marx/engels-verzeichnis briefe postkarten...
TRANSCRIPT
-
MARX/ENGELS-VERZEICHNISBRIEFE • POSTKARTEN • TELEGRAMME
-
MARXENGELS
VERZEICHNIS
ZWEITER BAND
BRIEFE
POSTKARTEN
TELEGRAMME
(ffDIETZ VERLAG BERLIN
1971
-
Znsammengestellt und bearbeitet von Manfred Kliem
nnd Richard Sperl
-
VORBEMERKUNG
Zum 150. Geburtstag von Karl Marx wurde in der Deutschen Demokratischen Republikdie Herausgabe der Werke von Karl Marx und Friedrich Engels in 40 Bänden (43 Büchern)abgeschlossen. Mit dieser umfassenden Ausgabe der Schriften und Briefe der Begründerdes wissenschaftlichen Sozialismus erreichte die systematische, zielstrebige Tätigkeit derSozialistischen Einheitspartei Deutschlands zur Erschließung und Verbreitung des literari-schen Erbes von Marx und Engels ihren bisherigen Höhepunkt.
In den Bänden 27 bis 39 der Werkausgabe werden alle bisher bekannt gewordenen Briefevon Marx und Engels erstmals in deutscher Sprache vollständig und geschlossen ver-öffentlicht. Eine Reihe Briefe finden sich auch in den Bänden I bis 26 und dem Ergänzungs-band mit Schriften und Briefen bis zum Jahre 1844. Darüber hinaus wurden seit 1945 zahl-reiche Briefe von Marx und Engels in Auswahl- und Sammelbänden sowie Einzelausgabendes Dietz Verlages Berlin publiziert.
Nachdem bereits 1966 (zweite, ergänzte Auflage 1968) ein Verzeichnis aller in derMarx/Engels-Werkausgabe enthaltenen Werke, Schriften und Artikel erschienen ist, wirdmit dem vorliegenden Verzeichnis dem Leser die Möglichkeit gegeben, sich rasch über dievorhandenen Briefe, Postkarten und Telegramme aus der Feder von Marx und Engels zuinformieren. Das Briefverzeichnis soll dem Benutzer unter verschiedenen Gesichtspunktendas Auffinden bestimmter Briefe in den ihm zu Gebote stehenden Ausgaben erleichtern.
Den Hauptteil des Marx/Engels-Briefverzeichnisses bildet das Inhaltsvergleichsregister,das die in den Werken, Auswahl-, Sammel- und Einzelausgaben des Dietz Verlages Berlinwiedergegebenen Briefe nachweist.1 Es ist untergliedert in den Briefwechsel zwischen Marxund Engels und in die Briefe von Marx und Engels an dritte Personen. Die Benutzung deschronologisch geordneten Inhaltsvergleichsregisters wird durch ein alphabetisches Ver-zeichnis der Briefempfänger und -absender, ein Verzeichnis der Empfängerorte und einVerzeichnis der neudatierten Marx/Engels-Briefe erleichtert. In einem Anhang findet derLeser Briefe von Marx' Familienangehörigen sowie bemerkenswerte Briefe dritter Personenan und über Marx und Engels verzeichnet, soweit sie in der Werkausgabe enthalten sind.
Die Abkürzungen, die im Inhaltsvergleichsregister für die Titel der verschiedenen Aus-gaben benutzt werden mußten, sind in einem besonderen Sigleverzeichnis erläutert. Hin-weise für den Aufbau und die Benutzung der einzelnen.Register befinden sich jeweils aufder Rückseite der Zwischentitelblätter. Möge dieses Verzeichnis dazu beitragen, daß derreiche theoretische Gehalt und der unerschöpfliche revolutionäre Erfahrungsschatz, der inden Briefen von Marx und Engels enthalten ist, allseitig erschlossen und für die Lösungder aktuellen Aufgaben genutzt werden kann.
1 In Sammclbänden enthaltene kurze Auszüge und Zitate aus Briefen bleiben in diesem Register unberück-sichtigt. Größere zusammenhängende Auszüge, die Aufnahme fanden, sind durch Sternchen hinter der Seiten-zahl besonders gekennzeichnet.
-
nPEflMCJIOBHE
K 150 - JieTHK» co ;Q;HH pojKAeHHH Kapjia Mapnca B TepMaHCKOöpecnyöjniKe 6HJIO 3aBepmeH0 H3aaHHe ConnHeHHö Kapjia Mapnca H
9Hreji tca B 4 0 - X TOMax (43-x KHHrax). 9TO HaHÖoJiee nojiHoe H3-npOH3BefleHHÜ H IIHCeM OCHOBOIIOJIOJKHHKOB Haj^IHOrO K0MMyHH3Ma
KyjibMHHamiOHHHM nyHKTOM B CHCTeMaTH^ecKOü H ijeneycTpeMneH-neHTejibHOCTH C E I i r no pacKptrrHio H pacnpocTpaHeHHio icaTepaTypHoro
MapKca H BmenBca.B 27-39 TOMax CoiHHeHnE BnepBHe nooiHOCTBio coßpaHii H H3HaHH Ha He-
Mei(KOM H3HKe Bce no CHX nop H3BecTHHe nacBMa Mapnca H SHreJiBca. P H HnaceM ysce ony6jiHKOBaH B 1-26 TOMax, a TaKHte B HononHHTejiBHOM TOMe
H nnceivi AO 1844 ro«a. KpoMe Toro, 3a nepHop; nocne 1945 ro^aHTI; BepraiH onyßnHKOBano MHoroHHCJieHHBie nHCBMa Mapnca
H ÖHre^BCa B H36paHHBIX COlHHeHHHX H CÖOpHHKaX, a TaKHte B
B TO BpeMH KaK yme BHiitea;inHä B CBCT B 1966 rofly (BTopoe j;onoJiHeHHoeH3HaHHe B 1968 roay) YKasaTenB BKnionmi B ceÖH Bce HMeiomnecH B CoiHHe-HHHX npoH3Bep;eHHH H CTaTBH, HacTOHmHö yKa3aTejii> co^epHtHT HH$opiviar(HK)o Bcex HMeiomHxcH nncBMax HJIH noraeji;niHx RO Hac oTKpHTKax H TenerpaMMax,
H3-nofl nepa Mapnca H SHrejibca, H no3BonHT HHTaTerao 6acTpo, oSj ier ian TeM caMUM B cooTBeTCTBHH c ero 3anpocaMH,
noncKH onpe^eneHHBix niiceM B yste HMeromnxcH H3HaHHHx.TnaBHoä nacTBK) yKa3aTena imceM MapKca-9Hrera.ca HBJIHBTCH CpaBUHTenB-
HHfi yKa3aTejiB Tex nHceM, KOTopae ÖBIJIH HaneiaTaHH B BBuneflmHX B H3fl;a-TeitBCTBe flHTB; BepUHH COTHHeHHHX, H36paHHBIX npOH3BefleHHHX, CÖOpHHKaXH OTHenBHHX HSflaHHHX.1
O H HMeeT ppa pa3flena: nepenHCKy MeHKjjy MapKCOM H 3Hrera>coM H HX DHCB-Ma K pa3HBiM jiimaM. Am|)aBHTHHH yKa3aTeJiB nepeqeHB nocuyHaTejieß H OTnpa-
nHceM, nepeneHB MecT Ha3HaneHHH KoppecnoHfleHB(HH H nepeneHbnHceM MapKca H 9HrenBca oönersaeT paßoTy c pacnono-
B xpoHonoriraecKOM nopaflKe MaTepHanoM CpaBHHTenBHoro YKa3a-B IIpHJiOHteHHH HHTaTejiK ßyffyr npejiCTaBJieHH nHCBMa po^HHX Mapnca
H HaHÖoJiee Ba*HHe nncBMa pa3HBix JIHH, O MapKce H 8HrejiBce, nocKOJiBKy OHH
BOmJIH B CoiHHeHHH.H, HcnonB3yeMHe B CpaBHHTenBHOM yKa3aTejie H^IH Ha3BaHHH
, oötHCHeHBi B cneijHajiBHOM yKa3aiej ie ycJioBHtrx
BranoieHBtie B CÖOPHHKH KopoTKne BtwepjKKH H Ep-mru, H3 naceu B 3TOM. Bontnme BHuepatim oraeieHH SBeanoHKoä PHHOM c COHJIKOÜ Ha
-
*L
H BOHdBJ\[ XBJ41OHH 3 OH8hOUCHB8
aodoxoH 'BIHHO OJOHHOHhomoaad BSIOXBJOO, OJoroaBndahonaH H BHirejKdaWo»ojOHoahnxadoai ojOHogjfirj OJOX wangodn xHHqirBvfiHB BHHamad Birtt BHHBaoe-iitonoH H BHindsoBd oaaHHodoxoaoa airaK a xaiKOKOu iicaxB8Bn^ xoie «ixo^n
•BK9XB8BH^ OJOH
OJOHJKBH BXOHIC oJOHaBifJBS axodopo BH xatfjjBH iitaxBXHii HKH
H H3Ka.iB8BH£ xHHqiralo'xo HHHaodioon o BHHBSBHÄ aHHiifBHhang -
-
PREFACE
On the occasion of Karl Marx's 150th birthday the edition of the Marx/Engels-Werke in40 volumes (43 books) was completed in the German Democratic Republic. With thiscomprehensive edition of the writings and letters composed by the founders of scientificcommunism the systematic, purposive activity performed by the Socialist Unity Party ofGermany for making the literary heritage of Marx and Engels accessible and propagatingit, reached its climax so far.
In the volumes 27-39 of the Marx/Engels-Werke-edition all letters by Marx and Engelsthat have become known so far, are published for the first time in the German languagecomplete and compact. A number of letters will also be found in the volumes 1-26 and inthe supplementary volume with writings and letters up to the year 1844. Moreovernumerous letters by Marx and Engels were already published since 1945 in selected andcompiled volumes as well as in individual editions of the Dietz Verlag, Berlin.
After Publishing already in 1966 (second, completed edition 1968) an index of all theworks, writings, and articles contained in the edition of the Marx/Engels-Werke, this pre-sent index is to give the reader the possibility to inform himself quickly about the existingletters, postcards, and telegrams from the pen of Marx and Engels. The index of the lettersshall facilitate the finding of certain letters under various aspects in those editions availableto the user.
The main part of the index of the Marx/Engels' letters is formed by the comparativeindex which informs about the letters contained in the Werke, in the selected, compiled,and individual editions of the Dietz Verlag, Berlin.1 It is subdivided into the correspond-ence between Marx and Engels and into the letters by Marx and Engels to other persons.The use of the chronologically arranged comparative index is facilitated by an alphabeticindex of the addressees and the writers of the letters, an index of the addressees' places, andan index of the new-dated Marx-Engels' letters. In a Supplement the reader will find anindex of the letters from Marx's relatives as well as remarkable letters from other personsabout Marx and Engels as far as they are contained in the Marx/Engels-Werke.
The abbreviations that had to be used in the comparative index for the titles of thevarious editions are explained in a Special logogram index. Explanations about arrange-ment and use of the different indices are given on the backs of the interleaves. May thisindex contribute to the aimthat the rieh theoretical Contents and the inexhaustible treasureof revolutionary experience contained in the letters by_Marx and Engels can be comprehens-ively made accessible and usefull for the solution of the actual tasks.
1 Short extracts or quotations from letters contained in the works by Marx and Engels are not mentioned in thisindex. Longer extracts from such editions which have been included will be especially marked by an asterisk after thepafe-number.
-
REMARQUES PRELIMINAIRES
En Republique Democratique Allemande, le 150e anniversaire de la naissance de KarlMarx a ete marque1 par la publication des derniers volumes des CEuvres de Marx et Engels,ce qui porte ä 43 livres en 40 volumes I'edition complete de leurs ecrits et de leur correspon-dance. Les longues recherches systematiques du S.E.D., qui se propose d'expliquer et dedivulguer l'heritage philosophique de Marx et Engels, des fondateurs du communismescientifique, ont trouve leur aboutissement dans cette edition.
Les volumes 27 k 39 de I'edition des oeuvres sont reserves aux lettres de Marx et Engelsconnues jusqu'ä präsent, qui se trouvent de ce fait, publiees sentierement en allemand.Vous trouverez egalement toute une serie de lettres dans les volumes 1 a 26 et dans levolume complementaire qui contient une partie des ecrits et de la correspondance ante-rieurs ä 1844. Le Dietz Verlag (Berlin) publie en outre depuis 1945 des lettres de Marx etEngels dans des textes choisis, des recueils et des editions particulieres.
Nous avons fait paraitre en 1966 et, dans une seconde edition remaniee en 1968 uncatalogue des oeuvres, des ecrits et des articles que contenait I'edition des oeuvres. Le pre-sent catalogue doit vous permettre de vous reporter aisement aux lettres, aux cartes postaleset aux telegrammes qu'echangerent Marx et Engels. Nous avons concu ce catalogue deSorte que vous puissiez retrouver de facon diversifiee des lettres dans les editions que vousavez ä votre disposition.
La partie la plus importante du catalogue de la correspondance de Marx et Engels estl'index de comparaison qui vous donne un resume de la qorrespondance que vous retrouve-rez dans I'edition des oeuvres les textes choisis, les recueils et les editions particulieres duDietz Verlag (Berlin).1
La premiere partie est consacree ä la correspondance qu'echangerent Marx et Engels, laseconde ä la correspondance de Marx et Engels avec d'autres personnes. Ann de vousrendre la täche plus aisee, nous avons complete cet index chronologique de comparaisonpar un index alphabetique des destinataires et des expediteurs, par un index des lieux dedestination et par une liste des pieces de correspondance que nous avons du redater. Nousavons ajoute ä cet ensemble un appendice qui donne un apercu de la correspondance de lafamillede Marx ainsi que des lettres les plus interessantes sur Marx et Engels qui sontcontenues dans I'edition des oeuvres.
Nous vous prions de vous reporter au registre des sigles, pour tout ce qui concerne lesabreviations des titres des differentes oeuvres. Vous trouverez au verso des pages hors-texte,des explications relatives a la constitution et ä l'utilisation des index. Permettez-nous pourterfniner de formuler le voeu que le tresor inepuisable des experiences revolutionnaires querecele la correspondance de Marx et Engels servirontäsolutionnerlesproblemesactuels!
1 Notre index laisse de cöte les extraits courts et les citations de la correspondance que vous trouvez danz lesrecueils. Nous avons toutefois tenu a reprendre dans cette edition les extraits plus importants; ä votre Intention,nous avons muni d'une astärisque le num^ro de la page oü ils sr- trouvent.
-
OBSERVACIONES PRELIMINARES
En ocasiön del 150 aniversario del nacimiento de Karl Marx fue terminada en la Repü-blica Democrätica Alemana la edicion de las obras de Karl Marx y Friedrich Engels en 40tomos (43 volümenes). Esta amplia edicion de los escritos y cartas de los fundadores delcomunismo cientifico constituye, hasta akora, la culminacion de la labor sistemätica ymetödicamente orientada del Partido Socialista Unificado de Alemania para hacer accesibley divulgar ei Iegado literario de Marx y Engels.
Los tomos XXVII a XXXIX de las Obras reunen por primera vez, completamente y enconjunto, la publicaciön en idioma alemän de todas las cartas de Marx y Engels conocidashasta la fecha. Un buen nümero de cartas se encuentra tambien en los tomos I a XXVI y enei tomo suplementario que contiene escritos y cartas hasta 1844. Ademäs, se han publicadoa partir de 1945 numerosas cartas de Marx y Engels en obras escogidas, antologias yseparatas de la editorial „Dietz Verlag Berlin".
Despues de la publicaciön, en 1966 (segunda edicion perfeccionada en 1968), de unfndice de todos los trabajos, escritos y artfculos contenidos en las Obras de Marx y Engels,con ei presente indice se ofrece al lector la posibilidad de orientarse räpidamente acerca delas cartas, tarjetas postales y telegramas existentes, escritos por Marx y Engels. El fndicede cartas tiene por objeto facilitarle, bajo distintos puntos de vista, encontrar las cartas quebusque en las ediciones que tenga a su disposiciön.
La parte principal del fndice de las cartas de Marx y Engels es el fndice comparativo queregistra las cartas publicadas en las Obras, en obras escogidas, antologias y separatas de laDietz Verlag (Berlin).1 Se subdivide en dos partes: correspondencia entre Marx y Engels ycartas de Marx y Engels a terceras personas. El uso del fndice comparativo cronologico esfacilitado por un fndice alfabetico de los destinatarios y remitentes de las cartas, un fndicede los lugares de destino y un fndice de las cartas de Marx y Engels con fechas verificadas.En un apendice encontrarä el lector aquellas cartas de los parientes de Marx y cartasdignas de interes de terceras personas sobre Marx y Engels, que han sido incluidas en lasObras.
Las abreviaturas que se han tenido que emplear en el indice comparativo para los tftulosde las diferentes ediciones, son explicadas en un fndice especial de siglas. Las explicacionessobre la estructura y el uso de los diferentes registros se encuentran en cada caso al dorso delos tftulos intermedios. Esperamos que este fndice ayude a hacer accesible a todos losinteresados el rico contenido teörico y el inagotable caudal de experiencias revolucionariasque ofrecen las cartas de Marx y Engels y ponerlo al servicio de la soluciön de los problemasactuales.
1 En este indice no se han tenido en cuenta los pequenos extractos o citas de los trabajos de Marx y Engels queaparecen en las antologfas. Los extractos mäs extensos de tales ediciones se han senalado con un asterisco colocadojunto al nümero de la pägina.
10*
-
SIGLEVERZEICHNIS
I. SIGLEN DER MARX/ENGELS-AUSGABEN
18—25 Zwischen 18 und 25. Jugendbriefe von Friedrich Engels.Zusammengestellt und eingeleitet von Hannes SkambraksInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
1.Auflage 1965
Alltag Karl Marx: Englischer Alltag. Zusammengestellt und eingeleitetvon Richard Sperl. Illustrationen von Elizabeth ShawDie Marx-Texte wurden vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK derSED autorisiertI.Auflage 1968
BdK Der Bund der Kommunisten. Dokumente und MaterialienHerausgegeben vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED undvom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der KPdSU
Bandl: 1836-1849I.Auflage 1970
Band 2: 1849-1852I.Auflage (in Vorbereitung)
Bebel Friedrich Engels: Briefe an BebelBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDI.Auflage 1958
Bracke Karl Marx/Friedrich Engels: Briefwechsel mit Wilhelm Bracke(1869-1880)Im Auftrag des Instituts für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED heraus-gegeben und eingeleitet von Heinrieb GemkowBücherei des Marxismus-Leninismus, Band 62I.Auflage 1963
Br. Kap. Karl Marx/Friedrich Engels: Briefe über „Das Kapital"Besorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDI.Auflage 1954
Bureau Friedrich Engels: Zwischen Bureau und Barrikade. Ein Lebenin Briefen^ Zusammengestellt und eingeleitet von Käte Schwankund Lotti ReiherDie Engels-Texte wurden vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZKder SED autorisiert1. Aufl. 1970
11*
-
Einfuhr.
Elend
Frankel
Frühzeit
Goth. Programm
Grundsätze
Gründung IAA
IAA in Dt.
Friedrich Engels: Einführungen in „Das Kapital" von Karl MarxKleine Bücherei des Marxismus-LeninismusI.Auflage 19672.Auflage 19683. Auflege (in Vorbereitung)
Karl Marx: Das Elend der Philosophie. Antwort auf Proudhons„Philosophie des Elends"I.Auflage 1947
(ab 2.Auflage: Bücherei des Marxismus-Leninismus, Band 2)2.Auflage 19523.Auflage 19564.AufIage I9605. Auflage (in Vorbereitung)
Magda Aranyossi: Leo FrankelI.Auflage 1957
Friedrich Engels: Zur Geschichte und Sprache der deutschenFrühzeitBücherei des Marxismus-Leninismus, Band 351.Aufläse 19522.Auflage 1963
Karl Marx: Kritik des Gothaer Programms. Mit Schriften undBriefen von Marx, Engels und Lenin zu den Programmen derdeutschen Sozialdemokratie. Anhang: ProgrammdokumenteI.Auflage 1946
(ab 2 . Auflage: Bücherei des Marxismus-Leninismus, Band 20)2.Auflage 19553., verbesserte Auflage 19634.Auflage 19655.Auflage 1969
Friedrich Engels: Grundsätze des Kommunismus.Kleine Bücherei des Marxismus-Leninismus
I.Auflage 19552.Auflage 1955Ab 3. Auflage: Besorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED3.Auflage 19634., ergänzte Auflage 19685., neubearbeitete Auflage (in Vorbereitung)
Karl Marx und die Gründung der I. Internationale. Dokumenteund MaterialienIm Auftrag des Instituts für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED heraus-gegeben und eingeleitet von Richard Sperl und Günter WisotzkiI.Auflage 1964
Die I.Internationale in Deutschland (1864-1872). Dokumenteund MaterialienInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der KPdSUI.Auflage 1964
12*
-
Kapital
Krit.Pol.Ök.
Karl Marx: Das Kapital. Kritik der politischen Ökonomie.Herausgegeben von Friedrich Engels. VolksausgabeBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der KPdSU
Erster BandBuch I: Der Produktionsprozeß des Kapitals
1. Auflage 19472.Auflage 19513. Auflage 1953
4. Auflage 19535.Auflage 19556.Au«age 19557.Auflage 19578. Auflage 19599. Aufläse 1960
10.Auflage 1961Ab 11. Auflage: Herausgegeben vom Institut für Marxismus-Leninismus beimZK der SED. Nach der vierten, von Friedrich Engels durchgesehenen und heraus-gegebenen Auflage, Hamburg 1890. (Diese Ausgabe ist identisch mit Band 23der Werke von Marx und Engels)U.Auflage 196212.Auflage 196413-Auflage 1966
14. Auflage 196715. Auflage 196916. Auflage (in Vorbereitung)
Karl Marx: Zur Kritik der Politischen Ökonomie.
Erstes HeftI.Auflage 1947(ab 2.Auflage: Bücherei des Marxismus-Leninismus, Band 15)2.Auflage 19513.Auflage 19584., verbesserte Auflage 19635. Auflage (in Vorbereitung)
Kugelmann
Kunst
Karl Marx: Briefe an Kugelmann. Im Anhang: Vorwort vonW.I.Lenin zur russischen Ausgabe 1907I.Auflage 1947(ab 2. Auflage: Bücherei des Marxismus-Leninismus, Band 33)2.Auflage 1952
Karl Marx/Friedrich Engels: Über Kunst und Literatur. Inzwei Bänden. Auswahl und Redaktion: Manfred KliemDie Marx/Engels-Texte wurden vom Institut für Marxismus-Leninismus beimZK der SED autorisiert
Erster Bandl.Auflage 1967
Zweiter BandI.Auflage 1968
13*
-
Malthus Marx und Engels über Malthus. Herausgeber: Ronald L.MeekI.Auflage 1956
MEAB Karl Marx/Friedrich Engels: Ausgewählte BriefeBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDI.Auflage 19532.Auflage 1953
MEAS Karl Marx/Friedrich Engels: Ausgewählte Schriften. In zweiBänden
Bandl ,I.Auflage 19512.Auflege 19523. Auflage 19534. Auflage 19535.Auflaje 19556.Auflage 19557.Auflage 19578.Auflage 19589.Auflage 1959
10. Auflage 196011. Aufläse 196112.Auflage 196313., durchgesehene Auflage 196414.Auflage 196415.Auflaee 1965l6.Auflage 196617. Auflage 1968
Band III.Auflage 19522.AufIage 19523.Auflage 19534. Auflage 19535.Auflage 19556.Auflage 19557.Auflage 19578.Auflage 19589. AuflageI958
lO.Auflage 19601 I.Auflage 1961IZAuflage 196313.. durchgesehene Auflage 196414.Auflage 1964l5.Auflage 196516. Auflage 196617.Auflage 1968
14*
-
MEAW
MEBW
Karl Marx/Friedrich Engels: Ausgewählte Werke in sechs BändenInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
BandlI.Auflage 1970
Band III.Auflage 1970
Band III1. Aufläse (in Vorbereitung)
Band IVI.Auflage (in Vorbereitung)
BandVI.Auflage (in Vorbereitung)
Band VII.Auflage Gn Vorbereitung)
Karl Marx/Friedrich Engels: BriefwechselDiese Ausgabe ist, mit Ausnahme des Vorworts in Band I, ein unveränderterNachdruck der im Jahre 1935 vom Marx-Engels-Lenin- Institut, Moskau, be-sorgten Ausgabe
I.Band: 1844-18531.Auflast 1949
II.Band: 1854-1860I.Auflagt 1949
III.Band: 1861-18671.Aufläse 1950
IV.Band: 1868-1883I.Auflage 1950
MEW Karl Marx/Friedrich Engels: WerkeInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
Band 1:1839-1844I.Auflage 19562.Auflage 19573.Auflage 19584.Auflage 19615. Auflage 19646-Auflage 19697. Auflage (in Vorbereitung)
15*
-
Band 2: 1844-1846I.Auflage 19572.Auflage 19583. Auflage 19594.Auflage 19625.Auflage 1969
6. Auflage (in Vorbereitung)
Band 3: 1845-1846l.Auflage 1959
2. Aufläse 1959
3.Auflage 1964
4. Auflage 1969
Band 4: Mai 1846-März 1848I.Auflage 19592. Auflage 19593. Auflage 19644.AufIage 1969
Band 5: März 1848-November 1848I.Auflage 19592. Auflage 19593. Auflage 19644.Auflage 1969
Band 6: November 1848-Juli 18491.Auflage 1959
2. Auflage 1961
S.Auflage 1968
Band 7: August 1849-Juni 1851I.Auflage 19602. Auflage 19643.Auflage 1969
Band 8: August 1851-März 1853l.Auflage 19602.Auflage 1969
Band 9: März 1853-Dezember 1853I.Auflage 19602. Auflage (in Vorbereitung)
Band 10: Januar 1854-Januar 1855l.Auflage 19612. Auflage 19623. Auflage (in Vorbereitung)
Band 11: Januar 1855-April 1856I.Auflage 19612. Auflage 19633. Auflage 1969
16*
-
Band 12: April 1856-Januar 1859I.Aufläse 19612. Auflage 19633. Auflage 1969
Band 13: Januar 1859-Februar 1860I.Auflage 19612. Aufläse 1964S.Auflage 1969
Band 14: Juli 1857-November 18601.Aufläse 19612. Auflage 19643.Auflage 1969
Band 15: Januar 1860-September 1864I.Auflage 19612.Auflage 19643. Aufläse 1969
Band 16: September 1864-Juli 1870I.Auflage 19622.AufIage 19643. Auflage 1968
Band 17: Juli 1870-Februar 1872I.Auflage 19622.Auflage 19643.Auflage 1968
Band 18: März 1872- Mai 1875I.Auflage 19622.Auflage 19643. Auflage 1969
Band 19: März I875-Mai 1883I.Auflage 19622. Auflage 1969
Band 20: Friedrich Engels, „Anti-Dühring" und „Dialektik derNatur"1.Auflage 19622.Auflage 1969
Band21: Mai 1883-Dezember 1889I.Auflage 19622.Auflage 1969
Band 22: Januar 1890-August 1895I.Auflage 19632. Auflage (in Vorbereitung)
17*
-
Band 23: Karl Marx, „Das Kapital". Erster BandI.Auflage 19622. Auflage 19683. Auflage (in Vorbereitung)
Band 24: Karl Marx, „Das Kapital". Zweiter BandI.Auflage 1963
2.Auflage 1968
3. Auflage (in Vorbereitung)
Band 25: Karl Marx, „Das Kapital". Dritter BandI.Auflage 19642. Auflage 19693. Auflage (in Vorbereitung)
Band 26.1: Karl Marx, „Theorien über den Mehrwert" (VierterBand des „Kapitals"). Erster TeilI.Auflage 1965
Band 26.2: Karl Marx, „Theorien über den Mehrwert" (VierterBand des „Kapitals"). Zweiter TeilI.Auflage 1967
Band 26.3: Karl Marx, „Theorien über den Mehrwert" (VierterBand des „Kapitals"). Dritter TeilI.Auflage 1968
Band 27: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeFebruar 1842-Dezember 1851I.Auflage 19632-, durchgesehene und verbesserte Auflage 19653. Auflage (in Vorbereitung)
Band 28: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1852-Dezember 18551. Auflage 19632.Auflage 19663.Auflage (in Vorbereitung)
Band 29: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1856-Dezember 18591. Auf läge 19632.Auflage 19673.AufIage (in Vorbereitung)
Band 30: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1860 -September 1864I.Auflage 1964
Band 31: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeOktober 1864-Dezember 1867I.Auflage 1965
18*
-
MEWEB
Prol. Int.
Reisen
Band 32: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1868-Mitte Juli 1870I.Auflage 1965
Band 33: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJuli 1870-Dezember 1874I.Auflage 1966
Band 34: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1875-Dezember 18801.Auflage 1966
Band 35: Karl Marx und Friedrich Engels, BriefeJanuar 1881-März 18831. Auflage 1967
Band 36: Friedrich Engels, BriefeApril 1883-Dezember 18871. Auf läge 1967
Band 37: Friedrich Engels, BriefeJanuar 1888-Dezember 1890(.Auflage 1967
Band 38: Friedrich Engels, BriefeJanuar 1891-Dezember 1892I.Auflage 1968
Band 39: Friedrich Engels, BriefeJanuar 1893-Juli 1895I.Auflage 1968
Karl Marx/Friedrich Engels: Werke, ErgänzungsbändeInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
Ergänzungsband: Schriften, Manuskripte, Briefe bis 1844.Erster Teil: Karl MarxI.Auflage 1968
Ergänzungsband: Schriften, Manuskripte, Briefe bis 1844.Zweiter Teil: Friedrich EngelsI.Auflage 1968
Marx/Engels/Lenin: Über proletarischen InternationalismusBücherei des Marxismus-Leninismus, Band 54I.Auflage 1959
Friedrich Engels: Auf Reisen. Zusammengestellt und eingeleitetvon Renate SchackDie Engels-Texte wurden vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK derSED autorisiert1. Auflage 1966
19*
-
Religion
Schriften bis 1844
Schwiegersohn
Über China
Ursprung
Vogt
Wirkung Kap.
Zur dt. Gesch.
Karl Marx/Friedrich Engels: Über ReligionInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED1. Auflage 1958
Karl Marx/Friedrich Engels: Schriften bis 1844. In vier BändenInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDI. Auflage (in Vorbereitung)
Karl Marx: Wie ich meinen Schwiegersohn erzog. Zusammen-gestellt und eingeleitet von Ruth StolzDie Marx-Texte wurden vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZKder SED autorisiertI.Auflage 1969
Karl Marx: Über ChinaBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDBücherei des Marxismus-Leninismus, Band 461. Auflage 1955
Friedrich Engels: Der Ursprung der Familie, des Privateigen-tums und des Staats. Im Anschluß an Lewis H.Morgans For-schungen1. Auf läge 1946(ab 2.Auflage: Bücherei des Marxismus-Leninismus, Band 11)2. Auflage 19493. Aufläse 19504.Aufla«e 19515.Auflage 19526.Auflage 19537., verbesserte und erweiterte Auflage 19648. Auflage 1969
Karl Marx: Herr Vogt. Mit Originaldokumenten von Marx undEngels im AnhangBücherei des Marxismus-Leninismus, Band 38I.Auflage 1953
Rolf DIubek/Hannes Skambraks: „Das Kapital" von Karl Marxin der deutschen Arbeiterbewegung (1867 bis 1878). Abriß undZeugnisse der WirkungsgeschichteInstitut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SEDI.Auflage 1967
Marx/Engels/Lenin/Stalin: Zur deutschen Geschichte. Aus Wer-ken, Schriften, Briefen. In 3 BändenBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
Band I: Von der Frühzeit bis zum 18. Jahrhundert1. Auflage 19532. Auflage 19533. Auf läge 1956Ab 4.AufIage u. d. T .
20*
-
Karl Marx/Friedrich Engels: Über Deutschland und die deut-sche Arbeiterbewegung. Aus Werken, Schriften, Briefen. In dreiBändenBesorgt vom Institut für Marasmus-Leninismus beim ZK der SED
Band 1: Von der Frühzeit bis zum 18. Jahrhundert4. Autloge 1961
Marx/Engels/Lenin/Stahn: Zur deutschen Geschichte. AusWerken, Schriften, Briefen. In 3 BändenBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
Band II, 1.Halbband: Das 19.JahrhundertI.Auflage 1954
Neuausgabe u. d. T.
Karl Marx/Friedrich Engels: Über Deutschland und die deut-sche Arbeiterbewegung. Aus Werken, Schriften, Briefen. In dreiBänden
Band 2: Die erste Hälfte des 19. JahrhundertsI.Auflage 1970
Marx/Engels/Lenin/Stalin: Zur deutschen Geschichte. AusWerken, Schriften, Briefen. In 3 BändenBesorgt vom Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED
Band II, 2.Halbband: Das 19. JahrhundertI.Auflage 1954
Neuausgabe u. d. T.
Karl Marx/Friedrich Engels: Über Deutschland und die deut-sche Arbeiterbewegung. Aus Werken, Schriften, Briefen. In dreiBänden
Band 3: Die zweite Hälfte des 19. JahrhundertsI.Auflage (in Vorbereitung)
21'
-
2.SIGLEN DER SPRACHEN
Bulg.
D
E
F
I
Poln.
R
Rum.
Span.
Ung.
Bulgarisch
Deutsch
Englisch
Französisch
Italienisch
Polnisch
Russisch
Rumänisch
Spanisch
Ungarisch
WEITERHIN VERWENDETE ABKÜRZUNGEN
ADAV Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein
BdG Bund der Gerechten
BdK Bund der Kommunisten
IAA Internationale Arbeiterassoziation
KKK Kommunistisches Korrespondenzkomitee
MdR Mitglied des Deutschen Reichstages
SAPD Sozialistische Arbeiterpartei Deutschlands
SDAP Sozialdemokratische Arbeiterpartei
SPD Sozialdemokratische Partei Deutschlands
22*
-
INHALTSVERGLEICHSREGISTER
DER WERKE
UND EINZELAUSGABEN
CPABHHTEJILHtlll yKA3ATEJIBHA3BAHHH IIPOHSBEßEHHft
H OTflEJILHLIX H3flAHHH
COMPARATIVE INDEXOF THE MARX-ENGELS-WERKE
AND OF OTHER EDITIONSOF INDIVIDUAL WORKS
INDEX DE COMPARAISONDES (EUVRES
ET EDITIONS PARTICULIERES
INDICE COMPARATIVODE LAS OBRAS Y SEPARATAS
-
Das Inhaltsvergleichsregister enthält alle in der Werkausgabe und in den Einzelausgaben des Dietz Verlages Berlinveröffentlichten Briefe, Postkarten und Telegramme aus der Feder von Marx und Engels. Es ist untergliedert in denBriefwechsel zwischen Marx und Engels und in die Korrespondenzen von Marx und Engels mit dritten Personen.In beiden Teilen sind die Briefe, Postkarten und Telegramme chronologisch nach dem Datum ihrer Abfassung an-geordnet. Redaktionelle Ergänzungen oder Berichtigungen bei der Orts- und Datumsangabe sind in eckige Klammerngesetzt; andere Zusätze der Redaktion folgen nach der Datumsangabe in Kleindruck. Jede Korrespondenz hat indiesem Verzeichnis eine Nummer erhalten, unter der sie auch in den anderen Verzeichnissen dieses Bandes geführtwird. Gekürzte Wiedergaben von Korrespondenzen in verschiedenen Ausgaben sind durch ein hochgestelltesSternchen hinter der Seitenangabe gekennzeichnet.
yKa3aTeJii> co^epsKHT Bce onyöJinKOBaHHHe H3flaTeJibCTB0MBepjiHH B CotmHeHHflx H OTÄejrbHtix H3RaHHHX nncfcMa, OTKPBITKH H TenerpaMMH,H3-noff nepa MapKca H 3Hrenbca. O H coßepjKirr pa3fleJi nepenHCKH Men^y MapKcOM n3Hreni.coM H pa3ßeji HX KOppecnoHReHnHH c paaHUMH JiHnaMH. ÜHCBMa, OTKPHTKH TU.
oßonx pa3aejioß pacnoJiojKeHbi B xpoHOJionrrecKOM nopff^Ke no saTaM EX
aonojiHeHHH HJIH nonpaBKH K Ha3BaHHHM MecT Ha3Ha^eHHHB KBanpaTHHe CROÖKH; Bce nponite aonMCJIKHM IHPH$TOM nocjie ^ a i t i . KajKHOMy n n c t u y , OTKpHTKe H TenerpaMMe
cooTBeTCTByeT CBOH oTfleJiLHHfi HOMep, noa KOTopuM OHH npHBOHHTCH H B ßpyrnx yKasaTe-JIHX 3T0r0 TOMa. BHRepJKKH H3 KOppeCIIOHfleHD;Hä, nOMemeHHHX B pa3JIH*rabIX H3flaHE[flX,
PHÄOM co CCHJIKOS Ha CTpa
The comparative index contains all the letters, postcards, and telegrams from the pen of Marx and Engels publi-shed in the Marx/Engels-Werke-edition as well as in the individual editions of the Dietz Verlag, Berlin. It is subdivi-ded into the correspondence between Marx and Engels and into that of Marx and Engels with other persons. In bothparts the letters, postcards, and telegrams are listed chronologically according to the date of their composition.Editorial Supplements or corrections referring to the places and dates named there are included in Square brackets;other editorial supplementary remarks follow the date in small print. Each correspondence got a number in thisindex which is the same as in all the other indices of this volume. Abridged correspondences in various editions aremarked by an asterisk after the page-number.
Vous trouverez dans I'index de comparaison toute la correspondance de Marx et Engels (lettres, cartes postales,t^ldgrammes) que le Dietz Verlag (Berlin) a publie'e dans l'^dition des oeuvres ou dans les editions particulieres.La premiere partie est consacr^e aux lettres quYchangerent Marx et Engels, Ia seconde ä. la correspondance de Marxet Engels avec d'autres personnes. Dans chacune des deux parties les lettres sont classees par ordre chronologiqueselon la date de rddaction. Nous avons mis entre parentheses les compldments d'information ou les correctionsconcernant les Iieux et les dates; nous avons donnl les autres renseignements utiles en petits caracteres d'imprimerie,imm^diatement apres l'^nonci des dates. Ann de vous rendre les comparaisons moins ardues, nous avons repris ici,pour chaque piece de correspondance, le num^ro sous lequel eile est classäe dans les autres index. Pour vous per-mettre de reconnaitre aisdment le pieces qui se retrouvent dans plusieurs editions, nous avons muni d'une ast^risquele num^ro de la page correspondante.
EI indice comparativo comprende todas las cartas, tarjetas postales y telegramas de Marx y Engels publicados enlas Obras y en separatas de Ia editorial »Dietz Verlag Berlin*1. Se subdivide en dos partes: correspondencia entreMarx y Engels y correspondencia de Marx y Engels con terceras personas. En ambas partes, las cartas, tarjetaspostales y telegramas han sido ordenados cronolögicamente segün las fechas de creaciön. Los suplementos redaccio-nales o correcciones de nombres de poblaciones o fechas han sido anadidos en par£ntesis angulares; otros suplementosde Ia redacciön se encuentran en letras mas pequenas despu6s de Ia fecha. Cada pieza de correspondencia en estefndice tiene un nümero que vuelve a aparecer en los demas registros del presente tomo. Extractos abreviados decorrespondencias en diferentes edidones se han senalado con un asterisco colocado junto al nümero de la pagina.
-
ERSTER TEIL
DERBRIEFWECHSELZWISCHEN KARL MARX
UND FRIEDRICH ENGELS
*IACTB IIEPBAH
ÜEPEIIHCKAME5K^y K. MAPKCOM
H
-
Der erste Teil des Inhaltsvergleichsregisters enthält die zwischen Marx und Engels gewechselten Briefe, Post-karten und Telegramme in chronologischer Reihenfolge. Bei jeder Korrespondenz werden Absender, Empfänger,Empfängerort, Absenderort, Datierung und Originalsprache angegeben. Weiterhin ist in Kleindruck vermerkt,welche Besonderheiten die betreffende Korrespondenz aufweist: ob es sich um einen Entwurf oder ein Fragmenthandelt, welche Datierung in früheren Ausgaben vorgenommen wurde, ob Nachschriften oder Notizen vorhandensind, welche Deck- oder Kosenamen verwendet wurden.
CpaBHETejitHoro yKa3aTejm coaepjKUT pacnojiojKeimBie BnopflßKe iracLMa, OTKPHTKH H TejierpaMMH, cocTaBrnnomne nepenHCKy MapKca
K KaatnoMy aKceMiurapy KoppecnoHfleHijHH ßaioTCH yKaaaHHH oö oTnpasHTejie, ajjpecaTe,nx ajjpecax, a Taione yKa3HBaioTCH R&IS. HanncaHHH H H3LIK opnrHHaira.
KpoMe Toro, MCJIKHM HIPH$TOM flacrcu oötHCHeHHe ocoöeHHOCTefi: aBJiHeTCfl JIH aaHHLiiäTeKCT HaSpOCKOM HJIH
-
Nr. 1 2 3 4 5
1844
, Okt
. bis
184
5, M
ärz
Eng
els
an M
arx
in P
aris
[Bar
men
, Anf
ang
Okt
. 18
44]
(D)
Bish
er d
atie
rt:
[ca.
8.-
I0.O
kt.
1844
]
Eng
els
an M
arx
in P
aris
Bar
men
, 19
.Nov
. 184
4 (D
)
Eng
els
an M
arx
in P
aris
[Bar
men
, 2O
.Jan
. 184
5] (
D)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
elB
arm
en, 2
2.-2
6. F
ebr.
[un
d 7.
Mär
z] 1
845
(D)
Bish
er d
atie
rt: 2
2.F
ebr.
-7.M
8rz
1845
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
elB
arm
en,
17. M
ärz
1845
(D)
MEW
27
5 9 14 19 24
ME
BW
I 3 6 13 18 22
ME
AB
17*
19*
Zur
dt.
Ges
ch.
II 1
218*
2 63
5*
2 63
6*
II 1
219*
2 64
1*
BdK
1196 204
206
210
Br.
Kap
.
11*
18-2
5
226
233
243
254
261
Bur
eau
155* 25*
28*
-
Nr.
6
7
8
9
10
11
12
1846, Juli bis Okt.
Engels an Marxin BrüsselOstende, 27. Juli 1846 (D)
Engels an Marxin Brüssel[Paris] 19. Aug. 1846 (D)
Engels an das Kommunisti-sche Korrespondenz-Komiteein Brüssel[Paris] 19. Aug. 1846 (D)
Engels an das Kommunisti-sche Korrespondenz-Komiteein Brüssel[Paris] lö.Sept. 1846 (D)
Engels an Marxin Brüssel[Paris] 18.Sept. 1846 (D)
Engels an Marxin Brüssel[Paris, Sept. 1846] (D)
Bisher datiert: [Anfang Aug. 1846]Fragment
Engels an Marxin Brüssel[Paris, 18.0kt. 1846] (D)
Bisher datiert: [Mitte Okt. 1846]
MEW
27 29
32
36
40
47
53
55
MEBW
I 27
32
36
39
47
50
53
MEAB
25*
Br. Kap.
15*
BdK
I 398
409
413
424
-
Nr. 13 14 15 16
1846
, Okt
. bis
Dez
.
Eng
els
an d
as K
omm
unis
tisch
e K
orre
spon
denz
-Kom
itee
in B
rüss
elPa
ris,
23.
0kt.
1846
(D)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
, um
den
23.
0kt.
1846
] (D
)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
] 2.
Nov
. [18
46]
(Ö)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
, Dez
. 18
46]
(D)
Bis
her
dati
ert:
[E
nde
Dez
. 18
46]
MEW
27
60 65 67 68
ME
BW
I 58 64 65 68
ME
AB
26*
28*
ME
AW
I 60
1
BdK
I 42
5
430
441
-
Nr. 17 18 19 20 21 22 23
1847
, Jan
. bis
Nov
.
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
] 15
.Jan
. 18
47 (D
)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
] 9,
Mär
z [1
847]
(D
)
Mar
x an
Eng
els
in P
aris
[Brü
ssel
] 15
.Mai
[18
47]
(D)
Mit
ein
er N
achs
chri
ft v
on P
hili
ppe
Gig
ot
Eng
els
an M
arx
in H
olla
nd[B
rüss
el]
28.-
30.S
ept.
1847
(D)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
elPa
ris,
[25
.-]2
6.O
kt.
1847
(D)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
, 14
.-]15
.Nov
. 18
47 (D
)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
el[P
aris
. 23.
/24.
Nov
. 18
47]
(D)
MEW
27
73 77 82 84 93 100
104
ME
BW
I 74 77 83 84 94 101
104
ME
AB
55*
Gru
nd
-sä
tze
4. A
ufl.
61*
79*
BdK
14
63
464
550
584
610
611
-
Nr. 24 25 26 27 28 29 30
1848
, Jan
. bis
Apr
il
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
elPa
ris,
14.
Jan.
184
8 (D
)
Eng
els
an M
arx
in B
rüss
elPa
ris
[21.
Jan.
184
8] (D
)
Eng
els
an M
arx
in P
aris
[Brü
ssel
] 9.
Mär
z [1
848]
(D
)B
ishe
r da
tier
t: 8
.-9
. M
ärz
[184
8]
Mar
x an
Eng
els
in B
rüss
elPa
ris
[um
den
12.
Mär
z 18
48]
(D)
Mar
x an
Eng
els
in B
rüss
el[P
aris
] 16
. Mär
z 18
48 (D
)
Eng
els
an M
arx
in P
aris
[Brü
ssel
, 18
.Mär
z 18
48] (
D)
Mar
x an
Eng
els
in B
arm
enK
öln
[vor
dem
25.
Apr
il 18
48]
(D)
Bis
her
dati
ert:
[ca
. 24
. Apr
il [8
48]
MEW
27 1
09 113
115
118
119
121
124
ME
BW
I 10
7
110
112
115
115
117
119
Zur
dt.
Ges
ch.
2 64
6*
BdK
1650 65
3
719
725
729
730
773
-
Nr.
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
1848, April bis 1849, Juni
Engels an Marxin Köln[Barmen] 25. April 1848 (D)
Engels an Marxin Köln[Barmen] 9.Mai 1848 (D)
Marx an Engelsin Genf[Köln, 26.0kt. 1848] (D)
Mit einer Nachschrift von Louis SchulzBisher datiert: [ca. 26. Okt. 1848]
Marx an Engelsin Lausanne[Köln, Mitte Nov. 1848] (D)
Bisher dotiert: [ca. lO.Nov. 1848]
Marx an Engelsin BernKöln, 29.Nov. 1848 (D)
Engels an Marxin KölnBern, 28.Dez. [1848] (D)
Engels an Marxin KölnBern, 7.[-8.] Jan. 1849 (D)
Marx an Engelsin KölnHamburg, 23.April 1849 (D)
Marx an Engelsin Köln[zweite Aprilhälfte-AnfangMai 1849] (D)
Bisher datiert: [März 1849]
Marx an Engelsin KaiserslauternParis, 7Juni [1849] (D)
MEW
27 125
127
128
129
131
132
133
135
136
137
MEBW
I 120
121
122
123
124
125
127
129
128
129 .
BdK
1773
781
858
869
875
955
10
-
Nr.
41
42
43
44
45
46
47
48
1849, Aug. bis 1850, Dez.
Marx an Engelsin Morges[Paris, um den 1 -Aug. 1849] (D)
Bisherige Angabe des Adressatortes:Vevey
Marx an Engelsin MorgesParis, 17.Aug. [1849] (D)
Bisherige Angabe des Adressatortes:Vevey
Marx an Engelsin Lausanne[Paris] 23. Aug. [1849] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 19.Nov. 1850 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 23.Nov. 1850 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 25.Nov. 1850 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 2.Dez. [1850] (D)
Mit einer Nachschrift von Jenny Marx
Engels an Marxin LondonManchester, 17.Dez. 1850 (D)
MEW
27 139
140
142
143
144
145
146
154
MEBW
I 133
134
137
138
138
139
140
148
11
-
Nr. 49 50 51 52 53 54 55
1851
, Ja
n.
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 6
.Jan
. [1
851]
(D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 7
.Jan
. 18
51 (
D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 8
.Jan
. 185
1 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
2. Ja
n. 1
851
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, 2
5.Ja
n. 1
851]
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
7.Ja
n. 1
851
(D)
Mit
ein
er N
achs
chri
ft
von
Wil
helm
Pie
per
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 2
9.Ja
n. [1
851]
(D
)
MEW
27 1
56 157
163
165
166
168
170
MEB
W
I 15
2
152
156
158
158
161
162
ME
AB
63*
Br.
Kap
.
41*
44*
Bur
eau
67*
-
Nr.
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
1851. Febr.
Marx an Engelsin Manchester[London] 3. Febr. 1851 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 5.Febr. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] lO.Febr. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 11.Febr. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 12.Febr. 1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 13.Febr. 1851 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 23.Febr. [1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 24.Febr. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 25.Febr.[1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 26.Febr. [1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London, 26.Febr. 1851] (D)
MEW
27 173
178
182
184
186
189
192
198
200
203
206
MEBW
I 165
170
174
176
177
179
182
188
189
191
194
Br. Kap.
45*
i
50*
13
-
Nr.
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
1851, Febr. bis März
Engels an Marxin London[Manchester, 26. Febr. 1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 27.Febr. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 28.Febr. 1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 1.März 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 8.März 1851 (D)
In der Handschrift: 8. Febr. 1851
Engels an Marxin London[Manchester] lO.März 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 17.März 1851 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 17.MärzI851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 19.März 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London, 22.März 1851] (D)
MEW
27 208
209
210
212
214
216
217
219
222
224
MEBW
I 199
199
200
202
203
204
205
206
209
211
14
-
Nr. 77 78 79 80 81 82 83
1851
, Mär
z bi
s M
ai
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 3
1.M
ärz
1851
(D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
.APri
l 18
51 (D
)In
der
Han
dsch
rift
: 2.
Mär
z 18
51
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 3
.Apr
il [1
851]
(D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 1
1. A
pril
1851
(D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] I
S.A
pril
1851
(D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 1
5.A
pril
[185
1] (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] I
.Mai
185
1 (D
)
MEW
27 2
26 228
230
235
237
239
240
ME
BW
12
15
217
219
224
226
227
Br.
Kap
.
52*
52*
Zur
dt.
Ges
ch.
2 65
3*
-
Nr.
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
1851, Mai
Marx an Engelsin Manchester[London] 3.Mai 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 5.Mai [1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 6. oder 7.Mai 1851] (D)
Bisher datiert: K.Mai 1851]
Engels an Marxin London[Manchester] 8.Mai [1851] (D)
Ia der Handschrift: 8. Juni
Engels an Marxin London[Manchester] 9. Mai 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 15.Mai 1851] (D)
Bisher datiert: [9.0kt. 1856]
Marx an Engelsin ManchesterLondon, I6.Mai 1851 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 19.Mai 1851 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 21.Mai 1851 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 23.Mai 1851 (D)
MEW
27 243
245
248
250
252
256
257
259
262
265
MEBW
1230
232
235
237
238
ü 190
1242
244
246
249
16
-
Nr.
94
95
96
97
1851, Mai bis Juni
Marx an Engelsin Manchester[London] 28.Mai 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 3. Juni 1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] lö.Juni 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 27.Juni 1851 (D)
MEW
27 269
272
273
274
MEBW
1253
255
256
256
2 Marx/Engels-Verzeichnis II 17
-
00
Nr. 98 99 100
101
102
103
104
1851
, Ju
li
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, um
den
6. J
uli
1851
] (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] B
.Jul
i 18
51 (
D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n, u
m d
en 1
7.Ju
li 18
51]
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, I
7.Ju
li 18
51 (
D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, um
den
2O
.Jul
i 18
51]
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 3
0.Ju
li 18
51 (
D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 3
1. Ju
li 18
51
MEW
27 2
76 278
283
284
287
290
291
MEB
W
1258 25
9
264
267
268
270
271
ME
AB
66*
68*
Zur
dt.
Ges
ch.
2 65
3*
653*
Bur
eau
34*
-
Nr. 1851, Aug. MEW MEBW Br.Kap.
105
106
107
108
109
110
111
Engels an Marxin London[Manchester, um denl.Aug. I85I](D)
Bisher datiert: [ca. 2.AuS . 1851]
Marx an Engelsin Manchester[London] 8. Aug. 1851 (D u. F)
Engels an Marxin London[Manchester, um denlO.Aug. 1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den1 l.Aug. 1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 14.Aug. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London, um den2O.Aug. 1851] (D)
Bisher datiert: [ca. 27. Aug. 1851]
Engels an Marxin LondonManchester, 21. Aug. 1851 (D)
27 294
296
305
308
312
316
317
1275
277
287
289
293
306
296
53*
19
-
Nr.
112
113
114
115
116
117
118
1851, Aug. bis Sept.
Marx an Engelsin Manchester[London] 25.Aug. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den27. Aug. 1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 31. Aug. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] l.Sept. [1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 8.Sept. [1851] (D)
Engels an Marxin London[Manchester]11. Sept. [1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 13.Sept. 1851 (D)
MEW
27 320
328
330
334
336
338
339
MEBW
1299
307
308
312
314
316
316
MEAB
71*
20
-
Nr.
119
120
121
122
123
124
125
1851
, Sep
t. bi
s O
kt.
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 1
9.Se
pt. [
1851
] (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 2
3.Se
pt.
1851
(D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
3.Se
pt.
1851
(D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, 2
5;]S
ept.
1851
(D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, 2
6.Se
pt.
1851
] (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] !
3.0k
t. 1
851
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 1
5. O
kt.
1851
(D
)
MEW
27 3
41 342
347
352
353
356
360
ME
BW
1318 31
9
323
328
329
332
336
ME
AB
72*
73*
Br.
K«p
.
56*
-
Nr.
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
1851, Okt. bis Dez.
Marx an Engelsin Manchester[London] 19.0kt. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] ' 25.0kt. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den27.0kt. 1851] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 24.Nov. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 27.Nov. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] I.Dez. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 3.Dez. 1851 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 9.Dez. 1851 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, I O.Dez. 1851 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 11.Dez. 1851 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 16.Dez. 1851 (D)
MEW
27 363
366
367
370
373
376
379
383
385
387
391
MEBW
1339
342
343
345
347
350
352
356
358
360
363
MEAB
74*
78*
79
22
-
Nr.
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
1852, Jan. bis Febr.
Engels an Marxin London[Manchester] ö.Jan. 1852 CD)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2O.Jan. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 22Jan. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 24.Jan. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 28Jan. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 29.Jan. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 2.Febr. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 4.Febr. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6. Febr. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 17.Febr. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 18.Febr. [1852] (D)
MEW
28 5
7
9
12
14
15
17
18
22
23
25
MEBW
1367
373
374
377
378
382
383
384
388
388
389
Bureau
36*
23
-
Nr.
148
149
150
151
152
153
154
1852, Febr. bis März
Engels an Marxin LondonManchester, 19. Febr. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 23. Febr. [1852] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 27.Febr. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 2.März 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 3.März [1852] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 18.März 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 3O.März 1852 (D)
MEW
28 26
27
30
33
37
39
43
MEBW
1390
391
394
396
399
401
404
MEAB
87*
Bureau
74*
24
-
Nr.
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
1852, April bis Mai
Engels an Marxin London[Manchester] I.April 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 5. April 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 14.April 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 2O.APril 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 24.April 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 25. April 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 27. April 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 29.Apri11852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 30. April 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, I.Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 4. Mai 1852 (D)
MEW
28 46
48
50
51
54
56
58
59
61
64
66
MEBW
1406
408
409
410
412
413
415
416
418
420
422
25
-
Nr.
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
1852, Mai bis Juli
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 6. Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 7.Mai 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] B.Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 19. Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 21. Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 22. Mai 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 22.Mai 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 24.Mai [1852] (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 30. Juni 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3Juli 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 6.Juli 1852 (D)
MEW
28 68
70
73
74
76
77
78
79
80
81
85
MEBW
1423
425
428
428
429
429
431
431
434
434
438
Bureau
38*
26
-
Nr.
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
1852, Juli bis Aug.
Marx an Engelsin Manchester[London] B.Juli 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 15.Juli 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 20. Juli 1852 (D)
In der Handschrift: 20. Aug. 1852
Engels an Marxin LondonManchester, 22. Juli 1852 (D)
Bisher datiert: 22. Aus. 1852
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Aug. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 5.Aug. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 6. Aug. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6.Aug. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 9. Aug. 1852] (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 10. Aug. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 16.Aug. 1852 (D)
MEW
28 87
90
92
94
95
96
98
100
105
106
110
MEBW
1439
441
443
445
446
447
448
449
454
454
458
27
-
Nr.
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
1852, Aug. bis Sept.
Marx an Engelsin ManchesterLondon, I9.Aug. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 24.Aug. 1852] (D)
Bisher dauert: [2J.Au*. 1852]
Marx an Engelsin Manchester[London] 27.Aug. 1852 (D)
Bisher datiert: 24. Aug. 1852
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 3O.Aug. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Sept. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 7.Sept. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 8.Sept. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 9.Sept. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 14. Sept. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 18.Sept. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 20. Sept. 1852 (D)
MEW
28 112
117
119
120
124
126
128
130
131
133
134
MEBW
1460
464
466
467
471
473
475
476
477
478
479
28
-
Nr.
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
1852, Sept. bis Okt.
Engels an Marxin London[Manchester, 23.Sept. 1852] (D)
Bisher datiert: [1 [.März 1853]
Marx an Engelsin Manchester[London] 23.SePt. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 24.Sept. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 28.SePt. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den l.Okt. 1852] (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 4.0kt. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] lO.Okt. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 12.0kt. [1852] (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 14.0kt. 1852] (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 18. Okt. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 20.Okt. 1852 (D)
MEW
28 136
142
145
147
150
151
154
156
' 157
158
159
MEBW
1481
482
485
487
489
490
492°
494
494
495
496
29
-
Nr.
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
18S2, Okt. bis Nov.
Engels an Marxin London[Manchester, 22. Okt. 1852] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 25. Okt. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 26.0kt. [1852] (D)
Bisher datiert: 26.0kl. [1851]
Engels an Marxin LondonManchester, 27.0kt. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 27.0kt. 1852 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 28. Okt. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 28.0kt. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 28.0kt. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 31.Okt. 1852] (D)
Bisher datiert: [16. Okt. 1852]
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 2.Nov. 1852 (D)
MEW
28 160
161
164
165
167
16830 501*
28 175
176
178
182
MEBW
1496
497
499
499
501
502 :
509
510
512
516
30
-
Nr.
220
221
222
223
224
225
226
227
228
1852, Nov. bis Dez.
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 4.Nov. 1852 (D)
Mit'einer Nachschrift von Jenny Marx
Engels an Marxin London[Manchester, 5.-6.Nov.] 1852
(D)Bisher datiert: [ca. 12.Nov. 1852]Jahreszahl von Engels eingesetzt
Marx an Engelsin Manchester[London] lO.Nov. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 16.Nov. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 19.Nov. 1852 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 27.Nov. 1852 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 29.Nov. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 3. Dez. 1852 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 14-Dez. 1852 (D)
MEW
28 184
185
189
194
19530 491
28 196
198
200 '
203
MEBW
1518
518
522
526
527
527
529
531
533
MEAB
147
Kunst
II278
31
-
Nr.
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
1853, Jan. bis April
Marx an Engelsin LondonManchester, 1 I.Jan. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 21.Jan. 1853 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 29. Jan. 1853 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 11.Febr. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 23. Febr. 1853 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 9.März 1853] (D)
Bisher datiert: [ca. 4. März 1853]
Marx an Engelsin Manchester[London] lO.März 1853 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, 11.März 1853] (D)
Bisher datiert: [I2.Mära 1853]
Marx an Engelsin Manchester[London] 22.[-23.] März 1853 (D)
Bisher datiert: 22. März 1853
Engels an Marxin London[Manchester] 10. April [1853] (D)
MEW
28 205
207
208
212
214
217
221
225
228
232
MEBW
1535
536
537
540
542
545
548
552
555
558
32
-
Nr.
239
240
241
242
1853. April
Marx an Engelsin Manchester[London] 23.April 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 26. April 1853 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 26.April 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 27.April 1853 (D)
MEW
28 234
235
238
240
MEBW
1560
561
563
565
3 Manc/Eneels-Verzeichnis II 33
-
Nr. 243
244
245
246
247
248
249
1853
, Apr
il bi
s Ju
ni
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, 2
7.A
priI
185
3] (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
8.A
Pri
l 18
53 (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] 2
O.M
ai 1
853
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
1. M
ai 1
853
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, u
m d
en 2
6. M
ai 1
853]
(D)
Bis
her
dati
ert:
[ca
. 18
. Mai
185
3]
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 3
1.M
ai 1
853
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r, 1.
Juni
185
3] (D
)
MEW
28 2
41 242
243
244
245
248
249
ME
BW
15
66
566
569
570
567
571
572
ME
AB
94*
Rel
igio
n
95*
Kun
st
i
12
40
*
-
Nr. 250
251
252
253
254
255
256
1853
, Jun
i bi
s Ju
li
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
.Jun
i 18
53 (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 6
Juni
[18
53]
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 9
.Jun
i 18
53 (
D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 1
4. J
uni
1853
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
9.Ju
ni 1
853
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] .8
. Jul
i 18
53 (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 9
.Jul
i [18
53]
(D)
MEW
28 2
50 255
262
264
270
272
273
MEB
W
1572 57
8
583
584
590
591
592
MEA
B
96*
99*
100*
Br.
Kap
.
61*
61*
63*
Rel
igio
n
97*
100*
Kun
st
1336
*
Bur
eau
76*
-
Nr.
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
1853. Juli bis Okt.
Marx an Engelsin Manchester[London] 18.Juli 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 18.Aug. 1853 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 24.Aug. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3.Sept. 1853 (D)
Bisher datiert: 2.Sept. 1853
Marx an Engelsin Manchester[London] 7.Sept. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 17.Sept. 1853 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 19.Sept. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 28.Sept. 1853 (D)
In der Handschrift: 28.Auj. 1853
Engels an Marxin London[Manchester] 29.Sept. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3O.Sept. 1853 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 8.0kt. 1853 (D)
MEW
28 275
277
279
280
286
289
291
293
296
298
300
MEBW
1594
595
596
599
606
609
611
596
612
613
614
36
-
Nr.
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
1853, Okt. bis 1854, Jan.
Marx an Engelsin Manchester[London] 12.0kt. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 28.0kt. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Nov. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6.Nov. [1853] (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 21.Nov. 1853 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 23.Nov. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 23.Nov. 1853 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 2.Dez. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London, um den 12.Dez. 1853] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 14.Dez. 1853 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 5.Jan, 1854 (D)
MEW
28 302
304
306
308
309
9 498
28 310
311
, 313
314
317
MEBW
1617
618
620
621
622
622
623
625
626
n 337
-
Nr.
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
1854, Jan. bis April
Marx an Engelsin Manchester[London] lO.Jan. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 18. Jan. 1854 (D)
Mit einer Nachschrift von Kinderhand
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 25. Jan. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 9.Febr. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 15.Febr. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 9.März 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London, um den 11 .März 1854] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 17. März 1854 (D)
Bisher datiert: 14. März 1854
Engels an Marxin LondonManchester, 23. März 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 29.März 1854 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 3.April 1854 (D)
MEW
28 318
319
321
324
326
327
329
330
331
333
336
MEBW
114
4
6
8
10
10
14
14
14
16
19
38
-
Nr.
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
1854, April bis Mai
Marx an Engelsin Manchester[London] 4.April 1854 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 19. April 1854 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 20. April 1854 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den 21 .April 1854] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 22. April 1854 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, um den 24. April 1854] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 29.April 1854 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, I.Mai 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3.Mai 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6.Mai 1854 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 9.Mai 1854 (D)
MEW
28 338
340
342
344
346
349
350
351
354
357
359
MEBW
1121
23
24
26
27
30
31
31
34
37
39
39
-
Nr.
301
302
303
304
305
306
1854, Mai bis Juni
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 22.Mai 1854 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 3Juni 1854 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 1 O.Juni 1854 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 13.Juni 1854 (D)
Engels an Marxin London[Manchester] 15. Juni 1854 (D)
Bisher datiert: 25.Juni 1854
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 21.Juni 1854 (D)
MEW
28 362
363
365
367
369
370
MEBW
II 41
43
45
47
50
48
40
-
Nr.
1854
, Ju
ni b
is A
ug.
MEW
ME
BW
ME
AB
ME
AW
Zur
dt,
Ges
ch.
I.-3
. A
ufl.
307
308
310
311
312
313
314
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
7Jun
i 18
54 (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
n[M
anch
este
r] ö
.Jul
i 18
54 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 7
.Jul
i 18
54 (D
)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 2
O.J
uli
1854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
2.JÜ
H 1
854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
7.Ju
li 18
54 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 8
. Aug
. 185
4
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
6.A
ug. 1
854
(D)
28 372 373
374
375
377
380
386
387
n 5i 51 51 52 53 56 61 62
105*
II 531
*15
95*
-
Nr. 315
316
317
318
319
320
321
322
1854
, Sep
t. bi
s O
kt.
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 2
.Sep
t. 18
54 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 1
3.Se
pt.
1854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 2
2.S
ept.
1854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 2
9.Se
pt.
1854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, l
O.O
kt. 1
854
(D)
In d
er H
ands
chri
ft:
10. N
ov.
1854
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 1
7.0k
t. 18
54 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
5.0k
t. 1
854
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
6.0k
t. 18
54 (D
)
MEW
28 3
89 391
393
394
395
398
403
404
ME
BW
II
63 65 66 67 80 68 73 73
Zur
dt.
Ges
ch.
1.-3
. A
ufl
.
15
97
*
Kun
st
1581
*
-
Nr.
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
1854, Nov. bis 1855, Jan.
Marx an Engelsin ManchesterLondon, lO.Nov. 1854 P )
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 22.Nov. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 30.Nov. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Dez. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 8.Dez. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 15.Dez. 1854 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 12.Jan. 1855 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 17. Jan. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 19. Jan. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 24.Jan. [1855] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3O.Jan. 1855 (D)
MEW
28 410
411
413
415
419
420
422
423
, 424
425
426
MEBW
n so
83
84
86
89
89
91
91
92
93
93
43
-
Nr.
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
1855, Jan. bis April
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 31.Jan. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Febr. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 13.Febr. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3.März 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 8.März 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 16.März 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 27.März 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3O.März 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6.April 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 12.April 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 16.April [1855] (D)
MEW
28 427
432
434
436
438
440
441
442
443
444
445
MEBW
II 94
99
100
102
104
107
108
109
110
111
111
44
-
Nr.
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
1855, Mai bis Sept.
Marx an Engelsin Manchester[London] 16.Mai 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 18.Mai 1855 (D)
In der Handschrift: 18. März I8S5
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 15.Juni [1855] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 26. Juni 1855 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 29.Juni [1855] (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 3Juli 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 17.Juli 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 7.Aug. 1855 (D)
Marx an Engelsin ManchesterCamberwell, l.Sept. 1855 (D)
Marx an Engelsin ManchesterCamberwell, 6.Sept. 1855 (D)
Marx an Engelsin ManchesterCamberwell, 11. Sept. 1855 (D)
MEW
28 446
447
448
449
450
451
453
455
456
458
460
MEBW
n 112
108
112
113
114
115
116
118
119
120
45
-
Nr.
356
357
358
359
360
361
362
363
364
1855, Dez. bis 1856, Febr.
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 7. Dez. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 1 I.Dez. 1855 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 12.Dez. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 14.Dez. 1855 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 18.Jan. 1856 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 7.Febr. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 12.Febr. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] B.Febr. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 29.Febr. 1856 (D)
MEW
28 461
463
464
466
29 5
8
11
16
19
MEBW
II 121
123
123
125
128
130
133
138
140
46
-
Nr. 365
366
367
368
1856
, Mär
z bi
s A
pril
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 5
.Mär
z 18
56 (
D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 7.
Mär
z 18
56 (
D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n, 2
5. M
ärz
1856
] (D
)B
ishe
r ct
oler
t: [
15. A
pril
1856
]
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] l
O.A
pril
1856
(D
)
MEW
29
23 30 32 37
MEB
W
II 1
44 151
159
153
MEA
B
110*
Zur
dt.
Ges
ch.
II 1
228*
Kun
st
1329
*
330*
-
Nr. 369
370
371
372
373
374
375
376
1856
, Apr
il bi
s M
ai
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, H
.Apr
il 1
856
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, l
ö.A
pril
[185
6] (
D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
rL
ondo
n, 2
6.A
pril
1856
(D)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 7
.Mai
185
6 (D
)
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 8
. Mai
185
6 (D
)In
der
Han
dsch
rift
: 8.
Apr
il 18
56
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este
r[L
ondo
n] 2
3.M
ai 1
856
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 2
3. M
ai 1
856
(D)
Eng
els
an M
arx
in L
ondo
nM
anch
este
r, 2
6.M
ai 1
856
(D)
MEW
29
41 44 49 51 52 54 56 59
MEB
W
II 1
57 164
167
168
168
170
171
174
MEA
B
111*
113
ME
ASI
I1.—
12.
Auf
l.
425*
abl3
.Au
fl.
423*
MEA
W
II 5
36*
Rei
sen
164
-
Nr.
377
378
379
380
381
382
383
384
385
1856, Mai bis Sept.
Marx an Engelsin Manchester[London] 29.Mai 1856 (D)
Jahreszahl von Engels eingesetzt
Marx an Engelsin Manchester[London] 5. Juni 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 6. Juni 1856 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 28.Juli 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] l.Aug. 1856 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 4. Aug. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 22.Sept. 1856 (D)
Marx an Engelsin ManchesterLondon, 26.Sept. 1856 (D)
Engels an Marxin London[Manchester, nicht vor dem27.Sept. 1856] (D)
Bisher datiert: [26.September 1856]Fragment
MEW
29 60
61
62
63
66
69
71
74
77
MEBW
n 175
175
176
176
178
181
183
186
188
4 Marx/Engels-Verzeichnis II 49
-
Nr.
386
387
388
389
390
391
1856. Okt. bis Dez.
Marx an Engelsin ManchesterLondon, I6.0kt. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 30.Okt. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 30.Okt. 1856 (D)
Engels an Marxin LondonManchester, 17. Nov. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 2.Dez. 1856 (D)
Marx an Engelsin Manchester[London] 22.Dez. [185]6 (D)
MEW
29 79
81
82
85
88
91
MEBW
n i9i
192
192
194
197
200
MEAB
115*
115*
Zur dt.Gesch.
1.-3. Aufl.
1599*
50
-
Nr. 392
393
394
395
396
397
398
399
1857
, Jan
. bis
Feb
r.
Mar
x an
Eng
els
in M
anch
este