mittelniederdeutsches kochbuch - unbekannt.pdf

Mittelniederdeutsches Kochbuch

http://www.uni-giessen.de/gloning/tx/mndk.htm[23.08.2012 19:15:30]

*************************************************** Mittelniederdeutsches Kochbuch*** Textgrundlage:*** Hans Wiswe (Hg.): Ein mittelniederdeutsches Kochbuch*** des 15. Jahrhunderts. In: Braunschweigisches Jahrbuch 37 (1956) 19-55.*** Bearbeitung der elektronischen Fassung:*** Thomas Gloning, 9/99*** _o:e_ etc.: _o_ mit übergeschriebenem _e_. *** Copyright/Urheberrecht:*** You may use this version for non-commercial and scolarly purposes, *** provided that this header is included.*** Make sure that you do not violate laws of your country. *** <adhg> Addendum des Herausgebers Wiswe*** <ap> Apparateintrag z.B. bei Eingriffen*** (xxx)(xxx) = Ende der Datei****************************************************

1. Wyltu maken eyn mo:es van wynberen, so nym so vele, alse du wultunde also du or behovest, unde plucke se van den drufelen unde drucke seeyntwey. Unde clare aff des wynes yeghen eyn halff stoveken. Unde sette deanderen to den wure unde la:et se seden. Nym mandelenkerne unde sto:etse cleyne in eyneme mosere. Male se cleyne aff van der molen myt deme clarenwyne. Unde denne de ghesoden wynberen strick dorch eynen reynen dock. Desdo denne thohope de mandelen unde de ghesoden wynberen. Unde lat senoch eyns seden. So nym honnichkoken also vele, also dy gud dunket, undemake one droghe. Unde stot one cleyne yn eneme mosere. Unde sichte onedorch eyn krudeseff. Unde do an yn dat wynmo:es. Do darto honnych undelat dat se langhe seden, dat dat stargk wert. Unde do denne darna yn krude,inghever, neghelken, peper, so wert dat gud. Went dat gar is, so dodat yn eyn reyne vat unde bewaret.

2. Eyn gud mo:es van eppellen make alsus. Do de eppele ungheschellet yneynen erden gropen unde lat se backen yn eyneme ovene. Unde dat scholenwesen goderlinghe edder flackeeppele. Wen se ghebacken syn, so sla se dorcheynen dorchslach. Darneghest so strick se dorch eynen guden reynen duck.Sette dat denne to wure unde lat se seden. Do darto honnich unde ghestot ris,dorch eyn crudesef ghesichtet. Do ok darto safferan, inghevar unde neghelkenunde peper. Unde dat mo:es machstu langhe heghen.

3. Wyltu maken eyn gud mo:es van eppelen, dat me thohandes eten schal,so nym gude gaderlinghe edder flakeeppele unde snyt jo den appel an verdeyl. Snyt u:et dat kernehus. Unde do se yn eynen gropen unde lat se seden. Dar machstu tho nemen wyn edder mede, unde lat se darmedeseden. So sla se denne dorch eynen dorchslach. Darna strigk se dorch eynenreynen doeck, sette tho den wure unde lat se seden. Do dartho eyger eddermandelen, darna de tyd is des jares edder des daghes, unde do dartho honnych.Unde laet dat seden syne mate. Crude aff myt safferane, inghever undeneghelken unde peper. Unde giff dat kolt hen. So ys dat eyn gud mo:es.Dessulvenghelyken machstu maken van beren ok sodane mo:es. Also maket me okeyn mo:es van vyghen.

4. Eyn gud kerseberenmo:es make alsus. Thobrek de kerseberen roe yneyneme tovere. Schyre dat dunne aff. So sette dat dunne tho den wure unde



lat seden. Sla de anderen dicken kerseberen dorch eynen dorchslach. Schuddedenne de kerseberen yn dat heyte dunne unde sla dat ok dorch eynen dorchslach.Wen denne de kernen reyne synt, so do se eynwech unde sette dat mo:es to den wure. Unde lat dat wol seden. Do dartho honnych unde peper.Broet, van semmelen ghebacken, dat sto:et yn eyneme mosere unde sichte dorcheyn krudeseff. Edder do dartho honnychkoken, ghestot unde cleyneghesevet. Lat dat seyden unde crude dat aff myt inghever, neghelken, peper. Darnathoklappe de kernen altomale unde make se dorre. Stot sy yn eyneme mosercleyne. Do se yn dat mo:es. Unde dat halt, wo langhe du wilt.

5. Eyn mo:es van groten noten make alsus. So brick se van deme bome achtedaghe na sunte Johannes daghe. Unde weke se yn den water achte daghe.Unde gyff on alle daghe versch water. Wen se gheweyket synt, so lat se wol seydenmyt water. Gud dat soyt reyne wech unde stot se reyne tweyyn eyneme mosere. Sla se dorch eynen dorchslach myt etycke edder myt mede. Male se denne up eyner molen. So sette se to wure unde lat se seden.Do dartho honnich also vele, also dat mo:es behovet. Do darto honnichkoken,de dordroghet synt unde syn ghesychtet dorch eyn seve. Unde lat dat darmedeseden syne sterke. Do darto neghelken, peper, inghever, yslikes syne mathe.

6. Wyltu maken eyn mo:es van petercilienwortelen, der nym darto alsovele, also du des moses behovest. Dat schal me ethen, wen me vastet. Settese tho wure unde lat se koken gare. Stot se yn eyneme moser. Strick se myt ereneghen sode dorch eynen dock. Nym mandelenkerne dat verden deyl, also derwortelen ys. Schelle se unde stot se yn eyneme mosere. Male se myt wyne.alse du best kanst. Do dar tohope de petercilienwortelen unde demandelen unde lat seden. Nym rys de helfte so vele also der mandelen. Stotdat yn eyneme moser unde sychtet dorch eyn krudeseve. Do daryn dat mo:esunde lat seden. Do dar sucker to syne mate edder honnich syne mate, welkerleygedat du hebben kanst. Do darto eynen slychten inghever. Dat ys eyn gud mo:es.Unde ed dat, wen du wult.

7. Wyltu maken eyn gud mo:es van kreken, so nym se, wen se aldertydest synt, also vele du er drofst. Sette se to wure unde lat se eyne wyle seden. Undenym unde sla se dorch eyn kopperseff, dat de kerne daruteblyven, unde dodarto honnich. Unde lat se seden. Unde nym darto ghebacken mel, dat yn denoven ghebacken sy, also vele, also dy gud dunket, unde lat dat seden syne sterke.Krude dat aff myt slichten peper. Unde do dat denne yn eyn holten ghevethe.So machstu dat heghen wo langhe, dat du wult.

8. Wyltu maken eynen guden gronen hecket ghewullet, so sla om de teneaff unde lose om de graden aff harde yn den koppe. Unde nym eyn dunneghesneden holt eyner halven elene lanck, jo dunner jo beter. Unde loseom de hut aff al umme unde umme, dat se nycht torythe. Do denne dat vischwerckhyru:et wo vorderst, dat du kanst. Unde make dat gar. Do de graden daruth. Unde mak eyn gud vulsel van rosyne unde van vyghen unde vananderen vyschen unde krude unde van eygeren. Unde vulle dat wedder ynde hut. So legge en up de rosten. Unde wynde umme dat drudde deyl eynennaten duck. Unde legge ene up de rosten. Unde lat seden unde braden. Undewan dick dunket, dat dat dridde deyl gar ys, dat dar ghebraden ys, so nymguden starken deych unde make dat ummeher, also eyn schuttel scholde wesen.Unde nym ander gud soet van anderen guden vyschen, dat dyk dunket, datwol besteyt. Unde krude dat wol aff, oft du ander galreyden maken



woldest. So ys he wulkomen. Unde make by dat ghesoden eynen guden myrreettickvan mandelen unde van wyne by dat ghebraden. Unde make dartho eyn gud komment van honnichkoken unde van wyne unde van krude.

9. Item wyltu maken worste yn der vasten, so nym roghen van velen hekeden, jo du des meyst kryghen kanst. Stot on yn eyneme moser. Stricken den dor eynen reynen do:eck edder male on van eyner molen. Nym leverevan den hekeden unde nym derme van vysschen unde van hekeden, wat dukryghen kanst. Make dy reyne unde make se gar. Hacke se cleyne unde dodarmangk ghesoden rys unde des roghens, den du ghestot hest in deme moseredder ghemalen. Mack eyn gud wulsel, io du meyst kanst. Unde crude dataff myt peper unde myt safferane. Do dar ok yn rosyn edder vyghen, de cleyne synt. So ror dat aff, dat id nicht alto harte werde. Nym gud wetenmelunde nym des ghestotten rogens. Make daraff eynen guden deych, alsodu woldest backen heydenysche koken. Unde nym unde menghe den deychdunne, also du dunnest kanst, unde so smal dryer vyngher breyt unde solangk, also dy dunket, also eyn worst wesen schal. Make der, wo vele dudorvest. Unde legge dat wulsel darup unde dreye tohope, dat dat worste werden.Hebbe gud sedendych water unde legge se daryn. Unde lat se seden ore mathe.Make dartho eyn gud soet, also syck to worsten behort. Unde gyff se hen.

10. Item wyltu maken eyn gud ossenspeck in der vasten, so nym stockvysschehude unde stockvyschemaghen unde ghesoden rys. Dat hebbe eynen guden smak van solte unde van krude. Make dartho eynen ghelensennep van honnyghe unde van etyke. Unde dat ossenspeck dat perse yn eynendoeck. Unde lat dat lyggen eyne nacht over. Unde snyt denn daraff, oft datwere ander ossenspek. Unde giff dat hen.

11. Item wyltu maken eynen guden etick van watere, so nym slen undeholteppel. Brick se aff twysschen beyden vrowendaghen yn deme hervest, jomerme:er jo lever. Stot se cleyne in eyneme moser. Make daru:et klumpe also wuste,legge se up brede unde sette se yn eynen heten backoven, dar brot yn ghebackensy, unde lat se darynne stan so lange, also de oven warm ys. So ys dat eyn guddroghe etyck.

12. Item wyltu maken eyn lactuarium van wypen, so brick se aff twyschenunser leven vrowen der lateren achte daghe tovorne affte achte daghe darna, also du provest. Snyt se eyntwey unde les de steyne uth. Wende steyne uthghelesen synt unde reyneghemaket synt, so seyde se yn wyne edder yn mede unde stot se yn eyneme mosere myt densulven sode.Strick se dor eynen do:eck. Nym ghestot rys alsovele, alse du darto behovest.Unde sut datsulve up myt honnyghe unde myt syneme eghen sode unde myt gudeme krude, myt neghelken, myt ynghever unde myt guden peper. Sut dat, jo du starkest kanst. Unde do dat yn reyne, wytte bekere. Unde do dathen.

13. Wyltu maken eyn gud lactuarium van packun ghenberen, so nym der so vele, also du er darvest. Unde do se yn eynen erden gropen. Lat se backenyn eyneme oven myt deme brode. Decke den gropen harde tho, dat dar nene lufft uthga. Do de stele uth unde stot se yn eyneme moser unde strickse dorch eynen duch adder eynen dorchslach. So male se kleyne yn eyner sennepmolen.So kope dartho honnichkoken so vele, also du behovest. Legge en up



de rosten. Roste en wol over eyneme dunnen wure, dat he nicht vorberne.Legghe en up de erden, so wert he wedder hart. So stot en cleyne yn eynememosere unde do darmangk de beren unde su:ot dat tohope. So nym so velehonnyghes, also du behovest. Unde su:et dat, also du starkest kanst. Nym gudkrude, neghelken unde inghever unde guden peper. So ys dat eyn gud lactuarium.Do dat yn witte bekere unde giff dat hen.

14. Item wyltu queden heghen eyn gans yar, dat se versch blyven, somake eynen most van holteppelen ane water. Unde make des so vele, also dubehovest. Lat den most wol upgheren unde lat de queden eyn luttyck heitwerden yn heiten water. So legge se denne, dat se kolt werden. Unde legge se yn eyn reyne spuntlechelen edder yn eyn dennene vat. So gutden appelmost darover, dat se beduken. Grip dar nicht yn myt den henden,so waren se so langhe, also du wilt.

15. Wyltu maken eyn gud mo:os van bramberen, so lat er breken, also duer behovest. Stot se yn eyneme moser, strick se dor eynen duck, sette se todeme wure unde lat se seden. Nym gud reyn wetenmel, gloyge dat, dat yd nichteynsmecke na brande, do dat daryn unde lat dat seden. Nym honnich undekrude. Do dat dartho unde lat dat seden, dat dat hebbe syne sterke. So ysdat gud.

16. Item wyltu maken eyn gud mo:es van queden, so nym unde do seyn eynen gropen unde decke se harde tho. Sette se yn sedenych heyt water, datse rechte gar werden. Nym, snyt dat kernehus uth. Wryff sedorch eynen dorchslach. Nym honnich unde stotris unde peper unde safferan,neghelken unde ynghever. Lat dat seden syne sterke. So ys dat eyn mo:es.

17. Wyltu maken ghesultede queden, so su:et se wol yn gudeme olden bereere mate. So snyt se eyntwey in verdelen unde snyt de kernehus uth edder datdar nicht an docht. Bestick se myt inghever unde myd neghelken so vele, alsodu daryn hebben wylt. Legge se yn eyn gud reyne vethe. Gut darover eynen guden schiren honnich. So synt dat sultequeden.

18. Wyltu maken eynen guden horseman, so samme vele knoken van garen honeren, van wylden unde van tamen. Nym ok ander gar vlesch so vele,also du behovest. Stot dat yn eyneme moser rechte cleyne unde wriff dat dorcheynen dorchslach. Nym wyn unde strick dat dorch eynen do:eck. Nymeygere unde erude. Do dat darto unde lat dat seden syne mathe. Solte dat eyn weynich. So is dat eyn gud horseman.

19. Wyltu maken eyne gude posteyden, so nym de levere van eyneme kalveedder van eyneme bucke unde vorwelle se up eyner rost ere mate. Snyt serechte cleyne. Stot se yn eyneme moser rechte kleyne. Nym eyn luttick honnighesunde krude. Nym rosin unde twe eygere. Bring dat darmanghen. Unde bring dat wedder thohope in eyn stucke. Legge dat yn eynen deghel yn reynevethe unde kere dat vaken umme. Unde lat dat backen. So brynghe dat vpeyn speth. Unde dorchdrop du dat myt ryngheme specke. Bestrowe dat mythonnighe unde myt krude unde lat dat gar braden. Dat heyt eyn posteydenlevere.



20. Wyltu van velen eygeren eyn eyg maken, so sammele de dodor sunderliken unde dat wytte ock. Nym roseyn edder vyghen, ghesneden cleyne,edder grone erweten edder petercylien, wes des jares tydich is. So bringeynerleyghe manck de vere darmange. Make dat roet myt saffrane unde thudat yn eyne swynesblasen. Bynde dat harde tho. Lat dat hart seden. Nym dende doder dar wedder uth unde nym eyne groter, de noch eyns so grot is. Leggeden doder daryn. Nym dat wytte gut. Du dat daryn up den doder unde byntharde tho unde lat dat gar seden. So heyt dat eyn grot ey. Snyt dat ynvere dele. Make darover eyn ghel so:et. So giff dat hen.

21. Wyltu maken eyn gude ghebacken melk up de rost, so nym gude melk.Sla dartho eygere. Krude dy aff myt peper unde saffrane. Sette se tho den wure,dat se dicke werde unde lat se seden. Sla se yn eynen reynendock. So perse se dan under eyneme steyne. Wen se kalt ys worden, so snyt sean schyven, wo dat dy gud ducht. Legge se uppe de rost unde roste se ore mathe.Bestrowe se myt ynghever unde myt zcucker. Unde gyff se hen.

22. Item wyltu maken eyn ro:et mo:es van melk unde kreveten, nym dykrevete unde wassche se, dat se reyne werden. Brick on aff de scheren. Stot secleyne yn eyneme moser. Strick se myt melk dorch eynen dock. Nym eygereunde mel. Lat dat seden. So wort dat eyn ro:et mo:es.

23. Item wyltu maken krevete yn eyneme bigote, so nym unde make segar. Schelle se uth der hut. So stot de scheren unde de hut yn eynememoser unde do dartho wyn edder etick. Make daraff eyn sot. Do dartho honnichunde krude. Lat dat seden. Dat heten krevete in eyneme bigote.

24. Wyltu maken krevete yn der galreyden, so nym krevete unde make segar. Unde schelle se wol uth der hut. Nym wyn unde honnich unde krude undeghestot ris. Sut dat up. Make daraff eyn sot. Ghete dat over de scheldenkrevete. Stulpe de schellen wedder darover. Dat heten krevete yn den galreyden.

25. Item wyltu maken ghevulde krevete, so mostu hebben eyne formen, van holte ghesneden, also eyn krevet. Nym roe krevete unde stot se yn eyneme moser. Strick se dor eynen dock. Nym reyne wetenmel unde makevan den roen kreveten unde van deme mele eynen starken deich. Unde make eyngud fulsel van visschen edder van eygeren edder van vlesche edder wes is.Mandellen edder vighen edder rosin unde peper unde safferan nym undemanghele dunne brede den deich, eyn blat under unde eyn blat over. Vulle dat fulsel dartwisschen yn, bynde de forme thohope. Lat se seden inheteme watere. Nym etick edder wyn. Make eyn gheringe sot. Nym neghelkenunde yngever. Unde nym eyn weynich honnighes. Lat se darmede upseden. Sogiff dat hen.

26. Item wyltu maken gantze voghele ane knoken, so nym junghe vogelevan eyneme jare. Make se reyne. Vorwelle se yn etycke. Nym se dar wedderuth unde nym etick, so du en starker krighen kanst. Legge se darin unde lat sestan eyne nacht. So machst du se seden edder braden.



27. Afftu scholdest in de hervart unde scholdest mannygherleige kokenunde heddest nicht vele towes, so nym schapesbruchen unde rindesbruchen unde swynesmaghen. Make de reyne. Howe darin eyn islick, wes du wilt, swart,gel, gron, myt roven, myt tzipollen, wo mannygherleyge, dat du wilt. Do eynislick besunderen in de bruchen, islik myt syneme sunderliken sode. Undemake dat harde tho darynne, yslick myt syneme sunderliken. Unde legge dat in eyne panne edder in eynen ketel. Lat dat gar seden. Richte datdenne an, wo behendest du kanst.

28. Item wyltu maken gantze honer yn eyneme glase, so lat maken eynerdene glas, de dar synt vorglasuret, de dar synt ghestalt na eyneme klucglaze,oven thweyger vyngher wit. Nym yunghe honer. Make se to upor recht also yunghe honer, de du vullen wult. Snyt se up an deme halse,nicht vorder, wen om de vloghel wenden. Dar nym uth dat vlesch unde knoken,dat de hut gantze blyve. Make dat vlesch gar. Do uth de knoken. Make van denvlesche eyn gud fulsel van rosin unde van eygeren unde specke unde van krude.Make de hut wedder tho, dar du dat hefst uthghenomen, jo du behendest kanst,myt eyneme twernesvademe edder myt eyneme spilleken. Undedat vorderste lid schal blyven daran an der hut unde de vothe. Bringk de hutwedder in dat erdene glas. Vulle dat vulsel wedder in de hut to den mundein to deme glase. Unde vulle dat nicht to vulle. Sette dat in eynen gropen undelat seden, dat dar neyn water yneyn eynkome. Wen dick dunket, dat datgar sy, so nym dat witte van den eygeren. Make dat ghel edder gron, wo duwult. Ghut dat umme, hen unde here, dat in deme glase steyt. Sut dat in eynemegropen, dat darto neyn water kome. Wen dat gar ys, sla dat erdene glasentwey unde richte dat ane. Unde giff darby engever unde wyn vor eyn sot.

29. Item wyltu maken eyne rekule, oft se na eyner rekulen sy ghestalt, nym eynen vo:et van eyneme ree unde nym ander gar vlesch allerleige, aneswynevlesch. Stot dat cleyne in eyneme moser unde do dartho eygere. Nymdarto ingever unde neghelken unde rosin. Nym unde bynt dat myt den reevotheumme eynen spete myt eyneme reynen doke unde legge dat thoeyneme wure. Wen dick duchte, dat id half gar sy, so nym den dock wedderaff unde vate dat crutzewis an beiden siden myt ver dunnen holteren. Undespecke dat. Unde make dat wullen gar. Unde giff dat hen. Unde giff darbyingever unde win etc. etc.

30. Item wyltu maken ghebradene honer ane knoken, so broge se wolthomate unde make se reyne. Rume se al umme unde umme, eer du se uthnymmest.Snyt se boven den vloghelen eyn luttick entwey ofte up. Do daruth dat ingheweide myteynander, dat de hut heyl blyve. So nym dat vlesch undede levere unde de maghen unde make dat gar. Do daruth de knoken undehacke dat thohope wol thomathe clene. Do dartho eygere unde krude undespeck unde rosin. Vulle dat wedder in in de hut. Vorwelle dat in heten water,dat dat hart wert. Der honer make so vele, also du behovest. So machstu se seden edder braden. Wen se gar syn, so giff se hen.

31. Item wyltu maken wilde antvoghel yn eyneme sode, so make se reyne.Unde werp se gans an eynen ketel edder gropen unde make se gar. Nym eigereunde su:eet se rechte hart. Nym ghestot rys. Nym etick edder win. Unde male datvan eyner molen. Legge de antvoghel darin unde sede dat darmede up. Nymsaffran unde peper unde kamel etc.



32. Item wyltu maken halve eygere, de ghevullet syn, nym eigere undesede de hart. Snyt se mydden eyntwey. Nym den doder dar uth den wytten.Stot de doder yn eynen moser. Wen se ghestot synt, so sla dartho roe eigere.Nym salvie unde krusemynte, peper unde safferan. Unde vulle den doderwedder yn dat wytte. So legge se in bottere unde brat se aff alle hart. Nymetick unde ander eygere. Make darover eyn gud so:et. Honnich, peper undesaffran do dartho. Solte dat tomathe. Unde giff dat hen.

33. Item wyltu maken ghevulde eigere, ghebraden up der rosten, so nymroe eigere. Sla de eygere an eyneme ende up, is du enghest kanst. Nym underore de roen eigere aff myt botteren. Nym peper unde saffran, petercilie, salvye.Dat do dartho. Vulle dat vulsel wedder in de doppe. Stick se up heryngespeteunde brat se aff up der roste wol thomathe. Unde giff se hen.

34. Item wyltu maken vorloren eygere, so nym roe eygere unde sla se ansedende water. Sede de gar wol thomathe. Nym se wedder daruth. Unde nymetick unde ander roe eigere. Nym peper unde saffran, honnich. Make darvaneyn gud sot wol tomathe. Unde giff dat hen.

35. Item wyltu maken mennygherleyge van erwiten, so make van asschen eyne scharpe loghe. So henghe de loghe over dat vur unde lat se seden. Nymerwiten unde do se yn de loghe. Wen du volest, dat de hulsen affgan, so nymse wedder daruth unde wassche se in reyneme water so lange, dat se reynewerden van den sloen. Sette se tho vur in reyneme water, dat des waters sywel tomathe. Lathe se seden gar unde droghe se, dat se nicht aneynbernen. Do se uth, dat se vorslan. Stot se in eyneme moser io droghest dukanst unde io clener jo lever. So machstu daraff maken, wat du wilt.

36. Item wiltu denne maken erweten up eyneme spete ghebraden, so nymerweten unde wetenmel unde nym eyn weynich honnighes, peper unde safferan.Menghe dat thohope unde bring dat up eyn spet. Legge dat tho deme vure.Wen dat hart wert, so bedrope dat myt ole edder myt botteren, wes des daghestidich is. Wen dy dunket, dat dat gar ys, so giff dat hen. Unde dat spetschal syn eyn holten spet.

37. Item wyltu se maken in galreyden, so mostu hebben eyne visches forme, ghesneden van holte. Nym wetenmel to den erweten. Unde eynweynich honnighes to den erweten nym. Drucke dat in de formen unde backese darna in ole, dat se werden wol thomathe hart. So legge se yn schottelen, oftu woldest ander galreyden setten. Hebbe dartho van anderenvischen eyn ander gud sod, dat wol besteyt. So gut dat darup unde lat datbestan.

38. Item wyltu maken mer gherichte van stotten erweten yn den moser,so temperer se wol myt honnighe. Strick se dorch eyn dorchslach in eyn reyneghevethe. Richte se an unde giff se hen by den braden herinck. Van densulvenerweten machstu maken eyn weghe, dy dar sy ghestalt, also eyn mandelwegge.Dy gifstu ok hen by den brathering myt sennepe.



39. Item wiltu maken van densulven erweten, dat dar sy ghestalt also eyneborch, io lengher dat du se stotest, io bether dat se werden. Make se eynweynich sothe myt drogheme sucker. Make van den erweten eyn salser, dat darsy eyne hande hoch unde eyne hande wyt. Sette dat in eynedeghelike schottelen. Make darumme eyn twevoldich cruce, dat islick sy eynerkorten spenne langk unde eyner hande hoch. So make dar ummeher ok vandensulven erweten eyne mure, de dar ock sy eyner hande hoch. Make keghelkenok van densulven erweten. Dat scholen syn de thorne, wo vele du wilt. Settede uppe de muren al umme unde umme hen. Hebbe eynen guden bedorven [...], den gut in dat salser. Dar giff se mede hen by den braden heringk.

40. Item wiltu maken ghevulde erweten, so nym der erweten, de dar syntghestot. Make de wol myt tzuckere. Nym cleynghestot rys, also mel. Desnym des verden deyl so vele also der erwyten ys. Menghe den rys darmangk.Make se so starke, so du kanst. Nym unde legge se up eyn slicht bret, alsodu woldest maken eynen dunnen dech. Man del se, also du woldest maken heydenische koken. Make der twe. Legge darup, wat du hest van gudenmosen van beren, van eppellen edder van kerseberen edder van lactuarium, Dat vulle up eyn blat unde decke dat ander darover. So heten dat ghevulledeerweten. Snyt se denne vyngherlanck unde vyngherbreyd. Backe dat dennewol thomathe yn reyneme ole. Unde giff se hen.

41. Item wyltu maken gude blawe varwe, dar du moghest mede maken kolde blawe gherychte edder blawe mose unde mennygherleyge van ghevuldenbacken, so nym ackeleygenblomen, de dar erst synt uthghekomen. Unde brickde des morghens vor der sunnen. Unde hacke se cleyne unde stot se yn dememoser. Nym guden claren honnych. Holt se darynne so langhe, dat du der eynnuchhest. So male se denne van eyner molen aver myt claren honnighe. Nymswynesblasen alsovele, also du dartho behovest, unde henghe se in deluft in eyn venster, dar de sunne nycht to eynkomet. Unde lat sehenghen so langhe, dat dat droghe wert. So ys dat gude varwe.

42. Item wylltu maken eynen weggen van eppelen, so nym mo:eseppelle edder goderlynghe edder vlageeppele. So schelle se unde snyt se an veren undesnyt en de kernehus uth unde wat dar nicht ane doch. Do se yn eynen reynengropen. Lat se seden in reyneme water, dat dar neyn water thokomen kan.Lat se gar werden unde do se uth in eynen reynen deghel. Nym botter, de dureyneghevlotet hest van solte, edder gud reyne smolt, dat nicht garstech sy,eder manole, de dar sothe sy, wes des daghes tydich sy, unde lat dat soseden yn den vetten. Nym over dartho, wes des daghes tidich sy, eygere edderwytbrot edder stotrys, dat dar sy sichtet dor eyn krudeseve. Nym krude,peper unde saffran, honnych. Make dat yn eyn deghelik vat, na eyneme weggenghestalt. Unde giff en hen.

43. Item wyltu maken mennygherleyge in der vasten, dat dar sy stalt alsoso eygere, so mostu hebben hekedesroghen also vele, also du behovest. Datschaltu stoten yn eyneme moser. Male ene denne cleyne van eyner sennepmolen.So machstu backen heydenische koken, struven, gesken, rorkoken, morkeln,rosinspeckenne salvienbledere. Du macht van den starken deghe makenposteydengropen unde must dy laten hart werden in eyneme cleynen deghele,de het sy. So vulle den darin, wat du hest van guden vischen, van groneme ale,van neghenoghen, rosin unde beren, saffran unde peper unde neghelken. Darghut up eynen guden wyn syne mathe. Dat dat fulsel tovorne gar sy, so lat dat



tohopeseden unde thohopebacken. Giff em vu:er, undene unde bovene, synemathe. So giff on hen.

44. Item wyltu maken eynen spisekoken van heketesroghen, so nym de darcleyne ghemalen ys van der molen. Nym dartho petercilyen, vighen, rosin, wes du hest, unde wytbrod. Rore dat thohope myt sotheme ole undedo dat yn eynen anderen moser edder deghel, de dar thomathe to sy. Lat datbacken yn heyten ole tohope myt sachten vure. Wen dat gar is, so nym datdaruth unde snyt in stucken, wo dicke dy dunket, dat du thokomen kanst.Nym peper unde saffran. Nym etick unde honnich. Make darvan eyn sot. Giffde koken darmede hen.

45. Item wyltu maken eyn grot ey [ey:-_Hs.] yn der vasten, dat dar ghestalt ysvan velen eygeren, nym heketesroghen, dat dar ghemalen sy van eyner molen.Nym saffran unde ghesneden vyghen cleyn. Rore dat umme yn eyneme deghele,also kan komen in eyne swynesblase. Nym unde bynt dat tho. Lat dat hartseden. Nym dat denne wedder daruth unde do dat denne wedder in eyne anderblasen, de groter sy. Nym des hekedes roghen, dy dar ghemalen syvan der molen. Nym mandelkerne darto unde male dat cleyne van dermolen. Gut dat in de blasen umme den doder her unde lat dat thohope sedenhart. So do dat denne daruth. Snyt dat eyns entwey. Bestrowe dat myt tzuckerunde myt ingeber. So giff dat hen.

46. Item wyltu maken eygere in der vasten, de me steket up eyn spet, somostu hebben eygerschellen, der sint ghesamment welk tyd du kanst. So nymheketesroghen, de dar sy ghemalen van der molen. Nym petercilie, peper undesaffran, vyghen edder rosin. Make daraff eyn vulsel. Ror dat aff yn eynemedeghel myt ole. Volle dat denne in de eygerdoppe. Stick se uppe speteken. Latse braden wol thomathe. Unde giff se hen.

47. Item wyltu weten, wo me schal maken guden kersdrank, den men vu:ertin den budel, so nym vele kerseberen, wen se ripe sint, unde thobrick de unde thowriff se alle wol also ro. Unde lat se stan eyne nacht. Nym datdunne daraff unde do dat in eynen gropen. Sette dat tho den wure. Lat datseden. Do dartho tzucker, ingever unde neghelken. Lat dat kolt werden.Hud dat denne in vele blasen. Henghe dat bynnen dakes in de luft, dat datdroghe. Wen du des dorvest, dat du wilt kersdrang maken, so nym wyn eddermede eyn sto:vveken unde legge des darin also grot also eyn walsche no:et. Latdat stan eyne halve nacht. Wiltu dat beter hebben, so do dartho me:er tzuckersunde ingevers. So ys dat eyn selsen kersdrang.

48. Item wyltu maken vlotkese in der vasten, so nym mandelen. Stot secleyne in eyneme moser. Nym sot van gronen heketen, dar he ynne soden ys anesolt. Male de mandelen van der molen myt deme sode. Ghut demelk in beckere. Lat se stan eyn stunde edder twe, also vele also du wylt.Bestrowe se myt tzucker unde gut darover ander melk unde giff se hen. Dehekede, dar du dat sot hest afghenomen, de make up myt etyke unde mytkrude. Unde giff se hen vor warme galreyden.

49. Item wyltu maken galreyden van vischen, aff se leveden, so nymsmerlij unde grundelynghe unde su:et de droghe aff myt watere unde myt solte.



Nym eyn gud so:et van anderen vischen, van heketen edder van bersen. Krudedat ghel aff myt saffrane unde myt ingever. Unde gut dat in eyn reynlyck vatunde lat dat so:et bestan. So legge de vysche boven up dat sot. So nym eyn gudclar so:et van anderen vyschen unde ghut dat kalt up de vische. Unde dat dattovorne ghekrudet sy myt tzucker unde myt ingever. So giff se hen.

50. Item wyltu maken van eyneme groten ale, offte dat scholde wesen eynlampreyde, so snit en an stucken unde lat de stucke seden halff gar. Lose degraden daruth, so du behendest kanst. Make darover eyn gud sot van wyneunde van ghebraden brode unde van gudeme krude, van neghelken undevan ingever unde van peper. Lat dat darmede vullen seden gar. So giff dat hen.

51. Item wyltu maken eynen ghevulden a:el, so thu em de hud aff. Undesnyt den al an stucken. Unde suth en gar. Nym de graden daruth. Nym salvie,rosin unde ingever unde stotrys. Unde make daraff eyn vulsel. Solte dat woltomathe. Vulle dat wedder in de hut. Legge dat yn heyt water. Lat dat hartwerden. Snyt dat yn even stucken. Make dartho eyn gud sot van wyne unde van honnighe unde van guden krude, van saffrane, van peper. Undelat dat seden tohope. Unde giff id hen.

52. Item wyltu maken eyn gud mo:es van hennepe in deme vasteldaghe, so nym guden hennep. Den stot ro also vele, also du des behovest. Make daraffeyne gude dicke melk. Sette se tho deme vure. Lat se seden. Sighe dat dunne affdor eyn seve in eynen gropen. Do dartho honnich unde wytbrod, peper undesaffran. Make dat ghelinghen myt eyn weynich mandelenmelk. Unde lat datseden. Unde solte dat wol thomathe. Unde giff dat hen.

53. Item wyltu maken vlotkese van hennepe, so stot guden suten hennep,dat du vorwar wetest, dat dat gud hennep sy. Unde stot dat in eyneme mosermyt ghesodeme ryse. Dar nym tho gud so:ed, unghesolten, vankulebersen edder van den anderen bersen. Make van deme hennepe unde vandeme sode eyne gude dicke melk. De gut in bekere unde lat stan so langhe,dat dat rynt. So do, also du plecht antorichtende vor heren unde vor vorsten etc.Dar make over eyne gude dicke melk van groten noten. Unde so giff se hen.So snit dat kese van hennepe van den vischen, dar du dat sot van ghenomenhest. De su:et nu wedder in solte unde myt drughe aff. Giff se henwech myteyneme inghever edder myt gruneme samen edder myt eyneme guden myreeticke,van der molen ghemalen.

54. Item wyltu maken eyn gut lactuarium van fiolen, so hacke se cleyneunde stot se darna in eyneme moser. So nym gud reyn honnich unde do datdarin. Nym rosin des verdendeil, also des is. Unde stot den clene unde bringen dartho. Nym annys, half so vele, also des rosynes is. Stot den cleyn undesichte den dor eyn seff. Du dat ok to deme lacwerge. Sette dat tho deme vureunde lat dat seden myt eynen halven oselen wynes, de gut ys. Unde do darthoingever, negelken etc. Unde lat id seden, dat id starkenuch wert. Unde do iddenne in eyn scheidel.

55. Item wyltu maken eyn mo:es van leveren, also van schepen, kelvern,rindern, wat du hest, snyt se in kalt water unde lat de blot reyne uththen.Unde wen du se daruthnymest, so snyt se noch cleyner. Unde stot de denne



in eyneme moser. Nym wyn edder etick, wat du hest, unde strick se darmededor eynen dock. Unde do dat in eyn reyne ghevethe. Unde sette id an dat vure,dat id nicht aneynberne. Unde do dartho eyger unde honnich ok so vele,also du behovest. Unde do dartho botter edder smalt. Krude yd aff myt peperunde ingever. Unde solte yd syne mathe. Unde giff id hen warm edder kalt, wo du wilt.

56. Item me schal nemen mandelkerne unde do:en se in heyt water so langhe.wente dat me se moghe schellen, unde maken se droghe up eyner twelen. Undestot se in eyneme moser. Wringhe se dorch eynen dock. Dat is gut olei to allerspise.

57. Item men sal nemen dicke melk van mandelkerne unde schal maken eynen gropen unde do:en de melk darin. Unde decke de melk myt deghe. Undesolte se. Unde lat se backen in eynen oven.

58. Aver sal me nemen mandelkerne unde maken daraff dicke melk, undedo:en dartho etick ofte wyn, unde setten se up de kolen unde lat se rynnen.Dat wert gude dicke melk, also van schapen.

59. Men schal nemen garophesneghele unde musschaten, cardemomen, peper, ingever, alle lickwol gheweghen, unde make daraff botteren edder kese.

60. Item nym eyn hun unde broge dat unde blas om al de hut aff. Undelose dat scharpe van den vloghelen unde clawen an der hut. Unde sedevlesch van deme hone. Unde stot ys myt gudeme krude. Unde vulle dat in dehut wedder. Unde brat dat hon. Dyt heyt eyn krikeshun.

61. Item men schal nemen suthe melk unde doen dartho gheslaghen eygereunde cleyneghesneden speck, also korpele. Unde lat dat seden myt ghewrovensaffran. Unde also, alse dat sedet, so sal me dat setten up dy glut unde deckenden gropen myt eyner schottelen. Unde lat yd uplopen de wadeken. Undetwyng se dorch eyn dwelen. Unde tosmyt sede melk also. Unde roste se upder roste. Unde legge darunder helmer. Dat het ghespeckede melk.

62. Item me sal <adhg>nemen</adhg> de ghespeckede melk unde dech, de ghemaketsy van mele unde saffran unde eigere unde [...]. Dyt heytet gloide melk.

63. Item me sal nemen honere unde broyen se, also me pleghet, undetoleden se unde dat vlesch van den beynen. Unde tosplit dat cleyne undemake de beyne schone. Unde bewynt se in den vlesche des hones. Unde dodarup pulver van synamonium. Unde bewint se in deghe van gheslaghen eygeren unde wetenmele. Unde lat se backen in smalte.

64. Item me schal nemen eyn vullenkomen hon unde sniden mydden eyntwey. Unde sette id up de kole sunder water. Unde make petercilien, salvien,peper myt deme sode van deme hone. Unde do dartho smalt, etick. Salte id tomathe.



Unde weller darin. Dyt sint honer in brueth.

65. Item me schal snyden eyn hon in stucken unde sedet an water myt derleveren. Unde make peper, synamonium, saffran, witbrot, gherostet, unde leveren des hunes myt deme sode. Unde do dartho smalt, etick unde salt tomathe. Dyt sint honer in commune.

66. Item me schal over eyn hon mydden entweysniden unde maken vanmele unde van water twe vladen unde sniden darin speck unde do:en darthogantze salvienblade unde peper. Salte thomathe. Unde bewerke dat in denvladen. Unde late id backen like eyne brade. Dyt <ap>dy_Hs.</ap> sind posteidenhoner.

67. Item men sal maken van mele unde van water eynen gropen unde thosnyden eyn ho:en alle to stucken. Unde do darin speck, ghesneden cleyne,also erwete unde peper unde so mannich eygesdodere, gheslaghen myt saffran.Unde decke den gropen myt deghe. Unde lat id backen in eyneme oven. Dit sintkoken van honeren.

68. Item me schal nemen eyn soden hon unde spliten dat vlesch reyne aff.Do dartho swinevleysch, cleyneghesneden, unde win unde wreven witbrot.Unde lat dat seden in eyneme schapen. Unde make id dicke myt eigesdoderen, gheslaghen. Unde wenme id uthrichtet, so sprenghe men darup wit pulverunde cynamonium. Dyt heyt mortel van honeren.

69. Item nym eyne nette van eyneme swyne unde legge dat up eynen gropen. Stod id in eyneme moser mager vleisch. Do dartho eiger unde witbrot.Legge up dat nette, bestrowet myt worten. Do darin cleyne speck. Unde nymhoner, sulten, allerleige. Howe de cleyne unde dat crose van den honerendartho. Unde drucke daran dat vulnisse. Unde wint dat up eynen klompel.Bynt dat thosamende mit ses schenen. Brat dat gar. Snyt datan morselen also wiltbrad. Make darby eynen suren syrop.

70. Item nym eigere unde mel. Werke daraff eynen dunnen dech. Sette datuppe eyn iseren. Unde sla eigere myt mele unde gut darin. Unde brad de honere.Unde do dat vlesch van den knoken gantz. Hacke de honere myt anderen vlesche. Stod dat in eyneme moser. Do dartho eigere unde speck. Lege in datblat. Drucke darin de kulen van den honeren. Besla dat myt eygeren undesaffrane unde andere krude.

71. Item nym eygere unde sla de. Unde nym dre grote dermen van eynemeswine. Vulle eynen vul myt petercilien unde myt eygeren, unde den anderenmyt eigeren an doderen unde myt specke, den dridden myt doderen undemyt saffran. Sette [!] dat in eyneme ketel hart. Snit dartho de dermeaff. Make eyn blat van eygeren unde dunne in eyneme schapen. Legge datdarin. Unde sette eynen gelen, eynen grunen, eynen witten. Make eyn rotlunghenmo:es. Unde werp dar manghen darin boven over alsus. Legge darboveneyn blat, dartwischen gut gheslagen eigere myt mele, dat sich, undecynamonium, also des anderen alle is. Unde werp also vele wittes brodesgherostet, also des anderen ys. Unde stod dat thosamen unde male dat mytstarkeme eticke. Unde do dat in eyn worpleghelen. Dyt heyt herensalsin unde



is gut eyn half jar. Also du mer wult, so sal men dissen salsen vorwellen up denkolen. Unde nym wiltbrot, ghespecket unde ghebraden herten. Unde snit datbreid. Also de salsen sy vorkolet, so scal me dat wiltbrot darindon unde eynweynich saltes. Dyt holt me gut dre weken. Alsus mach me holden gude hertenbraden, aff man se to stucken snyt. Dyt is de beste salsen, de deheren hebben. Unde knovelok schal me nemen ghelik unde malen myt gudenetike unde salte. Dusse salsen is gut to braden neghenoghen unde allenrinderenbraden.

72. Item nym dicke mandelkerne, melk unde ryses, cleyneghestot. Undelat dat entseden up den kolen. Unde do dartho saffran. Unde lat den kolden.Lat en seden myt smalte. Rore dat aff myt eigeren unde myt crude. Wiltu, alsomachstu maken dat winmo:es van den braden honeren. Ok sunder du schalt datrot maken myt saffrane. Ok bestrouwe id wol myt sothen pulvere.

73. Item wyltu maken de appelvladen, so nym unde make twe vladen van eigeren in den scapen. So nym eyn blat uth. Unde nym braden honere,eppele, swinesclawen, oren, bregen, worste unde krude. Legedarin <ap>?dat_in</ap> sole. Get dat in dat ander blat. Darup lat backen. Unde giff dat hen.

74. Item wyltu maken eynen vulden vladen, so nym eigere unde witbrot. Make daraff dunnen deych. Gut den in den schapen. Legge darin honesmaghen,leveren, eppelle, swinesoren, breghen, worste unde krude. Unde sla eigere darup.Bestrouwe etc.

75. Item make eynen deych van eigeren unde van braden honeren undeswinebraden gar unde menghe myt krude. Unde besla myt honnighe. Undelegge dat up dat blat. Unde drucke tosamen also eyn korpel. Unde backe dat insmalte.

76. Item nym more vleisch unde hacke dat cleyne. Stod dat in eyneme moser. Do dartho eyger. Wriff schonebrot in eyner twelen. Nym eynen nygen gropen. Make den warm unde bynnen wit. Unde strick dat vulnissedarin so dicke, so de grope. Werp dat in eynen sedenyghen ketel. Sede id hart.Vulle dat myt garen honeren unde do dartho krude. Unde sla den gropen aff.Unde sette en up eyn bred by dat vure. Unde lat id backen.

77. Item wyltu maken daraff eyne borch, so make ver blade: dat ene grun,dat ander rod, dat dridde blaw, de [!] verde ghel. In de burch sal eyn bradenho:en unde ver levende woghele.

78. Item wyltu maken eyn mo:es van witten rosen, so plucke de blade affin schone watere. Unde wringhe de uth den watere. Hacke de cleyne. So nymde rosen unde witbrot unde krude unde sothe melk. Unde stod dat thosamendeunde lat dat seden. Sla darin eigere. Rore dat aff. Giff in de schottele. Strowedar peper up.

79. Item wiltu maken eyn mo:es van roden rosen, so nym de rosen unde doden also den anderen. Sunder do dar win in eynen gropen. Do dar de rosen in.



Unde lat dat untseden. Rore dat aff myt eigeren. Make dat roth myt safferane.

80. Item wiltu maken kerseberenmo:es, so do de kerne uth den kerseberen. De stod. Dartho de bruste van honeren, wiltbrad unde krude unde eyn wenichwynes. Lat dat aff myt eigeren unde myt smalte. Bestrouwe dat wol mytpeper.

81. Item wiltu maken blaemantir, so nym rises eynen halven verding undealsovele mandelkerne. So nym dat ryß unde wassche id reyne unde wriff dehulsen alle wech. So nym unde lat dat riß droghen. So nym de kerne undemake reyne. Unde make de dicke myt wyne. So nym de dunne melk. Do indat riß. Rore dat sere. So nym dre bruste van dren braden honeren unde pluckeclene also eyn har. Rore de in dat riß. So nym witten ingever, muschatenblomen, paradiseskorne unde neghelken unde stod tosammende. Roredat in dat riß unde eigesdodere. Unde giff dat in de schottele.

82. Item wiltu maken kunkaveliten, so nym de lunghen van braden honeren,edder soden, unde seven muschaten unde twelf neghelken unde galgan, tzedewer unde rindeken unde dat vlesch. Stot dat clene. Do dat thosamendein den gropen unde win. Lat dat upseden. So sla dar wat eigesdoder in. Roredat sere. Giff dat hen. Strowe darup roden tzucker. Wyltu dat ghel maken, datmachstu don.

83. Item wiltu maken kunkaveliten myt eyneme roden birriane, so nymwalsche note, de halfghewassen sin, also du wilt. So nym de note unde wriff sein honnich. Lat se seden half so langhe alse vlesch. So nym se denne uth undelat se droghen. So nym se des anderen daghes unde legge se wedder in dat honnich.Lat se liggen ver daghe. So nym versch honnich. Legge sedarin unde lat se stede liggen. Wen du se wilt uthrichten, so nym se uth denhonnighe. Make dar wat up van honnighe, van krude, van wine. Unde mytsaffran make dat rot. Unde strowe gantze mandelenkerne an dat sompken.Unde giff id hen.

84. Item wiltu maken plumenmo:es, so schelle de plumen schone. Thu dekerne al uth. So nym de plumen, witbrot, krude. Stot dat. So lat id seden mytbotteren. Rore dat aff myt eigeren.

85. Item wiltu maken benevellenmo:es, so wassche de wortelen reyne. Undesteck se in den gropen. Lat se seden myt mede. Also dat ghesoden is, so the denpedick al uth. Unde lat id denne droghen. Wen du wilt dat mo:es maken, sonym de wortelen, witbrot, sote pulver. Stod dat tosamende. Sede dat mytwyne. Rore dat aff myt eigeren.

86. Item wiltu maken mo:es van honeren unde van mandelkerne, so nymde kerne. Male de myt wyne. So nym de honere unde breck de knoken uth. So nym witbrot. Stod dat thosamende. Do in de melk. Latseden. Rore dat aff myt eigeren, myt krude. Strouwe dat wol myt pulver inder schottelen. Dat sal nich gel wesen.



87. Item wiltu maken dat winmo:es myt soden honeren, so nym de honerunde brick em de knoken al uth. So nym witbrot. Stot dat myt den honeren.Do in den win etc.

88. Item konnigeseiger. Rore eigere, grune unde ghele, unde vulle sewedder in de koppe. Unde make eyn schone blat, dat en wul nis up grune.Unde bewelke dat darynne. Unde brad in botteren edder in smalte.

89. Item heydenische eigere. Unde stot de myt ghesoden eigeren undemyt kese. Unde do dartho dodere, nicht vele. Unde make daruth stucke, wogrot du wilt. Unde brat in botteren edder in smalte.

90. Item monnikeseigere. Nym eigere, ror unde make eyn blat. Unde do derorden eigere in dat blat. Unde wynde al umme. Nym eigere unde slut al umme.Unde brat in botteren edder in smalte.

91. Item wiltu maken eyne reebraden, so nym ryn{n}tvlesch unde stotdat. Do dartho eigersdodere unde petercilien unde make dat senewolt up datspeth. Also dat ghebraden ys, so snyt dat alle in sneden in de schottelen. Undegiff daruff eynen scharpen peper.

92. Item wiltu maken eynen boyenelbraden, so nym braden vlesch undeeigesdodere. Unde do dartho krude. Unde stot dat wol tosamende.

93. Item wiltu maken grone worste, so nym petercilien unde eygere. Undemale dat thosamende. Nym den grutte unde vet vlesch unde krude. Makedaraff eyn worste.

94. Item wiltu maken eyne leveren myt doderen unde myt petercilien, deghemalen sy, darmede schaltu stoten de leveren. So make de leveren in eynendock unde werp in eynen ketel. Unde lat se vorwellen. Unde legge se up deroste. Unde make se myt eyn{n}en scharpen peper.

95. Item wiltu beren maken, so nym unde snyt de beren bovenaff. Dat kernehus snyt uth unde werp id eynwech. Unde stod dat andere mytvetteme vlesche. Unde nym krude unde dodere unde solt. Vulle dat wedder inde beren. Unde sette in de ameren unde lat braden.

96. Item wiltu maken eynen bonenbraden, so nym magher vlesch unde eigersdodere. Unde do darto krude. Unde stot wol thosamende. Wiltu se gronemaken, so nym petercilien unde do de dartho. Wiltu se ghel maken, do darthosaffran. Nym dat uth den mosere. Unde sla darumme eynen lynendock. Undewerp in den ketel unde lat seden. Wen id ghesoden is, so nym id uth undesteck id an eyn speth. Legge id by dat wur. Lat id braden unde sla darup botterenmyt der swancken. So dat ghebraden is, so nym dunnen deich unde sladarup myt eyner swanken. Unde legge id wedder by dat vur. So nym eigereunde ror de in eyneme schapen. Unde vulle dat speth gar wedder.



97. Item wiltu maken merghelbraden, so nym merch unde tallech undeeigerdoder unde krude. Stod dat tosamende unde stot dardor eyn speth unde legge id uppe de roste. Unde lat braden. Snyt denne in de schottelen.Unde giff darup peper.

98. Item wiltu beren maken, so nym mager vleisch unde stod dat. Dodartho eigere unde vulle dat weddere in de schellen. Unde werp se in sendenychwater. Also dat denne ghesoden is, so stecke dat denne in eyn iseren spethunde legge dat by dat wure. Unde besla dat wol myt botteren. Also datdenne braden is, so nym dunnen deych unde besla dat darmede. Unde latbraden gar. Unde giff dat hen myt pepere.

99. Item wiltu maken honer in eynes swines maghen, so nym dat ho:enunde houwe dat in stucken. Unde stecke dat in den maghen. Nym denne eppeleunde speck unde win unde nirbrade unde swines vote unde oren unde krude.Unde gut in den maghen. Unde bint tho unde werp in den ketel. Lat seden.Also dat ghesoden is, so snyt den maghen up. Unde legge enein de schuttele. Unde giff hen. Coldet de maghe wedder, so nym den maghenunde wullen twisschen der hut myt rorden eigeren unde myt krude. Undelegge en up de roste.

100. Item wiltu maken botteren van mandelkerne, so stod de kerne undemake se myt watere alle dicke. Do denne de melk in eynen schapen unde latse werden alle heit. Unde giff darin eyn luttick etikes. Lat se rynnen. Unde latse kalden unde droghe werden. So knede se myt saffran unde myt ingeverunde myt fachere. So sla de melk also eyn botterveghe.

101. Item wiltu botteren maken van erwetenmele, so ror dat mel in wineunde in honnich. Unde lat dat entseden. Unde do dartho eppele unde witbrotunde saffran. Unde lat dat werden kalt. So nym peper, ingever unde tzucker.Unde knede de erweten darmede. So sla de erweten also eynen botterweghe.

102. Item wiltu se braden, so sla se sen:^ewalt. So steck se an eyn spethunde besla se wol myt mele. Also se denne ghebraden is, so besla se wol mytole, dat se werde rot.

103. Item wiltu maken eyn hon in eyneme moser, nym den moserunde sette en in de glut unde lat ene werden alle dorghenheit. Nym den XVIeigere unde sla de in den mosere. Lat al ummegan wente bovenuth. Nym denneeyn dunne holteken unde stecke twisschen dat blat unde den moser. Nym dende honere thohowen unde legge in dat blat. Nym denne speck, dat kleynesy ghehacket unde ghebraden, unde strowe dat up myt eyneme trove. Nymdenne nyrbraden. Lege darup. Nym denne beren. Lege darin. Nym eigere undesla unde ghut darup myt krude. Nym denne bradene worste unde queden undebraden speck unde wyn. Gut dat thosamende darup. Sla denne dat blat boventho. Nym smalt, unde guth darin. Unde lat denne den moser ummegan. Nymdenne eyne brede schottelen unde stulpe se over den moser. Stortze darumme eynen krantz van gronen cleteken unde van petercilien unde van vlesche. Unde snyt in langhe sneden. Unde steck in eyn speteken.Unde lat braden up der rosten. Unde besla se wol myt botteren. Unde bespicke



se myt den witten van den eigeren. Unde giff se eme gelen peper etc.

(xxx)(xxx)

mittelniederdeutsches kochbuch - unbekannt.pdf

Documents