yerenlerin.
Karg bilmeyenlere konuk oldu o,
i yemeklerinden sundular ona,
G katyordu dolamak iin yelerine bu...
Byle yayor! Ne yazk! Bu da belli deil!
DELIA. Evet, korkun i, Panthea!
PANTHEA. Korkun mu?
Sen zavall avutucu! Bu byle srmez artk,
Ne kolay geliyorlar, syleiyorlar,
Sylenecek bir sz varsa birbirleriyle,
ldrlm dururken yolun stnde o,
HLDERLIN
58
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
59/154
Sustunuz tanrlar, katlandnz buna,
Onu alaka srdler yurdundan,
Attlar aclar iine boyuna.
Sen! Ne olacak sonun? Bitkinsin
rpnp duruyorsun yerde bencil kartal!
Belli ediyorsun yolunu kanla, birdenbire
Yakalad seni korkak avcnn biri,
arpyor kayalara lrken ban senin.
Jovis'in sevgilisi mi diyorlar ona gene?
DELIA. Ah, sevgili, gzel tin! Byle deil bu!
Yok byle sz! Bir bileydin
Senin iin ne kayglar ektiimi,
Diz kesim geliyor nnde yalvarp
Yardm ederse bana.
Kendine gel yalnz. Bunu istiyoruz.
Daha ok deiebilir durum, Panthea!
Belki de piman oldu halk. Bilirsin
Sen de, ne denli sevdiklerini onu. Gel!
Babana bavuraym, yardm etmeli bana,
Belki kurtarabiliriz onu.
PANTHEA. Evet biz, biz yapmalyz bunu, ey
tanrlar....
HLDERLIN
59
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
60/154
KNC PERDE
Etna yresinde. Kyl kulbeleri.
Birinci Sahne.
Empedokles. Pausanias.
EMPEDOKLES. ler ne yolda?
PAUSANIAS. yi gidiyor,
Bir iki sz ednce ey sevgili sen!
Sen de dnyor musun onu? Burada
Yukarda kargn geerlii yok, yurdumuz uzak.
Daha kolay soluk alyor bu ykseklerde,
evirir gndzn gzlerini aalara...
HLDERLIN
60
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
61/154
Karmaz uykumuzu kayg, ular belki de
Alageldiiniz besin insan eline yine.
Baklman gerekir ey sevgili! Onu da
Alr stne kutlu da, babacan da,
Bir de sessizlie gnl veren konuklar...
ster misin bir sre kalalm bu daldada,
- araym m onlar, izin verilir mi
Burada kalmamza?
EMPEDOKLES. Bir deneyin, nce dar gelsinler bir.
kinci Sahne
ncekiler. Kyl.
KYL. Ne istiyorsunuz? te orda
Aa giden yol.
PAUSANIAS. zin ver yannda kalmamza,
rkme evreye bakmaktan, iyi insan.
etindir yolumuz, okluk ac eken
Kmser grnr, syleyecek sana tanrlar
Bizim hangi trden olduumuzu...
KYL. Sizinle kalmak daha iyi imdi,
yle olsun isterim yrekten.
l rak deil yle, sizin de olmalyd
Bir gnlde konuunuz. Daha iyi olurdu,
stelik gelmeli de yabanc olsa bile.
PAUSANIAS. Ah!
HLDERLIN
61
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
62/154
Bizim gnlde konuumuz ok kolay utanrd,
Ona geleydik bu mutsuzluumuz iinde.
Yabanc bizim dilediimizden
Azn vermez ne de olsa.
KYL. Nereye geliyorsunuz?
PAUSANIAS. Bunu bilmekle ne geer eline?
Altn veriyoruz, konuk ediyorsun bizi...
KYL. Evet, altnla alr deme kaplar,
Benimki deil oysa.
PAUSANIAS. Nedir bu? Byle bol
Ekmek - arap, daha ne istersen.
KYL. Baka yerde bulunur daha iyisi.
PAUSANIAS. Ooo, bu kaba bir sz! Biraz bez ver de
Ayaklarna saraym bu adamn,
Kanamlar tal yolda. -
Sizin prensinizdir artk!
Bir bak ona Sicilya'nn gzel ruhu!
Kapnda duruyor zntl, solgun yzl,
Kulbenin glgesinde barnmak, ekmek istiyor,
Esirger misin ondan istediini?
Bitkin, susuz braktn onu darda,
Bu gnde, gne scann azgn yaban
nine kard yerde...
KYL. Tanrm sizi! Ne yazk! Bu Agrigento'nun
Karglad adamdr. Benden de ald cn,
Daha uzaa!
HLDERLIN
62
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
63/154
PAUSANIAS. Gk grlerken gidilmez uzaa! - Onun
Seni benden korumas gerekir, sevgili, kutlu kii!
mdi gidiyorum. Yiyecek arayacam. Dinlen
Bu aacn altnda. Dinle! Bir ey gelirse
Bana, kimden geldiini ren,
Geceleyin gelirim, ate yakarm sana,
Sen dnmeden nce samandan evini!
yi dn bunu!
(Kyl gider.)
nc Sahne
Empedokles. Pausanias.
EMPEDOKLES. Kayglanma, oul!
PAUSANIAS. Ne diyorsun? Senin yaamn bence
Kayglanmaya deer, bir nesne yok olup
Gitmeyeydi insandan diye dnyor bu adam,
Sana sylendii gibi sylenmi ona da,
Daha kolay olur onun ldrlmesi
Klndan dolayysa...
Uygun grmyorlar onun
Yaayan kimseler gibi dolamasn,
Bilmiyor musun bunu daha?
EMPEDOKLES. Evet, biliyorum.
PAUSANIAS. Glerek mi sylyorsun
HLDERLIN
63
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
64/154
Bunu, Empedokles?
EMPEDOKLES. Ey gnlde yrek,
Ac ektirdim sana,
stemiyordum oysa.
PAUSANIAS. Ah! Sabrszm ben.
EMPEDOKLES. Tedirgin olma durumundan dolay,
Ey sevgili, o da geti.
PAUSANIAS. Bunu mu diyecektin?
EMPEDOKLES. Greceksin onu.
PAUSANIAS. Ne istersin? Kra gideyim mi
Yiyecek aramak iin? Kalrm istemezsen
Seve seve, daha iyi,
Gidelim, bir yer bulalm ilkin
Kendimize, dada...
EMPEDOKLES. Bak! Yaknda ldayan
Bir imenli pnar var, bizimdir o da.
Al su kabn, oyuk kaba,
mek canm tazeler...
PAUSANIAS. (Pnarda.) Duru, serin
Kvl kvl fkryor kara topraktan, baba!
EMPEDOKLES. nce sen i. Sonra doldur getir
bana.
PAUSANIAS. (Suyu getirir.) Tanrlar sunuyor bunu
sana.
EMPEDOKLES. Ben de sizin adnza iiyorum
Siz eski gnldeler! Tanrlarm!
HLDERLIN
64
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
65/154
Dnp geleceim yer, doa! Bakadr o...
Siz iyilikseverler! Ben gelmeden nce
Sizdiniz bata bulunanlar orda.
- Olgunlamadan iek iek aan. -
Sessiz ol oul! Dinlen,
Olup bitenlerden sz etmiyoruz artk.
PAUSANIAS. Deitin, parlyor gzlerin, anlyorum.
Bir baar kazanannkiler gibi.
EMPEDOKLES. Biz de delikanllar gibi btn gn
Birlikte olmak, ok ok konumak isteriz.
Belki bir glgelik bulunur yurda benzeyen,
Kaygsz birine bal, gvenli kimseler
Anlalr karlkl sevimli bir dille. -
Sevgilim! yi ocuklarn yapt gibi
Bir gvercine, biz de en gzel anda
yle yaptk, doyurduk sevgili gnl,
Getirmen gerekli miydi beni buraya dein?
Yok, blnmemi bo saatlerimizin
Bir tekini bile yitirecek zamanmz.
Neden byle ar ykler altna sokarsn
Onu, yoksa tanrlar elvermiyor mu?
PAUSANIAS. Syle bana ne varsa, sevineyim
Senin gibi ben de...
EMPEDOKLES. Grmyor musun? Geri geliyor
Yaamnn gzel a bugn bir kez daha.
Byk olan ilkin kyor ortaya.
HLDERLIN
65
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
66/154
Yaknda ey oul, biz yukary isteriz,
Eski, kutlu Etna'nn tepesine kmay!
Tanrlar da burda elenmek iin...
Ben bu gzlerimle grmek isterim bugn
Irmaklar, adalar, denizi.
Kutla beni yavatan altn sular stnde,
ekilirken gne , grkemli,
Genlik saan, bir kez sevdiin gne .
Ik sayor evremize, susuyor sonsuz yldz,
Topran scakl fkrr da derinliinden,
Deinir bize inceden tin
Drt bir yana doru devinen.
PAUSANIAS. Korkutuyorsun beni,
Anlalmaz birisin bence.
Prl prl grnrsn, grkemli sylersin,
Ah, bir de benim iin zleydin ya.
Ah! Yakyor seni soydan gelen alaklk,
ekiyorsun acsn, dnmezsin kendini -
Sen bylesin olduka.
EMPEDOKLES. Bu tanrlar brakmasn m beni
Sonunda dinlenmeye, iimde
leri geri konuacak bir hn m dosun?
Bilirsin, git artk: lmde de, yaamda da
Byle bu, ektiinden, ne olduundan
Uzun uzun konuacak gnler geti.
Korkulur itir bu, renmek istemem,
HLDERLIN
66
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
67/154
ekil artk; ekilen aclar deil bunlar,
O glmseyenler, onlar ocuklar gibi
Acyp sevin duyan bir gste beslenmi.
Ylan sokmas onlar, aztrlar kanmda,
Kurtulu yok onlardan bana;
Tanrlarn gnderdii ilk alc kii
Ben deilim yrei au dolu olan...
Hayr: Zavall ocuk, balayabilirim seni,
Zamansz bildirdin onu bana,
O, bir dincidir, gznn nnde senin,
Halkn "yuh" sesleri nlyor kulanda,
Bir kardein l gmme leni, hani
Bizi severek ilden dar gtren...
Haa: Bana, grdn tm tanrlar katnda,
Bu ii yapmasaydlar
imdi bile yaardm. Ne? - Sus.
Evet, gnlerden bir gn
Ne iler am bama, yerin dibine getim;
Aa inmeli daha, gmlmeli, derine,
Daha derine, bir tek lmlnn
Bugne dein gmlmedii yere...
PAUSANIAS. Ah! Tedirgin ettin onun o prl prl,
O grkemli gnln, sktn, nceden,
Kayg bastrd imdi.
EMPEDOKLES. Brak imdi yaknmay!
zme beni daha, dzelir zamanla
HLDERLIN
67
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
68/154
Ne varsa, ben lmllerle, tanrlarla
Barmm, onlardanm ben de...
PAUSANIAS. Olabilir mi bu?
u korkun, bulank duygu dzeldi sence,
Sen yce adam, artk kendini
Yalnz, yoksul sanyorsun.
nsan eylemi bir ocak yalm gibi
Ar duru mu geliyor sana?
Yoksa yeniden gerekleti mi dedin?
Bak! O prl prl kayna kutluyorum,
Orda balad senin iin yeni bir yaam.
Yarn sevinle gideceiz denize,
Bizi gvenli bir kyya gtrecek,
Biraz glkler var yolculukta,
Sknt, kayg, korku!
Tin de sevinlidir, tanrlar da!
EMPEDOKLES. Yalnz unu unuttun Pausanias:
Bouna i yok lmllere.
Biri yardm eder gene de. Ey yiit genlik!
Solup sararma! Bak, benim eski mutluluum,
Dnlmez olan veriyor bana geriye,
Tanr genliiyle, sararp solula
Yanak kzarr, gelemez bana ktlk gene.
Git, oul! - Ben duygumu, beencimi,
Seve seve aa vurmak istemem
Byle - senin iin deil bu, bunu kendi zel
HLDERLIN
68
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
69/154
in yapma, bana brak, ben de
Senin olan sana brakrm. Nedir o?
PAUSANIAS. Bir yn halk! Yukar geliyorlar.
EMPEDOKLES. Tanr msn onlar?
PAUSANIAS. Gzlere gvenim yok.
EMPEDOKLES. Ne? Benim de ldrmam m gerek?
Ne o? Byle anlamsz bir acya, hnca
Dalmak m, nereye gitmek istedim sevinle?
Onlar Agrigentolulardr!
PAUSANIAS. Olamaz!
EMPEDOKLES. Bir d m grdm?
Benim soylu dmanm o, toyun,
Bir de ayakda. - Yazklar olsun, uursuz,
Yaralanmm onun yznden savata,
Bana kar kmak iin daha nemli
Gler yok mudur? ylesine korkun o,
Karglanmlarla dmek mi, daha?
Bu kutlu saatte! Her nesneyi balayan
Doann sesine uygun gelir tin
nceden hazrlanan, saldrd bana sr
Bir kez daha, kart azgn, anlamsz
lklar lm trklerime. Buraya! Olsun,
Sizin de karrm aznzn tadn,
Korurum oldum olas biroklarn
Halkn ktlnden, aldatc dilenciyi
Bir ocuk yerine koydum yeterince.
HLDERLIN
69
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
70/154
Bir kez bile balamadnz bana size
Yaptm iyilii, deil mi? stemem ben de.
Gelin, zavalllar! yle de olmal,
Ben de kzgnm tanrlara...
PAUSANIAS. Nasl bitecek bu?
Drdnc Sahne
ncekiler. Hermokrates. Kritias. Halk.
HERMOKRATES. Korkmayn!
Korkutmasn erkek sesleri seni,
Seni kovanlarn. Seni balayanlarn...
EMPEDOKLES. Utanmazlar! Baka bildiiniz yok
mu?
An gzlerinizi de grn ne kt
Olduunuzu, utanmazsnz artk,
Ac yznden tutulmu alayc aalk diliniz!
Siz zavalllar! Braksn doa acyarak
Bu kt, utanmaz adam artk,
Korkutamaz onu lmle byklk.
Yoksa ne yapabilirdi byklerin nnde?
HERMOKRATES. Ne su iledin ki arnmak istersin
byle,
Yeterince ac ektiin okunuyor yznde,
Kendine gel, geri dn iyi ulus
HLDERLIN
70
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
71/154
Alacak seni yurduna yeniden...
EMPEDOKLES. ok doru! Byk mutluluk verdi
bana
Sevimli bar ula! Gnden gne
rperten oyunu birlikte grmek iin,
Avlanp elendiiniz yerde, tedirgin,
Yanlm, sklm olduunuz yerde,
Grlmemi glgeler gibi,
Bir zavall sr koarsnz birbirinize
- Siz tanrnn skntlarla babaa brakt,
Sizin gln, dilenci sanatlarnz,
Yaknda edinecekleriniz saygdeerdir!
Evet! Bilmeyeydim daha iyisini yaardm
Severek dilsiz, yabanc bir da yabanyla
Yamurun, yakan gnein altnda,
Blrdm yreimi hayvanla,
Grmez zavalllnz iine dndmde.
HERMOKRATES. Byle mi olacak bize teekkrn?
EMPEDOKLES. Ooo, bir daha syle,
Bak elinden gelirse bu a
Btn varla bakana, yukar! Yoksa
Gne nlar yldrmlar m bir yardaknn?
- Neden uzak deilsin benden,
Saygszca gelirsin gzmn nne,
Sevimli Acheron'a gidecek olan;
Son sz syletmek istersin bana.
HLDERLIN
71
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
72/154
Bilmez misin yaptn? Benim sana yaptm?
Anmsadn artk, uzun bir sre
Ellerinin korkudan balandn,
Uzun boylu ektin acsn balarn,
Yakalam, tutmu onu ruhum,
Alk, susuzluk gibi ok ac ektirmi
Soylu kii ktlere, tedirgin oldun mu?
Syleyebildin mi bana, biimsiz diye, benim de
Senin gibi olacam dndn m? Senin
Alaklnla m rtecektim yzm?
Bu delice bir dnceydi, lgn adam!
kiye katp verebilirdin auyu bana,
Gene de birlemezdi gzel ruhum seninle,
Bu akttn, kutsall bozduun kanla
Dktn iini bouna, ayrdr yollarmz.
Yok et alk lm yakk aldnca;
Bilinsiz uaklk duygusunda:
Benim bakaym alnma yazlan, eskiden
Baka bir yol gsterdiniz bana, doduumda,
Siz gerekten var olan tanrlar. -
Anlamyor musun? imdi dorudur
Her nesneyi bilenin bir kez at!
Senin iin bitti, senin kurduun tuzaklar
Tedirgin edemez beni. Anlamyor musun?
HERMOKRATES. Anlamam azgnlarn dilinden.
KRITIAS. Yeter artk Hermokrates! Yol ayorsun
HLDERLIN
72
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
73/154
Ar yermelere hnla.
PAUSANIAS. Peki, iyi bir i yapmak istiyorsanz;
neden
Bu souk toyunu aldnz yannza, aknlar?
Seer misin - bartrc diye
Sevemeyeni, tanrnn brakverdiini?
O, bozumak iin, lm iindir, benzerlerini
Ekivermi yaama, bar iin deil!
oktandr Agrigento'da olmasa gerek,
ok iler grdn, Hermokrates, yaadnca,
lmllerden kaygy uzaklatran bir tadn
Var, bodun yiit ocuklar beikte,
iekli otlar gibi dkldler,
ld gen gl doa trpannn nnde
Ben grdm demesini, duydum.
Bir ulus gmeli, bunun iin
tanralar bir adam gnderiyor,
Her yerde yneltiyor ktl,
Yaam dolu insanlar bu aldatc.
Sonunda gstermek iin ustaln
Kurnaz, kutlu boucu kld bir adam...
Aztan bir yrekle baard her ii,
Bu yolla e oldu tanrlara kamu oyunca...
Benim Empedoklesim! Yoluna git,
Engel olamam setiin adama;
Kan gibi dolar damarlarmda...
HLDERLIN
73
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
74/154
Senin yaamna ykm getiren bu adam,
Bu her nesneyi yok edeni grdm,
Sen beni brakrsan ararm onu,
Sunaa kat, yardm etmez ona kimse,
Benimle kalma gereindedir o,
Ben bilirim onun gerek evresini,
Batakla srrm onu ldrmek iin -
nleye inleye kaarsa, byle acrm
Ak sal kimseye, onun bakalarna
Acd gibi!
(Hermokrates'e.)
Duyuyor musun? Ben szmdeyim!
BRNC KENTL. Gerekmez onun beklemesi,
Pausanias!
HERMOKRATES. Siz kentliler!
KNC KENTL. Dilin dnyor mu daha? Sen evet
Sen ktlk ettin bize, boboazlk ettin,
Sen, aldn yiit sevgisini bizden, sen!
O yoktur artk, tanmaz bizi, ah!
Bir kez bakmt bize o grkemli kii
Prl prl gzlerle, imdi
Gene evirdi baklarn gnlme...
NC KENTL. Yazk!
Biz Saturnus andaki yallar gibiydik,
Aramzda bar iinde yaayan ycenin...
Sevinliydi her kii kendi evinde.
HLDERLIN
74
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
75/154
Yeterinceydi btn nesneler.
Neden bastn bize karg?
Onun unutulmazlara sylediini?
Ah! O mutlu olmalyd,
Syleyecek bunu oullarmz, byynce ki
Siz tanrlarn bize gnderdii adam;
Bizi ldrdnz!
KNC KENTL. Alyor! - O daha byk, daha
sevimli,
lkin yle geliyordu bana. rperdin
Onun karsnda, grdn onu da,
Grmez mi olaydn yoksa, diz kmedin mi
nnde? Yere, ey insan!
BRNC KENTL. Oyun mu oynarsn
Samalar msn, neylersin? Byle
Srdrmek mi istersin bu ii?
Bana inmen gerek senin!
Ensende boza piiririm, bana kendini
Tartarus'a attn syleyinceye dek...
NC KENTL. Bilmiyor musun yaptn?
Daha iyi olurdu
Tapnak soymaya gideydin senin iin!
Biz tapmz ona, buydu dorusu da,
Ona inanp tanrtanmaz olaydk geri,
Umutsuz bir yumurcak (veba) gibi
Saryor bizi kt ruhun, yok oldu bizde
HLDERLIN
75
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
76/154
Gnl, sz, btn sevinler, onun verdikleri,
Can skc bir badnmesi iinde.
Hey, yzszlk! Yzszlk! Azgnlar gibi
Gemiiz kendimizden, evet sen
lm uruna sokuldun ok sevilmi kiiye...
Onulmaz artk, yedi kez lsen de, ona da,
Bize de yaptn yapsan, deitiremezsin...
EMPEDOKLES. Gne batmak zeredir, benim
Srdrmem gerek bu geceyi, ocuklar.
Brakn onu; ok oldu ekitiimiz.
Olan oldu, bouna gitti her nesne,
Gelecekte olsun dinlenelim artk...
PAUSANIAS. ler yolunda m?
NC KENTL. Ooo, sev bizi gene!
KNC KENTL. Gel, Agrigento'da yaa,
Bir Romalnn dedii gibi. Numa
Yznden yle bym onlar. Gelin tanrsallar!
Sen de bizim Numamz ol! Bunu dndk
Uzunboylu, sen bir kral olmalsn.
yle olmal, yle! lkin ben
Selamlarm seni, btn tekiler de yle.
EMPEDOKLES. Bu a krallar a deil artk.
KENTLLER. (Korkarak.) Kimsin sen, ey erkii?
PAUSANIAS. Byle boverilir tahtlarnza
Sizin kentliler!
BRNC KENTL. Anlalmaz bir sz,
HLDERLIN
76
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
77/154
u senin sylediin, Empedokles.
EMPEDOKLES. it mi ekiyor boyuna
Yavrularn evresine yuvadaki kartal?
Grmezler iin iyi dnmeli,
Onun kanatlar altnda tysz yavrular
Srer tatl tatl yan yaamlarn...
Grdler gne n bile,
Bu kla byyp gelimi kanatlar,
Byle att onlar yuvadan, bu yolla
Baladlar uua. Utann bir kral
stediinizden utann, yalandnz,
Babalarnzn anda bir bakas
Olsa gerek onun, yardm edilmez size
Kendi kendinizin yardmcs olmaynca...
KRITIAS. Bala! Btn gkeler katnda!
Sen byk bir insansn, bir yaratcsn!
EMPEDOKLES. Kt bir gnd bizi ayran,
Acheron.
KNC KENTL. Bala, bizimle gel! Daha mutlu
Grnr sana yurdun gnei,
Baka yerde, erkli olmak da istemezsin
Sana yaratnca, birtakm gndermelikler
Var elimizde senin iin, yeil yapraktan
elenkler iin, bir de gzel adlar,
Eskimeyen zden yaplm direkler iin.
O, gel! Bizim delikanllarmz olmal,
HLDERLIN
77
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
78/154
Prl prl, seni yermeyen, sana yardm eden
Yaknmzda oturursun yeter,
Katlanrz bizden kanp bahende
Yalnz bana kalmak istemene de,
Sana olanlar sen unutuncaya dein.
EMPEDOKLES. Ooo, bir kez daha ha! Sen yurt
,
Beni eken, genliimin,
Mutluluumun bahelerine,
Dnmeliyim sizi, nmn gnleri,
Bu ulusla prl prl, esen olduum yer...
Biz balanmz. Siz mutlular! Brakn beni,
Daha iyi byle, bakn yzme,
Yerdiiniz yzme, yok artk, yle sayn
Sevgili adamnz, sevdiinizi, yanlmasn
Artk, kolay bulanan duygunuz daha...
Sizinle yaar dncem sonsuz genlikte,
Ben uzak olursam daha gzel nlar
Bana yaktnz sevin trkleri...
Ayrlalm artk delilik, yallk
Bizi ayrmadan, gelmi saatlerimiz,
Birini brakn, zel erkiyle ayrlk saatlerini
Gn gnne seenlerden birini...
NC KENTL. Byle avuntusuz mu
brakyorsun bizi?
EMPEDOKLES. Bana bir ta sundunuz
HLDERLIN
78
-
8/14/2019 Friedrich Holderlin - Empedokles
79/154
Ey erkiiler! Aln benden buna karlk
Kutluluumu, uzun bir sredir sakladm...
Iyan gecelerde okluk alnca stmde
Gzel evren, yldzlaryla kutlu gk
Bir ca