optimalisatie longzorg · 2017. 11. 16. · optimalisatie longzorg utrecht & tiel denise...
TRANSCRIPT
![Page 1: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/1.jpg)
OptimalisatieLongzorg
Utrecht & Tiel
Denise Schuiten
brandmanager Boehringer Ingelheim
Rob Edelbroek
huisarts en voorzitter Eerste lijns centrum Tiel
Suzan Knikkinkaccountmanager Saltro
Farbe/colour:PANTONE 288 CV
![Page 2: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/2.jpg)
2
![Page 3: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/3.jpg)
3
INHOUD
Voorwoord. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Strategische.vraag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Conceptueel.kader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Detectie .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 10
Diagnostiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Farmacotherapie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Nazorg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Inbedden.zorgoptimalisatie.trajecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Reflectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Nawoord. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Literatuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
![Page 4: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/4.jpg)
4
![Page 5: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Voorwoord
In.het.kader.van.de.masterclass.eerstelijns.bestuurders.hebben.3.deelnemers.met.een.gemeenschappelijke.
ambitie.en.aanvullende.competenties.besloten.om.de.thesis.gezamenlijk.op.te.stellen ..In.de.inleiding.vindt.
u.de.uitgangssituatie.van.de.verschillende.terreinen,.regio’s.en.organisaties.waar.de.cursisten.werkzaam.
zijn ..Deze.thesis.zal.worden.gebruikt.om.te.komen.tot.een.optimalisatie.van.de.Chronische.Obstructieve.
Pulmonary.Disease.(COPD).zorg.in.Utrecht.en.Tiel .
Wat bindt ons op dit thema?
Zowel.Rob.Edelbroek.als.Denise.Schuiten.en.Suzan.Knikkink.zijn.zeer.bevlogen.omtrent.het.onderwerp.COPD-
zorg ..Tijdens.de.uitwerking.van.deze.thesis.blijken.we.ook.zeer.complementair.en.kijkt.ieder.van.ons.vanuit.
verschillende.invalshoeken.naar.COPD;.wat.is.de.huidige.situatie.en.wat.zouden.we.hierin.willen.verbeteren.
en.hoe.zou.dat.dan.moeten.gebeuren?.Denise.heeft.veel.expertise.over.de.farmacotherapie.bij.COPD-patiënten.
door.haar.rol.bij.Boehringer.Ingelheim ..Suzan.haar.expertise.omvat.de.diagnostiek.bij.deze.doelgroep.door.
haar.rol.bij.Saltro,.een.eerstelijns.organisatie.en.tevens.kenniscentrum.voor.diagnostiek.in.de.zorg ..Rob.kijkt.
vanuit.een.generalistische.blik.naar.deze.doelgroep.als.huisarts.en.voorzitter.van.ECT,.een.zorggroep.te.Tiel ..
Het.bundelen.van.onze.kennis.en.vaardigheden.is.zeer.waardevol.gebleken.waardoor.er.menige.interessante.
gesprekken.en.discussies.werden.gevoerd ..Door.samen.aan.deze.thesis.te.werken.hebben.we.elkaar.goed.
kunnen.inspireren,.stimuleren.en.klankborden ..
Daarnaast.is.gebleken.dat.veel.patiënten.met.COPD.en.kosten.ten.laste.van.de.eerstelijnszorg.komen.en.dat.
gestimuleerd.wordt.de.zorg.in.het.ziekenhuis.zoveel.mogelijk.substitueren.naar.de.eerstelijnszorg ..Vanuit.de.
masterclass.eerstelijns.bestuurders.is.het.daarmee.een.relevant.en.interessant.thema.om.onze.thesis.aan.te.
wijden ..
![Page 6: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/6.jpg)
6
Inleiding
Regio.Utrecht.blijkt.de.COPD-zorg.voor.optimalisering.vatbaar ..Het.idee.is.dat.vanuit.de.Triple.Aim.gedachte.
(een.doelmatige.aanpak.om.te.zorgen.voor:.betere.ervaren.kwaliteit.van.zorg,.betere.gezondheid.en.het.
verlagen.van.de.zorgkosten).gedachte.er.nog.heel.veel.verbetering.bewerkstelligd.kan.worden ..Vanuit.een.
multidisciplinair.Astma/COPD-team.binnen.zorggroep.de.HUS.wordt.gewerkt.aan.een.uitgewerkte.COPD-
ambitie.en.worden.de.volgende.zaken.geconcretiseerd ..Er.wordt.een.formularium.opgesteld,.het.COPD.
protocol.wordt.herschreven.waarbij.astma.geïntegreerd.wordt.en.er.is.een.concreet.plan.om.de.meningen.van.
patiënten.op.gebied.van.COPD.te.toetsen ..Dit.is.een.niet.op.zichzelf.staand.initiatief,.op.verschillende.plekken.
in.Nederland.zijn.dergelijke.initiatieven.ontstaan.(Nijkerk.2015,.Groningen.2006) .
GC.Tiel.werkt.met.een.transmuraal.zorgprotocol.binnen.een.COPD-zorgketen ..Binnen.de.huidige.kaders.is.
het.moeilijk.om.de.kwaliteit.verder.te.verbeteren ..Getallen.over.het.aantal.longaanvallen.en.daaruit.volgende.
opnames.zijn.lastig.te.achterhalen ..Noch.is.goed.in.beeld.welke.patiënten.at.risk.zijn.voor.(recidiverende).
longaanvallen ..Daarbij.wordt.niet.goed.omschreven.wanneer.patiënten.buiten.het.bestaande.COPD.protocol.
vallen.en.wellicht.beter.af.zijn.in.een.palliatief.traject .
Boehringer.Ingelheim.heeft.al.vele.jaren.diverse.producten.op.de.markt.voor.COPD-patiënten ..Deze.innovatieve.
producten.brengt.Boehringer.Ingelheim.op.de.markt.om.enerzijds.mensen.met.deze.chronische.progressieve.
ziekte.een.goede.kwaliteit.van.leven.te.bieden.en.is.tegelijkertijd.het.besef.dat.medicatie.alleen.niet.voldoende.
is ..Daarom.wordt.ingezet.op.verbetering.van.de.COPD-zorg.in.een.zo.breed.mogelijke.context ..Onder.andere.
met.het.PICASSO.programma.wat.sinds.2001.is.gestart.met.als.doel.de.hiaten.in.de.COPD-zorg.in.kaart.te.
brengen ..Vervolgens.worden.de.belangrijkste.knelpunten.geagendeerd.en.door.het.doen.van.wetenschappelijk.
onderzoek.oplossingen.te.vinden.voor.deze.knelpunten ..De.succesvolle.uitkomsten.vervolgens.implementeren.
in.de.dagelijkse.praktijk.blijkt.ook.een.belangrijk.knelpunt.en.daarom.is.deze.samenwerking.met.Tiel.en.Utrecht.
een.mooie.kans.om.kennis.en.krachten.te.bundelen .
De demografische ontwikkelingen in Nederland
De.totale.Nederlandse.bevolking.blijft.de.
komende.jaren.groeien.tot.18.miljoen.in.2034 ..
Volgens.de.nieuwe.prognose.van.het.Centraal.
Bureau.voor.de.Statistiek.(CBS).zet.de.stijging.
van.de.levensverwachting.op.de.lange.termijn.
sterker.door.dan.in.2010.werd.verondersteld ..De.
levensverwachting.bij.geboorte.stijgt.daardoor.
voor.mannen.van.79,2.jaar.in.2011.naar.87,1.jaar.in.
2060.en.bij.vrouwen.van.82,9.naar.89,9.jaar ..1
De.komende.jaren.neemt.het.aantal.ouderen.in.een.
snel.tempo.toe ..Volgens.de.CBS.Bevolkingsprognose.
zal.het.aantal.65-plussers.toenemen.van.2,7.miljoen.
in.2012.tot.een.hoogtepunt.van.4,7.miljoen.in.2041 ..
Vooral.het.aandeel.65-79-jarigen.op.de.totale.
bevolking.zal.sterk.stijgen ..2
Aantal (miljoen)
1960
65-plussers 80-plussers
1980 2000 2020 2040 2060
5
4
3
2
1
0
![Page 7: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/7.jpg)
7
COPD
Epidemiologie
Als.gevolg.van.bovengenoemde.ontwikkeling.zal.het.aantal.chronische.patiënten.de.komende.10-15.jaar.groeien.
met.2-3%.per.jaar.Als.we.dan.specifiek.kijken.naar.de.COPD-populatie.zal,.als.gevolg.van.deze.demografische.
ontwikkeling,.deze.groep.ook.fors.toenemen ..Het.Rijksinstituut.voor.Volksgezondheid.en.Milieu.(RIVM).schat.
dat.in.het.aantal.COPD.patiënten.(2015:.607300.COPD-patiënten).de.komende.20-25.jaar.met.70%.toeneemt.waardoor.
COPD.in.2020.derde.doodsoorzaak.in.Europa.dreigt.te.worden.na.dementie.en.longkanker.met.7000.overlijden.
per.jaar ..2
De.totale.medische.kosten.voor.COPD.zal.naar.verwachting.in.deze.periode.met.220%.stijgen.Onderstaande.
figuur.geeft.aan.waar.de.kosten.binnen.de.COPD.gemaakt.worden,.dit.op.basis.van.cijfers.uit.2007.
beschreven.in.een.rapportage.uit.2012.van.het.RIVM ..3.Er.zijn.geen.recentere.cijfers.voor.COPD.alleen.omdat.de.
rapportages.van.Vektis.geen.onderscheid.meer.maken.tussen.astma.en.COPD ..
De.totale.kosten.voor.COPD.bedroegen.toen.415.miljoen.euro.Wat.opvalt.zijn.de.kosten.voor.farmacie.
(36%.v/d.totale.zorgkosten).en.kosten.voor.klinische.opnames,.verpleging.en.verzorging.(34%) ...3
Dagopnames
klinische opnames
Specialist
Eerstelijns
Fysiotherapie
Medicatie
Zuurstof
Verpl en verz
Longtransplantatie
Griep
€ 0
€ 77
€ 36
€ 25
€ 40
€ 148
€ 18
€ 63
€ 3
€ 4
![Page 8: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/8.jpg)
8
Huidige situatie
In.Nederland.zet.men.in.op.ketenzorg.om.de.groeiende.problematiek,.zoals.eerder.beschreven.in.deze.thesis,.
en.de.daarmee.toenemende.zorgkosten.om.te.buigen ..
Ketenzorg.(disease.management).beoogt.dat:.goede.samenwerking.tussen.(zorg)professionals.in.een.
keten.of.netwerk.verhoogt.de.kwaliteit.van.zorg.en.de.tevredenheid.van.patiënten ..Door.het.gezamenlijk.
organiseren.van.zorg.heeft.de.patiënt.minder.last.van.de.‘muren’.tussen.verschillende.zorgorganisaties ..Het.
uitgangspunt.bij.ketenzorg.is.dat.de.patiënt.zoveel.mogelijk.zelf.de.regie.in.handen.heeft .
Deze.vorm.van.zorgorganisatie.is.op.dit.moment.vooral.ingericht.voor.patiënten.met.chronische.
aandoeningen ..Er.wordt.vooral.gestuurd.op.procesindicatoren.door.de.afspraken.met.zorgverzekeraars.om.
het.beoogde.doel.te.behalen ..
In.onderstaand.voorbeeld.worden.de.huidige.in.Nederland.geldende.procesindicatoren.tot.uitdrukking.
gebracht.voor.Tiel .
Met.procesindicatoren.weet.je.niet.hoe.de.zorg.wordt.ervaren.door.zowel.de.patiënt.als.zorgverleners ..
Om.de.ervaren.zorg.te.meten.wordt.gekeken.naar.uitkomstindicatoren.zoals.ziektelast.en.het.aantal.
longaanvallen.echter.zijn.over.deze.indicatoren.geen.concrete.afspraken.gemaakt.met.zorgverzekeraars ..
Daarnaast.is.de.ultieme.vraag.of.verbeterde.kwaliteit.van.zorg.ook.leidt.tot.verbeterde.kwaliteit.van.leven ..
De.zorg.voor.chronische.COPD-patiënten.wordt.steeds.complexer ..De.meesten.mensen.met.COPD.hebben.
daarnaast.nog.1.of.meer.andere.chronische.aandoeningen ..Vaak.komen.ze.bij.verschillende.zorgverleners ..4
Gewenste situatie
Als.we.kijken.vanuit.het.belang.van.de.patiënt.zal.de.zorg.meer.rondom.de.patiënt.georganiseerd.moeten.
worden.en.zal.de.patiënt.daarin.zijn.eigen.regie.moeten.kunnen.nemen ..We.nemen.dus.de.behoefte.van.de.
patiënt.als.uitgangspunt.en.plaatsen.daar.de.verschillende.‘aanbieders’.uit.het.netwerk.omheen.die.op.het.
juiste.moment.waarde.kunnen.toevoegen ..In.deze.thesis.kijken.we.specifiek.naar.detectie,.diagnostiek,.
farmacotherapie.en.nazorg.rondom.de.COPD-patiënt ..Deze.stappen.worden.hieronder.nader.uitgewerkt .
Borgen proces ketenzorg COPD - ECT
Inhalatietechniek gecontroleerd
Spirometrie bekend
CCQ/MRC geregistreerd
Mate van bewegen bekend
Roken geregistreerd
BMI geregistreerd
Ziektelast bekend
GOLD geregistreerd
Januari 2017 Januari 2016
0% 100%50%
94%
COPD patiënten hoofdbelandelaar huisarts en > 12 maanden in zorgprogramma Bron jaarverslag ECT 2016
94%
95%
95%
97%
97%
91%
97%
(doel > 90%)
![Page 9: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Strategischevraag
Hoe.kunnen,.in.de.regio’s.Utrecht.en.Tiel,.de.verwachte.toename.van.het.aantal.COPD-patiënten.met.mogelijk.
een.of.meerdere.COPD.gerelateerde.longaanvallen.en.de.daarmee.samenhangende.stijging.van.de.COPD.
gerelateerde.kosten,.worden.verlaagd?
In.deze.thesis.zal.aan.de.van.literatuur.en.door.het.analyseren.van.enkele.aansprekende.voorbeelden.in.
het.Nederland.die.methodische.worden.getoetst.aan.het.Value.Based.Health.Care-theorie.van.Michael.
Porter ..We.nemen.deze.VBHC-theorie.als.basis.omdat.deze.heeft.aangetoond.dat.‘winst’.behaald.wordt.
op.het.moment.dat.de.‘waarde’.die.medische.zorg.investeert.wat.oplevert.als.de.patiënt.centraal.wordt.
gesteld ..Tot.slot.zullen.we.aan.de.hand.van.VBHC.een.voorstel.doen.hoe.de.zorg.rondom.de.COPD-patiënt.
(longaanvallen).georganiseerd.moet.worden ..
Conceptueelkader
Aan.de.hand.van.het.zorg.waardeketen.model.van.Porter.wordt.de.COPD-zorgketen.op.onderdelen.
toespitsen ..Volgens.Porter.wordt.de.waarde.voor.de.patiënt.beoordeeld.over.de.‘full.circle.of.care’,.en.niet.-.
zoals.nu.gebruikelijk.-.per.ziekenhuis,.zorgpraktijk.of.zorgprofessional .
De.COPD-zorg.zou.volgens.dit.model.in.een.aantal.eenheden.kunnen.worden.opgedeeld.waarbij.elk.onderdeel.
waarde.moet.toevoegen.aan.het.geheel .
.
•. Preventie:.bijvoorbeeld.gezondheidsleer.op.scholen,.niet.roken.beleid.e .d ..Vanzelfsprekend.is.dit.een.
uiterste.belangrijk.onderdeel.van.het.model ..Echter.in.het.licht.van.deze.thesis.wordt.dit.niet.verder.
behandeld .
De.volgende.onderdelen.van.het.model.zullen.hieronder.nader.beschreven.worden:
•. Detectie
•. Diagnostiek
•. Farmacotherapie.–.longaanvallen
•. Nazorg,.monitoren.en.bewaken.m .b .v.bijvoorbeeld.de.COPD.ziektelastmeter ...
Waarbij.specifiek.aandacht.is.voor.terugval/longaanval.en.zelfmanagement/eigen.regie .
Preventie
Detectie
Diagnostiek
Behandeling
Nazorg
Kwaliteitvan leven
Gezondere
leefstijl
Preventie &
Gezondheid
Montoring &
ZelfmanagementConsult
Diagnose
Behandeling
![Page 10: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/10.jpg)
10
Detectie
Detectie.bij.COPD.wordt.onderverdeeld.in.het.vroegtijdig.herkennen.van.COPD.(dus.nog.voordat.de.
diagnose.is.gesteld).en.het.vroegtijdig.herkennen.van.een.longaanval .
Huidige situatie
Herkennen van COPD
In.Nederland.zijn.ruim.350 .000.mensen.met.de.diagnose.COPD ..Naar.schatting.hebben.nog.eens.300 .000.
mensen.een.zeer.groot.risico.op.COPD,.zonder.dat.zij.dit.zelf.weten ..Juist.bij.COPD.is.het.zo.belangrijk.
om.er.op.tijd.bij.te.zijn ..Uit.onderzoek.van.het.Maastricht.UMC.blijkt.het.Preventieconsult.COPD.effectief.te.
kunnen.worden.ingevoerd.in.de.huisartsenpraktijk ..Zodoende.worden.twintig.procent.meer.COPD-patiënten.
gediagnosticeerd ..Uiteindelijk.kan.dat.de.zorg.geld.besparen,.doordat.patiënten.vroegtijdig.behandeld.
kunnen.worden.en.minder.patiënten.ernstige.vormen.van.COPD.ontwikkelen .5
Op.dit.moment.blijkt.dat.de.diagnose.COPD.vaak.niet.bekend.is.bij.de.huisarts,.te.laat.wordt.gesteld.of.
incorrect.is.wat.komt.doordat.patiënten.de.ernst.van.lichte.luchtwegklachten.onderschatten;.ze.wennen.
aan.de.klachten.en.hebben.geleerd.te.leven.met.de.beperkingen ..Daarnaast.blijkt.er.een.drempel.te.zijn.voor.
patiënten.om.zich.te.melden.met.klachten.omdat.ze.zich.schuldig.voelen.vanwege.een.ziekte.die.door.eigen.
toedoen.is.veroorzaakt ..6
Aangezien.COPD.vrijwel.uitsluitend.voorkomt.bij.(ex-)rokers.van.40.jaar.en.ouder.wordt.in.de.
huisartsenstandaard.aanbevolen.bij.al.deze.patiënten.een.spirometrie.aan.te.bieden.bij.2.of.meer.
luchtweginfecties.in.1.jaar ..7,8.De.Nederlandse.Huisartsen.Genootschap.(NHG).stelt.dat.er.onvoldoende.
onderbouwing.is.om.alle.risicopatiënten.tussen.de.40.en.70.jaar.actief.te.benaderen.met.een.COPD-
risicoscorelijst ..Dit.omdat.de.effectiviteit.van.de.vervolgstappen.van.deze.strategie.(stoppen-met-roken.en.
preventie.van.ernstiger.vormen.van.COPD).nog.niet.zijn.onderzocht.zijn ..9
Herkennen longaanval
Een.longaanval.van.COPD.is.een.verslechtering.van.de.conditie.van.de.patiënt.binnen.één.of.enkele.dagen,.
die.wordt.gekenmerkt.door.een.toename.van.dyspneu.en.hoesten.–.al.of.niet.met.slijm.opgeven.–.die.groter.
is.dan.de.normale.dag-tot-dag.variabiliteit ..De.ernst.van.een.longaanval.wordt.geclassificeerd.volgens.de.
mate.van.behandeling.die.nodig.is:.niet-ernstig.(verhogen.dosering.luchtwegverwijders),.of.ernstig.(orale.
corticosteroïdkuur.met.of.zonder.antibioticumkuur.of.ziekenhuisopname) ..
Longaanvallen.bij.COPD.hebben.een.grote.impact.op.de.
ervaren.ziektelast ..Daarnaast.zijn.longaanvallen.en.de.
daaruit.voortvloeiende.consulten/opnames.samen.met.
indirecte.kosten.als.werkverzuim.en.arbeidsongeschiktheid.
verantwoordelijk.voor.een.groot.deel.van.de.kosten.rondom.
de.COPD-patiënt ..3..Daarnaast.is.er.een.duidelijke.relatie.
tussen.het.aantal.longaanvallen.en.de.mortaliteit .
Deze grafiek uit 2005 van Soler-Cataluna is nog steeds actueel en
geeft weer dat longaanvallen de overlevingskans verkleinen.
![Page 11: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Het.aantal.geregistreerde.longaanvallen.per.praktijk.loopt.zeer.sterk.uiteen ..Waarschijnlijk.komt.dit.door.
registratie.verschillen.en.verschillende.interpretatie.van.wat.precies.onder.een.longaanval.valt ..
Oorzaken.hiervoor.kunnen.zijn:
•. Niet.sluitende.registratie.in.het.HIS .
•. Niet.tijdig.herkennen.van.een.longaanval.door.de.patiënt
•. Niet.herkennen.van.een.longaanval.door.de.zorgverlener
•. Geen.integraal.dossier.(1e.en.2e.lijn) .
•. Vanuit.de.zorgketens.ligt.de.nadruk.op.procesindicatoren
Cijfers.over.het.aantal.longaanvallen.zijn.vaak.onbetrouwbaar .
Het.merendeel.van.de.longaanvallen.bij.COPD-patiënten.wordt.behandeld.in.de.eerste.lijn,.waar.de.
meerderheid.van.longaanvallen.adequaat.met.medicatie.onder.controle.kan.worden.gehouden.mits.
tijdig.wordt.gestart.(binnen.drie.dagen) ..Wanneer.er.wordt.gewacht.met.behandeling.neemt.de.kans.op.
verergering.en.ziekenhuisopname.toe ..Het.tijdig.herkennen.van.een.longaanval.is.echter.een.struikelblok.
voor.zowel.patiënten.als.zorgverleners ..Ten.eerste.leeft.het.besef.van.‘snelle.behandeling.maakt.snel.
weer.beter’.nog.niet.onder.veel.COPD-patiënten ..Als.tweede.zijn.ook.hulpverleners.zich.nog.onvoldoende.
bewust.dat.tijdige.herkenning.belangrijk.is.of.herkennen.het.niet ..Als.laatste.hebben.niet.alle.eerstelijns.
hulpverleners.de.logistiek.van.hun.zorgproces.optimaal.ingericht.om.patiënten.zo.nodig.snel.te.kunnen.
zien.en.behandelen ..10
Uit.diverse.onderzoeken.blijkt.dat.tot.50%.van.de.longaanvallen.niet.wordt.gerapporteerd.
(en/of.herkent).aan.een.zorgverlener ..11,12
Heropnames.na.een.exacerbatie.komen.zeer.veel.voor ..Circa.de.helft.van.de.patiënten.die.met.een.
longaanval.in.het.ziekenhuis.wordt.opgenomen,.wordt.binnen.een.jaar.opnieuw.opgenomen.in.het.
ziekenhuis.met.een.longaanval.en.20%.van.deze.patiënten.wordt.binnen.het.jaar.zelfs.drie.keer.of.vaker.
heropgenomen.voor.een.longaanval ..10,13.
Recent.onderzoek.heeft.aangetoond.dat.fysiotherapeutische.behandeling.een.belangrijkste.interventie.is.
bij.COPD ..Met.geprotocolleerde.fysiotherapie.wordt.gericht.gewerkt.aan.de.conditie.en.kan.voorkomen.of.
uitgesteld.worden.dat.patiënten.met.COPD.longaanvallen.krijgen.en.daarmee.verder.functieverlies.lijden ..14
Gewenste situatie
Vroegdetectie.kan.ernstig.COPD.in.de.toekomst.voorkomen,.maakt.de.patiënt.bewust.van.zijn.gezondheid.
en.geeft.hem.de.kans.de.regie.daarover.te.pakken ..Juist.in.de.eerstelijnsorganisaties.is.het.van.belang.de.het.
preventieconsult.goed.te.organiseren.en.hierbij.alle.zorgverleners.te.betrekken ..Dit.kan.al.met.behulp.van.de.
beschikbare.middelen.maar.juist.ook.door.het.inzetten.van.de.COPD.risicotest.via.de.beschikbare.kanalen.
van.de.zorggroep.(website,.patiëntenportaal.etc) .
Longaanvallen.maken.een.groot.deel.van.de.kwaliteit.van.leven.en.van.de.zorgkosten.voor.COPD.uit ..Goede.
afspraken.over.de.zorg.na.een.opname,.educatie.van.patiënt.EN.zorgverlener.over.het.herkennen.van.een.
longaanval.zijn.essentieel.bij.het.reduceren.van.het.aantal.longaanvallen .
Essentieel.voor.het.vroegtijdig.herkennen.en.behandelen.van.een.longaanval.zijn
1. Een.goede.overdracht.en.protocol.na.opname.van.een.copd-patiënt ..
2. Educatie.van.de.zorgverleners
3. Educatie.van.de.patiënt
4. Een.long.protocol.voor.exacerbaties.in.de.praktijk
Een.goede.registratie.is.onontbeerlijk.voor.het.maken.van.integrale.afspraken .
![Page 12: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Diagnostiek
Huidige situatie
De.basis.van.de.diagnostiek.in.de.1e.lijn.bij.COPD.is.de.spirometrie ..Dit.aangevuld.met.lichamelijk.onderzoek.
en.eventueel.aanvullend.onderzoek.in.de.vorm.van.bloedonderzoek.of.beeldvorming ..Ruim.de.helft.van.de.
Nederlandse.huisartsenpraktijken.doet.spirometrietests.in.eigen.beheer ..Gezien.de.consequenties.van.de.
diagnose.dient.de.kwaliteit.van.de.uitgevoerde.spirometrie.goed.te.zijn ..
Een.onderzoek.uit.2011.onder.10.huisartsenpraktijken.en.1.huisartsenlaboratorium.liet.een.kwaliteitsverschil.
tussen.de.verschillende.spirometrieen ..Van.de.spirometrietests.in.het.huisartsenlaboratorium.voldeed.60,3%.
aan.de.internationale.kwaliteitscriteria;.in.de.huisartsenpraktijken.was.dat.31,9% ..De.longfunctielaboranten.
hebben.96,5%.van.de.tests.in.het.huisartsenlaboratorium.als.klinisch.bruikbaar.beoordeeld,.versus.83,7%.van.
die.in.de.huisartsenpraktijken ..15
Dit.komt.ook.naar.voren.uit.de.voorbeelden.van.good-practices.die.we.hieronder.zullen.bespreken .
Good-Practice 1 : Longzorg Nijkerk
In.Nijkerk.is.men,.destijds.onder.leiding.van.Carl.Verheijen,.vanaf.2015.de.longzorg.op.een.andere.manier.
gaan.inrichten ..Vanuit.een.goede.integrale.samenwerking.met.de.eerste.en.tweede.lijn.zijn.gezamenlijk.
triple.aim.doelstelling.opgesteld.voor.de.longpatienten.te.Nijkerk:
•. Met.elkaar.zorg.dragen.voor.een.betere.gezondheid/minder.ziektelast
•. Meer.tevreden.patiënten/betere.ervaren.kwaliteit.van.zorg
•. Minder.zorgkosten
•. Groter.arbeidssatisfactie.bij.zorgverleners
Om.bovenstaande.doelstellingen.te.verwezenlijken.is.de.zorgverzekeraar,.in.dit.geval.Zilveren.Kruis,.direct.
meegenomen.in.de.totstandkoming.van.een.verbeterde.longzorg .
Zo.heeft.men.een.driejarig.contract.getekend.met.Zilveren.Kruis.en.zijn.concrete.afspraken.gemaakt:
•. Rondom.totale.kosten.per.patiënt.met.COPD.en/of.astma.(medisch.specialistische.zorg,.huisartsenzorg,.
farmacie.en.paramedische.zorg).voor.3.jaren.(2015.-.2018)
•. Jaarlijks.1%.onder.landelijke.tendens.zorgkosten,.d .w .z ..in.3.jaar.3%.minder.kosten.per.patiënt.(totaalbudget)
•. Substitutie-kosten.in.3.jaren.laten.krimpen.met.25%
•. Monitoring.van.bovenstaande.punten.is.expliciet.ingeregeld
Voor.het.bereiken.van.deze.nieuwe.vorm.van.inrichting.van.zorg.heeft.diagnostiek.een.prominente.plek .
Om.de.Triple.Aim.doelstellingen.daadwerkelijk.te.behalen.is.het.Nijkerks.Longzorgtraject.met.de.2.grote.
gezondheidscentra.(Nije.Veste.&.Corlaer).opgesteld .
Beide.centra.conformeren.aan.dit.traject.en.monitoren.hierbij.de.outcomes .
Onderstaand.de.afspraken.die.zijn.gemaakt.met.betrekking.tot.het.Longzorgtraject:
•. De longarts.stelt.aan.het.begin.van.het.behandeltraject.een.exacte.diagnose.door.middel.van.de.
dynamische.hyperinflatie.meting,.de.X-thorax.en.de.zogenaamde.plethysmografie.oftewel.de.BodyBox:
![Page 13: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/13.jpg)
13
Verder.op.maat:
•. Aanvullend.onderzoek.naar.co-morbiditeit,.ervaren.ziektelast.en.
psychosociale.factoren.(6MWT,.ECG,.Lab,.NCSI)
•. MDO
•. Individueel.zorgplan.met.persoonlijke.doelen.met.aandacht.voor.het.helpen.van.de.patiënt.om.
in.zijn/haar.eigen.kracht.te.komen
•. Persoonlijk.gezondheidsdossier.voor.de.patiënt.gekoppeld.aan.het.informatiesysteem.van.de.zorgverleners
•. Gestructureerde.en.eenduidige.afspraken.rondom.medicatievoorschriften.en.
inhalatietechnieken/instructies
•. Breed.aanbod.interventies.eerste.lijn.met.aandacht.voor.welzijn.en.sport
•. Een.vaste.casemanager.(POH-S).die.samen.met.de.patiënt.afspraken.evalueert
Uit.bovenstaande.blijkt.dat.Nijkerk.naast.een.belangrijke.rol.voor.diagnostiek.(exacte.diagnose),.ook.vormen.
van.Positieve.Gezondheid.(Machteld.Huber).hanteert.om.te.komen.tot.verbetering.van.de.longzorg .
De.rol.van.de.Persoonsgerichte.Zorg.wordt.later.nader.omschreven .
De bekostiging van diagnostiek
in het Nijkerks Longzorgtraject
Vanuit.de.nieuwe.keten.Astma/COPD.
worden.huisartsenzorg,.longarts,.diëtist.
en.diagnostiek.vergoed ..Paramedische.
zorg,.Farmacie.en.DOT’s.worden.bij.
desbetreffende.verzekeraar.op.de.
gebruikelijke.wijze.gedeclareerd.met.
heldere.codes.gelieerd.aan.de.Astma/COPD-
zorg ..Deze.kosten.worden.meegeteld.daar.
deze.meetellen.in.de.berekening.van.de.
totale.kosten.van.zorg ..Binnen.dit.traject.vervallen.de.normale.voorwaarden.en.criteria.zoals.in.een.normale.
keten.geldt ..De.normale.voorwaarden.en.criteria.voor.paramedische.zorg.en.farmacie.vervallen.ook,.deze.zorg.
mag.in.alle.vrijheid.ingezet.worden .
Opvallend.is.dat.van.het.aantal.patiënten.dat.instroomde.met.de.diagnose.COPD.er.na.de.diagnostiek.(bodybox.
en.advies.longarts).in.ruim.20%.van.de.gevallen.een.andere.diagnose.gesteld.werd .
Kort samengevat de ontwikkelingen in Nijkerk
Inzet exacte diagnostiek Expertise.longarts..en.Bodybox.-.ziektelast/risico.
inschatting/wat.nodig?
Samenwerking/Gezamenlijk beleid -.MDO.-medicatiebeleid/formularium.-eenduidig.inhalatie-
instructie
Vergroten actieve participatie patiënt Samenspraak.met.patiënt,.breed.kijken.naar.gezondheid,.
aansluiten.bij.wat.belangrijk.is.voor.patiënt:.NCSI,.IZP,.PGD
Inzetten breed scala interventies ’TAPAS’..van.Zorgaanbodplan.-.buiten.1e.lijn.
(welzijn/sport/vrijwilligers)
Tussenevaluatie.LongZorg.Nijkerk
![Page 14: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/14.jpg)
14
Good practise 2: Longzorg Groningen Eerstelijn, Certe i.s.m. UMCG
In.Groningen.hebben.de.eerste.lijn,.Certe.(Diagnostiek.&.Advies).in.samenwerking.met.het.UMCG.reeds.
sinds.2007.een.ontschotting.gerealiseerd,.er.is.een.gezamenlijke.Astma/COPD-dienst.(A/C.dienst).opgericht.
met.4.belangrijke.uitgangspunten:
1. De.dienst.moet.Diagnose,.Behandeling.en.Begeleiding.optimaliseren
2. De.huisarts.is.leidend
3. De.dienst.is.goed.benaderbaar.voor.patiënten.en.artsen
4. De.taakstelling.tussen.eerste/.tweede.lijn.moet.helder.gedefinieerd.zijn
In.2014.is.bovenstaande.AC.dienst.voor.de.huisartsenpraktijk.onderzocht.naar.haalbaarheid.en.effectiviteit.
(voor.deze.publicatie.werd.beschikt.over.de.gegevens.van.bijna.15’000.aangemelde.patiënten.en.3721.
vervolgconsulten;.meerdere.publicaties.zijn.hieromtrent.verschenen.zowel.in.Nederland.als.in.het.
buitenland ..De.uitkomsten.van.bovenstaand.onderzoek.zijn.interessant.en.ook.zeer.leerzaam.voor.allerhande.
initiatieven.aangaande.long.(chronische).zorg.in.het.land ..In.het.onderstaande.volgt.een.korte.beschrijving.
van.de.methode,.resultaten.en.conclusies.van.het.onderzoek.effectiviteit.en.functioneren.van.de.AC.dienst .
Methode
In.Noord-Nederland.kunnen.huisartsen.patiënten.met.luchtwegklachten.voor.onderzoek.verwijzen.naar.de.
AC.dienst,.in.2007.opgericht.door.lokale.huisartsen,.longartsen.en.het.huisartsenlaboratorium.Certe ..De.
patiënt.vult.thuis.voor.het.consult/onderzoek.3.vragenlijsten.in,.de.Clinical.COPD.Questionnaire.(CCQ),.de.
Astma.Control.Questionnaire.(ACQ).en.een.anamnese.vragenlijst ..In.het.lab.wordt.de.longfunctie.bepaald.
en.lichamelijk.onderzoek.uitgevoerd ..Alle.verkregen.data.worden.digitaal.naar.de.longarts.gestuurd,.die.
vervolgens.de.huisarts.via.het.HIS.(huisartsen.informatie.systeem).adviseert.over.diagnose.en.behandeling,.
dit.kan.incluis.een.medicatieadvies.zijn ..Zo.nodig.kan.de.longarts.een.vervolgconsult.adviseren .
Resultaten
De.longartsen.6201.patiënten.(42%).met.astma,.2728.(19%).met.COPD.en.1039.(7%).met.de.dubbeldiagnose.
ACOS.gediagnosticeerd ..De.longarts.adviseerde.voor.940.patiënten.(6%).een.medicatieverandering.en.een.
vervolgconsult.na.3.maanden ..In.deze.groep.daalde.het.aantal.instabiele.COPD-patiënten.van.134.(67%).naar.99.
(50%) ..Bij.1642.(11%).patiënten.adviseerde.de.longarts.geen.medicatieverandering.en.verzocht.de.huisarts.om.
een.vervolgconsult.na.12.maanden ..Deze.patiënten.waren.in.het.algemeen.stabiel,.met.lichte.verbeteringen.in.
rookstatus,.longaanvallen.en.inhalatietechnieken .
Conclusie
Ongeveer.60%.van.de.patiënten.in.de.regio.is.in.de.periode.van.2007.t/m.2014.ten.minste.eenmaal.beoordeeld,.
gefaciliteerd.door.de.AC.dienst ..De.adviezen.aan.de.huisartsen.over.diagnose.en.behandeling.resulteerde.in.
betere.patiëntgerelateerde.uitkomsten,.zowel.bij.astma-.als.bij.COPD-patiënten .
![Page 15: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/15.jpg)
15
Belangrijkste bevindingen AC-dienst
De.meer.dan.14 .000.patiënten.die.naar.de.AC-dienst.werden.verwezen.in.Noord-Nederland,.vormen.naar.
schatting.60%.van.alle.astma-.en.COPD-patiënten.in.deze.regio ..Dat.is.een.fors.percentage,.en.daaruit.blijkt.dat.
de.dienst.goed.geïmplementeerd.is.in.het.gebied ..Voor.dat.deel.van.de.patiënten.bij.wie.de.longarts.verandering.
van.medicatie.adviseerde,.verbeterden.de.astmacontrole.en.de.COPD-gezondheidsstatus ..Bij.patiënten.voor.
wie.geen.wijziging.van.de.medicatie.werd.geadviseerd.en.die.op.verzoek.van.de.huisarts.na.12.maanden.werden.
gecontroleerd,.bleken.de.astmacontrole.en.de.COPD-gezondheidsstatus.gestabiliseerd.en.zelfs.verbeterd.bij.
patiënten.met.de.dubbeldiagnose.ACOS ..Bijna.66%.van.de.patiënten.die.bij.aanvang.in.GOLD.D.geclassificeerd.
werden,.met.een.hoog.risico.en.veel.symptomen,.bleek.bij.het.vervolgconsult.overgegaan.naar.een.lichtere.
categorie.en.23%.zelfs.naar.GOLD.A,.met.een.laag.risico.en.weinig.symptomen ..Gegeven.deze.resultaten.blijkt.de.
AC-dienst.in.Noord-Nederland.een.haalbare.en.effectieve.vorm.van.samenwerking.tussen.de.eerste.en.tweede.
lijn .
Eindconclusie uit Noord-Nederland
De.AC-dienst.in.Noord-Nederland.is.een.relatief.simpele.voorziening.waarin.specialisten.huisartsen.via.
een.digitaal.traject.ondersteunen.bij.het.diagnosticeren.en.begeleiden.van.patiënten.met.een.chronische.
luchtwegaandoening ..Deze.samenwerking.tussen.de.eerste-.en.tweedelijnszorg.is.goed.uitvoerbaar,.effectief.
en.efficiënt.gebleken.en.het.belangrijkste;.het.heeft.geleid.tot.betere.uitkomsten.voor.de.patiënt ..Deze.
lokale.ondersteuning.is.ook.voor.landelijke.gebieden.een.uitkomst;.de.principes.zijn.mogelijk.ook.bruikbaar.
voor.andere.chronische.ziekten .
![Page 16: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/16.jpg)
16
Kennissynthese uit deze twee good practices
De.vormen.van.diagnostiek.verschillen.van.elkaar,.Nijkerk.maakt.gebruik.van.de.plethysmografie,.in.
de.zogenaamde.Bodybox,.in.Noord-Nederland.worden.spirometrieën.gecentreerd.verricht.door.ervaren.
laboratoriummedewerkers.functieonderzoek,.door.de.hoge.frequentie.ten.aanzien.van.de.verrichtingen.
spirometrie.werd.een.belangrijke.routine.opgebouwd .
In.zowel.Nijkerk.als.Noord-Nederland.is.de.diagnostiek.rondom.de.diagnose.Astma/COPD.gecentreerd.en.
wordt.gecombineerd.met.uitkomsten.van.ACQ.en.CCQ.waardoor.een.gedegen.behandeladvies.gegeven.kan.
worden.door.de.longarts ..In.beide.voorbeelden.leidde.de.diagnostiek.tot.een.herziening.van.de.diagnose.in.
een.fors.aantal.gevallen.en.in.een.verbetering.van.de.outcome .
Vanaf.de.primaire.start.bij.het.diagnosticeren.van.longpatiënten.is.de.kennis.en.expertise.van.de.tweede.
lijn.direct.bij.het.traject.betrokken ..Huisarts.en.longarts.werken.intensief.samen.waarbij.de.huisarts.de.
hoofdbehandelaar.blijft ..In.Nijkerk.is.de.keten.nog.breder.met.paramedische.zorg .
Dit.heeft.ook.invloed.op.de.consultvoering.en.biedt.perspectief.voor.persoonsgerichte.zorg/positieve.
gezondheid,.zelfmanagement .
Er.wordt.in.beide.gevallen.behalve.naar.procesindicatoren.ook.nadrukkelijk.gekeken.naar.
prestatie-indicatoren ..
De.behoefte.van.de.patiënt.is.het.uitgangspunt.en.daar.worden.de.verschillende.‘aanbieders’.uit.het.
netwerk.omheen.geplaatst.die.op.het.juiste.moment.waarde.kunnen.toevoegen .
Gewenste situatie
Centralisering.van.de.COPD.diagnostiek.en.hierbij.de.expertise.van.de.2e.lijn.betrekken .
![Page 17: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Farmacotherapie
Huidige situatie
Mensen.met.COPD.en/of.astma.hebben.een.chronische.ziekte.wat.wordt.gekenmerkt.als.irreversibele.
aandoeningen.zonder.uitzicht.op.volledig.herstel.en.met.een.lange.ziekteduur ..Juist.gebruik.en.chronisch.
gebruik.van.inhalatiemedicatie.bevordert.de.kwaliteit.van.leven.van.veel.chronische.longpatiënten ..
Het.zorggebruik.van.mensen.met.astma.of.COPD.hoger.en.meer.divers.is.dan.in.de.algemene.bevolking ..
Ruim.70%.van.de.mensen.met.astma.of.COPD.gebruiken.specifieke.geneesmiddelen.(op.recept).hebben.voor.
hun.longaandoening ..16
Longmedicatie.vormt.een.belangrijk.onderdeel.van.de.zorg.voor.een.groot.deel.van.de.circa.één.miljoen.mensen.
met.een.chronische.longziekte ..Naar.schatting.is.met.het.gebruik.van.longmedicatie.jaarlijks.een.bedrag.van..
€ 440.miljoen.gemoeid ..10
Welke.bijdrage.kan.farmacotherapie.leveren.aan.de.doelstelling.om.de.toenemende.zorgvraag.en.stijging.
van.de.kosten.te.managen.en.hoe.ziet.de.inrichting.van.farmacotherapie.er.dan.uit .
Uit.onderzoek.blijkt.dat.nog.veel.verbetering.te.behalen.valt.door.betere.therapietrouw,.juist.gebruik.
inhalatiemedicatie,.de.juiste.medicatie.bij.de.juiste.patiënt.(behandelen.volgens.de.richtlijnen).en.adequate.
behandeling.bij.een.longaanval ..
Therapietrouw
Therapietrouw.is.het.correct,.volgens.voorschrift.van.de.arts,.gebruiken.van.geneesmiddelen ..Dit.is.
noodzakelijk.voor.een.goede.behandeling.met.een.zo.goed.mogelijk.resultaat ..Het.bereiken.van.een.
goede.therapietrouw.bij.astma.en.COPD.is.een.belangrijk.aandachtspunt ..
Het.SFK.(stichting.farmaceutische.kengetallen).heeft.voor.vijf.chronische.aandoeningen.(diabetes,.hart-.
en.vaatziekten,.depressie,.ADHD.en.astma/COPD).het.percentage.therapieontrouwe.patiënten.gemeten ..
Hieruit.blijkt.dat.de.therapietrouw.duidelijk.verschilt.per.aandoening.(zie.figuur.1) ..
Het.percentage.therapietrouwe.patiënten.is.het.hoogst.onder.gebruikers.van.orale.antidiabetica.
(93%.in.2010).en.gebruikers.van.geneesmiddelen.bij.hart-.en.vaatziekten . 17,18
Patiënten.die.onderhoudsmedicatie.voor.astma/COPD.gebruiken,.zijn.duidelijk.minder.therapietrouw ..
In.2010.bedroeg.het.aandeel.therapietrouwe.patiënten.van.deze.medicatie.64%.en.is.de.afgelopen.jaren.
weinig.verbeterd ..Dit.betekent.dat.ruim.een.op.de.drie.patiënten.zijn.onderhoudsmedicatie.niet.volgens.
het.doseringsadvies.gebruikt ..Uit.het.Nationaal.Kompas.Volksgezondheid.van.het.RIVM.blijkt.dat.veel.
astmapatiënten.hun.onderhoudsmedicatie.naar.eigen.inzicht.innemen,.en.dat.30%.wel.eens.vergeet.om.zijn.
geneesmiddelen.te.gebruiken ..17,18
Percentage therapietrouwe patiënten (2010)
Astma/COPDDepressieDiabetes
Hart- en vaatziektenADHD
0% 100%50%25% 75%
Figuur.1 ..Percentage.therapietrouwe.patiënten.bij.vijf.chronische.aandoeningen
![Page 18: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Inhalatoren
Naast.therapietrouw.is.het.belangrijk.om.op.te.merken.dat.meer.dan.70%.van.de.patiënten.belangrijke.
handelingen.met.een.inhalator.incidenteel.dan.wel.frequent.verkeerd.uitvoeren ..Inhalatie.fouten,.met.als.
gevolg.afname.van.de.hoeveelheid.geneesmiddel.op.de.doel.plaats,.heeft.een.negatieve.invloed.op.klachten,.
kwaliteit.van.leven,.de.kans.op.longaanvallen.en.het.beloop.van.astma.en.COPD ..19,20
Bij.een.goed.gebruik.van.inhalatiemedicatie.zijn.diverse.aspecten.van.belang:.de.keuze.voor.het.medicament.
en.de.toedieningsvorm.in.de.vorm.van.een.inhalator ..Uit.onderzoek.blijkt.dat.ongeveer.4-94%.van.de.patiënten.
handelingen.verkeerd.uitvoert,.welke.afhankelijk.zijn.van.de.soort.inhalator,.mogelijke.combinatie,.begeleider.
(arts.of.verpleegkundige.of.apotheker).of.patiënt.gerelateerde.kenmerken.zoals.leeftijd,.opleidingsniveau..
en./.of.fysieke.toestand ..19,28
Er.is.onderzoek.(pharmacop-studie).verricht.waarbij.een.pragmatische.farmaceutische.zorgprogramma’s.zowel.
de.inhalatietechniek.als.de.therapietrouw.kunnen.verbeteren ..21.Het.aantal.correcte.stappen.voor.inhalatie.was.
gemiddeld.met.13,5%.meer.toegenomen.in.de.interventiegroep ..Zo.waren.er.op.het.einde.van.de.studie.driemaal.
meer.patiënten.met.een.correcte.inhalatietechniek ..Het.aantal.dagen.dat.er.tijdens.de.studie.medicatie.werd.
gebruikt,.was.met.gemiddeld.8,5%.meer.toegenomen.in.de.interventiegroep ..Op.het.einde.van.de.studie.waren.
er.tweemaal.meer.patiënten.met.een.bevredigende.therapietrouw ..Er.was.geen.verschil.in.aantal.exacerbaties.
tussen.beide.groepen ..Deze.gerandomiseerde.studie.heeft.wel.enkele.belangrijke.methodologische.
tekortkomingen ..Er.was.geen.clusterrandomisatie ..In.iedere.apotheek.werden.zowel.interventie-.als.controle.
patiënten.gerekruteerd ..De.gebruikelijke.zorg.was.bovendien.niet.gedefinieerd .
Medicatie
Medicatie.helpt.om.klachten.te.verminderen.en.vertragen.het.verloop.van.de.ziekte ..Hiervoor.zijn.
luchtwegverwijders.en.ontstekingsremmers.beschikbaar ..Het.komt.ook.voor.dat..er.een.een.antibiotica.of.
een.prednisonkuur.nodig.is.om.infecties.in.de.longen.te.bestrijden ..
In.verschillende.studies.is.aangetoond.dat.ICS-gebruik.bij.COPD-patiënten.met.minder.dan.2.longaanvallen.
per.jaar.(en.geen.astma).geen.toegevoegde.waarde.heeft ..22,23 .Voor.deze.COPD-patiënten.raden.de.huidige.
richtlijnen.ICS-behandeling.af ..Naast.het.gebrek.aan.toegevoegde.waarden.zorgen.zij.ook.voor.meer.
bijwerkingen,.de.negatieve.gezondheidseffecten.die.daaruit.voortvloeien.resulteren.in.nogmaals.een.verhoging.
van.de.zorgkosten ..De.realiteit.is.echter.dat.veel.COPD-patiënten.nog.ICS.gebruiken ..Een.onderzoek.laat.
zien.dat.bij.10%.van.de.COPD-patiënten.het.mogelijk.is.om.de.ICS.te.staken.zonder.dat.er.verdere.luchtweg.
complicaties.optreden ..23.Uit.de.SFK-inventarisatie.blijkt.dat.onder.de.polyfarmacie-patiënten.van.de.openbare.
apotheken.het.STOPP-aandachtspunt.‘Overbodig.ICS-gebruik.bij.(vermoedelijk).COPD’.het.meest.voorkomt ..
De.NHG-Standaard.beveelt.aan.om.bij.COPD-patiënten.die.in.de.afgelopen.twaalf.maanden.geen.longaanval.
hadden,.het.gebruik.van.ICS.af.te.bouwen ..Dit.aandachtspunt.is.pas.recent.opgenomen.in.de.SFK-rapportage.
Polyfarmacie.ten.behoeve.van.een.interventiestudie.en.heeft.daarom.mogelijk.nog.niet.veel.aandacht.gekregen ..
Bij.8%.van.de.polyfarmacie.patiënten.komt.dit.aandachtspunt.naar.voren .
![Page 19: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Gewenste situatie
Medicatiekosten.zijn.voor.meer.dan.30%.verantwoordelijk.voor.de.kosten.van.COPD ..Therapietrouw.onder.
COPD-patiënten.is.laag ..Daarnaast.het.gebruik.van.de.diverse.devices.vaak.inadequaat ..Als.laatste.wordt.er.
vaak.ten.onrechte.een.ICS.gebruikt .
Formularium
Een.regionaal.formularium.is.een.voorwaarde.voor.het.beheersen.van.deze.kosten.en.het.beperken.van.de.
verscheidenheid.aan.medicamenteuze.middelen.en.inhalatoren ..Een.goed.voorbeeld.van.een.medicatie.
protocol.is.opgesteld.door.BENU.apotheek ..Het.uitgangspunt.voor.dit.protocol.is.de.NHG.richtlijn.en.doorloopt.
de.volgende.stappen:.9,27
1. “Wanneer.er.voor.dezelfde.werkzame.stof.een.keuzemogelijkheid.is.tussen.een.poederinhalator.single.dose.
en.een.poederinhalator.multidose.dan.is.het.advies.om.in.het.algemeen.vanwege.het.gebruiksgemak.een.
poederinhalator.multidose.voor.te.schrijven”
2. “De.voorkeur.gaat,.indien.mogelijk,.uit.naar.een.inhalatiemiddel.met.een.dosisteller.of.-indicator.om.het.
risico.te.verminderen.dat.de.patiënt.een.lege.inhalator.gebruikt”
3. “Bij.patiënten.die.meerdere.inhalatiemiddelen.gebruiken.wordt.gestreefd.naar.uniformiteit.in.de.
toedieningsvorm”
4. Door.verschillende.behandelstappen.heen.moet.de.mogelijkheid.bestaan.hetzelfde.device.te.blijven.
gebruiken .
5. “Bij.de.keuze.van.de.toedieningsvorm.houdt.de.huisarts.rekening.met.de.voorkeur,.vaardigheden.en.
levensstijl.van.de.patiënt.en.het.gebruiksgemak”
De.apotheek.kan.een.rol.spelen.bij.de.keus.en.het.gebruik.van.de.devices ..
Als.laatste.adviseren.wij.actief.te.kijken.naar.het.percentage.ICS.gebruik.onder.de.COPD-patiënten .
![Page 20: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Nazorg
Huidige situatie
Gezien.het.soms.chronisch.progressieve,.maar.ook.grillige.verloop.van.COPD.is.het.voor.alle.patiënten.
met.COPD.van.belang.dat.er.een.regelmatige.follow-up.is ..Hierdoor.kunnen.veranderingen.in.de.integrale.
gezondheidstoestand.tijdig.gesignaleerd.worden.en.kan.de.zorg.direct.op.de.veranderende.zorgvraag.
aangepast.worden ..De.frequentie.en.plaats.van.de.monitoring.kan.van.patiënt.tot.patiënt.en.van.moment.
tot.moment.verschillen,.waarbij.de.dynamiek.van.COPD.leidend.is ..De.wijze.van.monitoring.wordt.met.de.
patiënt,.als.medebehandelaar,.besproken.en.de.afspraken.worden.in.het.individueel.zorgplan.vastgelegd ..
In.de.regel.is.de.eerste.lijn.verantwoordelijk.voor.monitoring.van.de.COPD-patiënt.met.lichte.ziektelast.
en.de.tweede.lijn.voor.de.patiënt.met.een.ernstige.ziektelast ..Bij.een.matige.ziektelast.is.er.vaak.sprake.
van.gedeelde.zorg ..Hierbij.zijn.afspraken.tussen.de.behandelaars.noodzakelijk.over.wie.de.primair.
verantwoordelijk.is.voor.de.monitoring.en.met.welke.additionele.parameters .
Het.doel.van.de.monitoring.is.(bron.NHG):.9
1. Het.bespreken.van.eventuele.problemen.met.niet-medicamenteuze.adviezen.(stoppen.met.roken,.
bewegen,.adequate.voeding) ...
2. Evalueren.van.het.effect.van.de.medicamenteuze.behandeling;.hierbij.wordt.rekening.gehouden.met.de.
persoonlijke.behandeldoelen.van.de.patiënt ...
3. Bij.een.‘nieuwe’.patiënt.met.COPD.controleert.de.huisarts.of.POH.na.het.starten.of.een.verandering.van.de.
medicamenteuze.behandeling.of.de.patiënt.voldoende.verbetering.ervaart ...
4. Als.een.stabiele.en.acceptabele.situatie.is.bereikt,.is.de.frequentie.van.de.monitoring.afhankelijk.van.de.
gemeten.ziektelast ..
Individueel zorgplan
Cruciaal.in.het.nazorgtraject.is.het.individueel.zorgplan.(IZP) ..Een.IZP.is.een.set.van.afspraken.tussen.een.
patiënt.en.zijn.zorgverlener(s).over.zorg.én.zelfmanagement ..De.afspraken.zijn.gebaseerd.op.de.individuele.
doelen,.behoeften.en.de.situatie.van.een.patiënt ..Ze.komen.in.gezamenlijke.besluitvorming.tot.stand ..Het.
IZP.is.een.flexibel.document.en.groeit.mee.met.de.problematiek.van.een.patiënt:.simpel.en.kort.als.het.kan,.
complex.en.uitgebreid.als.dat.nodig.is ..Het.Nivel.heeft.in.2015.onderzoek.gedaan.naar.het.gebruik.van.IZP’s.en.
het.blijkt.dat.het.gebruik.van.IZPs..tot.nu.toe.laag.is.en.met.name.beperkt.tot.de.zorg.voor.mensen.specifieke.
aandoeningen.zoals.mensen.met.COPD ..24.
Slechts.tussen.6.en.25.%.van.deze.patiënten.is.in.
het.bezit.van.een.IZP,.terwijl.zorgstandaarden.
voorschrijven.dat.alle.patiënten.een.IZP.zouden.
moeten.hebben ..Ook.blijkt.uit.gegevens.van.
een.grote.landelijk.representatieve.steekproef.
van.mensen.met.astma.of.COPD.dat.de.inhoud.
van.een.IZP.zich.voornamelijk.beperkt.tot.
overzichten.van.medicatie,.uitslagen.van.
longfunctiemetingen.en.het.voorkomen.van.
exacerbaties.(Waverijn.et.al .,.2014) ..25.De.
persoonlijke.doelen.en.de.persoonlijke.situatie.
van.een.patiënt.worden.vaak.niet.meegenomen.
terwijl.dit.de.kern.van.het.IZP.zou.moeten.zijn .
![Page 21: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/21.jpg)
21
De.invoering.van.het.IZP.blijkt.lastig.doordat:.
•. Niet.alle.patiënten.behoefte.hebben.aan.een.IZP ..
•. zorgverleners.twijfelen.of.het.wel.voor.iedere.patiënt.geschikt.is ..
•. de.organisatie.van.de.eerstelijns.zorg.vormt.voor.veel.zorgverleners.een.belemmering.
om.het.gebruik.van.een.IZP.standaard.in.te.zetten ..
•. Het.werken.met.een.IZPs.in.de.zorg.is.voor.zowel.zorgverlener.als.patiënt.wennen ..Met.name.de.actieve.
bijdrage.van.een.patiënt.in.de.eigen.zorg.is.niet.voor.ieder.patiënt.en.zorgverlener.vanzelfsprekend ..
Dit.bemoeilijkt.de.implementatie.van.het.gebruik.van.een.IZP.in.de.zorg.voor.chronisch.zieken ..
Hoewel.de.verwachting.is.dat.het.gebruik.van.een.IZP.bijdraagt.aan.een.kwalitatief.betere,.efficiëntere.en.
goedkopere.zorg.en.tevens.het.zelfmanagement.en.de.kwaliteit.van.leven.van.patiënten.bevordert,.is.er.
(nog).geen.bewijs.voor.een.meerwaarde.van.het.gebruik.van.een.IZP.op.basis.van.gecontroleerd.onderzoek ..
Procesevaluaties.laten.wel.positieve.effecten.zien.van.het.gebruik.van.een.IZP,.zowel.op.het.niveau.van.
de.patiënt,.als.de.zorgverlener.als.de.organisatie.van.zorg ..
Gewenste situatie
De.laatste.stap.in.de.waardeketen.van.Porter,.de.zogenaamde.nazorg,.is.een.zeer.belangrijke.fase.in.de.
zorgketen;.hoe.kunnen.COPD-patiënten.in.hun.kracht.komen,.een.betere.kwaliteit.van.leven.ervaren;.eigen.
regie.over.hun.leven.hebben?.Stimuleren.van.zelfmanagement.is.van.belangrijke.toegevoegde.waarde .
Een.focus.op.zelfmanagement/persoonsgerichte.zorg.is.van.toegevoegde.waarde.voor.zowel.Utrecht.als.Tiel.
Leidt.huisartsen,.verpleegkundigen.en.praktijkondersteuners.goed.op.in.het.integreren.van.eHealth.in.de.
zorg,.hun.enthousiasme.is.cruciaal.voor.het.gebruik.door.patiënten .
.
Definitie zelfmanagement
‘Zelfmanagement.is.het.zodanig.omgaan.met.de.chronische.aandoening.(symptomen,.behandeling,.
lichamelijke,.psychische.en.sociale.consequenties.en.bijbehorende.aanpassingen.in.leefstijl).dat.de.aandoening.
optimaal.wordt.ingepast.in.het.leven ..Zelfmanagement.betekent.dat.chronisch.zieken.zelf.kunnen.kiezen.in.
hoeverre.men.de.regie.over.het.leven.in.eigen.hand.wil.houden.en.mede.richting.wil.geven.aan.hoe.beschikbare.
zorg.wordt.ingezet,.om.een.optimale.kwaliteit.van.leven.te.bereiken.of.te.behouden .’.26
![Page 22: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Zelfmanagement: eigen regie over het leven
Zelfmanagement.is.een.gegeven,.onlosmakelijk.verbonden.met.het.hebben.van.een.chronische.ziekte ..
Het.gaat.om.de.inspanningen.die.een.persoon.met.een.chronische.ziekte.doet.om.een.zo.goed.mogelijk.
compromis.te.vinden.tussen.de.eisen.van.de.ziekte.en.de.eisen.van.het.leven ..Mensen.hebben.hierbij.zelf.
de.regie.-.voor.zover.ze.dat.willen.en.kunnen ..Het.leven.staat.centraal,.niet.de.ziekte ..De.context.waarin.
dat.leven.zich.afspeelt.en.(de.steun.van).de.naasten.van.de.chronische.zieke.spelen.een.belangrijke.rol.bij.
zelfmanagement.en.eigen.regie ..De.drie.aandachtsgebieden.van.zelfmanagement.zijn:
•. Leven.met.de.ziekte
•. Eigen.aandeel.in.de.zorg
•. Organiseren.zorg-.en.hulpbronnen
Onderzoek.wijst.uit.dat.het.ondersteunen.van.zelfmanagement.inderdaad.voordelen.kan.opleveren.voor.
mensen.met.o .a ..COPD ..Deze.kunnen.behaald.worden.op.uitkomstmaten.als.kennis.over.de.aandoening,.
vertrouwen.in.eigen.kunnen,.houding.en.gedrag,.klinische.symptomen,.ziekte-.en.sterftecijfers,.ervaren.
kwaliteit.van.zorg.en.kwaliteit.van.leven ..Tevens.zijn.er.aanwijzingen.dat.zelfmanagementondersteuning.kan.
leiden.tot.minder.gebruik.van.de.professionele.zorg.en.lagere.zorgkosten ..26.
Interventies.op.het.gebied.van.zelfmanagement.bij.COPD-patiënten.hebben.een.reductie.aan.
ziekenhuisopnames.en.ziektedagen.ten.gevolge.van.exacerbaties.opgeleverd ..De.succesfactoren.met.betrekking.
tot.zelfmanagement.zijn.educatie,.het.opstellen.van.persoonlijke.doelstellingen,.gedragsverandering,.
praktische.begeleiding.ook.vanuit.directe.omgeving ..27
Een.mooi.praktisch.voorbeeld.van.een.zelfmanagement.hulpmiddel.voor.COPD-patiënten.is.de.ziektelastmeter.
COPD .
De Ziektelastmeter.
Het.begrip.ziektelast.wordt.het.beste.omschreven.als.de.ervaren.situatie.van.de.patiënt.betreffende.het.fysieke,.
emotionele,.psychologische.en/of.sociale.aspect ..Deze.ervaren.toestand.beïnvloedt.de.mogelijkheden.van.de.
patiënt.om.met.de.gevolgen.van.de.ziekte.en.behandeling.om.te.gaan ..de.zorgstandaard.COPD.gaat.uit.van.het.
begrip.ziektelast ..De.ziektelastmeter.COPD.geeft.de.behandelaar.en.de.patiënt.inzicht.in.de.ervaren.ziektelast.
van.de.patiënt ..De.ziektelastmeter.COPD.is.een.gebruiksvriendelijk.meetinstrument.waarmee.ziektelast.op.
een.eenvoudige,.gebruiksvriendelijke.en.praktische.manier.
kan.worden.weergegeven,.in.de.vorm.van.een.vragenlijst.die.
vervolgens.optisch.kan.worden.vertaald.in.een.ballonnen.
overzicht ..28
De.ziektelastmeter.COPD.verbetert.de.kwaliteit.van.leven.
en.ervaren.kwaliteit.van.zorg ..Dat.blijkt.uit.onderzoek.van.
de.Universiteit.Maastricht ..29.De.onderzoeksresultaten.zijn.
verschenen..in.het.British.Medical.Journal.Open ..Long.Alliantie.
Nederland.(LAN).wil.de.Ziektelastmeter..landelijk.gaan.
invoeren .
![Page 23: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/23.jpg)
23
Onderzoeksresultaten Universiteit van Maastricht
Het.onderzoek.van.de.Universiteit.van.Maastricht.werd.in.heel.Nederland.gehouden ..Daaruit.bleek.dat.van.de.
148.patiënten.die.zonder.ziektelastmeter.behandeld.werden,.na.anderhalf.jaar.22.procent.een.betere.conditie.
had ..Bij.de.146.COPD-patiënten.met.ziektelastmeter.boekte.34.procent.vooruitgang ..Deze.mensen.hadden.niet.
alleen.een.betere.kwaliteit.van.leven,.maar.waren.ook.tevredener.over.de.geboden.zorg ..29
De.ziektelastmeter.COPD.is.op.initiatief.van.‘PICASSO.
zorgoptimalisatie’.en.onder.auspiciën.van.de.Long.Alliantie.
Nederland.door.de.Universiteit.van.Maastricht.ontwikkeld ..
Interessant.gegeven.is.dat.de.ziektelastmeter.beschikbaar.
is.in.de.vorm.van.een.App,.waardoor.gebruik.hiervan.nog.
eenvoudiger.wordt ..Implementatie.in.de.verschillende..
zorgverlener.informatie.systemen.behoren.in.de.toekomst.ook.
tot.de.mogelijkheid .
eHealth
eHealth.gaat.over.digitale.toepassingen.in.de.zorg:.het.gebruik.van.informatie-.en.communicatietechnologie.
ter.ondersteuning.of.verbetering.van.de.gezondheid.en.de.gezondheidszorg ..Patiënten.en.artsen.kunnen.zo.via.
de.computer.diagnoses.stellen,.uitslagen.communiceren.en.informatie.uitwisselen ..30
Het.inzetten.van.eHealth.heeft.een.positieve.invloed.op.het.zelfmanagement.van.COPD-patiënten,.het.stelt.
patiënten.in.staat.om.op.elk.gewenst.moment.beter.om.te.kunnen.gaan.met.de.COPD,.bewustwording.en.
gedrag.zijn.hierbij.zeer.relevant ..eHealth.kan.goed.ondersteunen.in.het.creëren.van.een.grotere.betrokkenheid.
van.de.patiënt.in.zijn.eigen.ziekte ..31
Met.eHealth.applicaties.zoals.de.bovenstaande.ziektelastmeter-app.kunnen.COPD-patiënten.meer.grip.en.
controle.krijgen.over.de.mogelijk.en.onmogelijkheden.binnen.hun.gezondheidstoestand ..eHealth.toepassingen.
geïntegreerd.in.de.reguliere.zorg,.oftewel.Blended.Care,.heeft.de.meeste.kans.van.slagen .
Verder.is.het.van.belang.dat.rondom.eHealth.de.organisatie/de.patiënt/de.zorgverlener.en.de.techniek.
allemaal.goed.ingeregeld.zijn .
Uit.het.promotieonderzoek.van.Esther.Talboom.is.duidelijk.naar.voren.gekomen.dat.eHealth.een.middel.is.
om.tot.gedragsverandering.te.komen.bij.zowel.de.COPD-patiënt.als.de.zorgverleners ..Enthousiasme,.kennis.&.
vaardigheden.aangaande.eHealth.bij.zorgverleners.zijn.cruciaal.voor.het.daadwerkelijke.gebruik.van.eHealth.
door.de.patiënt ..Hier.is.nog.een.groot.terrein.te.winnen,.zowel.bij.zorgverleners.als.bij.patiënten ..
Een.praktisch.voorbeeld.van.een.eHealth.toepassing.in.de.zorg.is.Therapieland ..Therapieland.ontwikkelt.zelf.
modules.vanuit.de.behoeften.van.de.cliënt ..Het.Therapieland..platform.werkt.met.moderne,.sociale.media-
achtige.look-and-feel,.waardoor.het.platform.zeer.toegankelijk.en.prettig.is.om.mee.te.werken ..Inspirerende.
video’s,.animaties,.creatieve.opdrachten.en.video.therapeuten.kunnen.worden.ingezet ..De.cliënt.kan.op.
een.eenvoudige.manier.zijn.omgeving.betrekken.bij.zijn.behandelingen,.zoals.partner,.familie.of.vrienden ..
Zij.krijgen.handvatten.hoe.om.te.gaan.met.de.problematiek.van.de.cliënt ..In.Utrecht.is.deze.module.in.de.
huisartsenpraktijken.uitgerold.met.veel.succes .
![Page 24: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/24.jpg)
24
Inbeddenzorgoptimalisatietrajecten
In.dit.hoofdstuk.zullen.we.nog.wat.dieper.ingaan.op.de.vraag:.hoe.kan.op.beleidsniveau.een.fundament.
gecreëerd.worden.opdat.de.in.deze.thesis.beschreven.veranderingen.geïmplementeerd.kunnen.worden.in.
Utrecht.en.Tiel?.Wat.is.hiervoor.nodig?.
Grote.veranderingen.als.centralisatie.van.diagnostiek,.behandeladviezen.gekoppeld.aan.diagnostiek.
(EDAC.vorm),.het.invoeren.van.een.integraal.formularium.en.het.ondersteunen.van.de.patiënt.in.zijn.
zelfzorg,.vergen.beleid.dat.is.gericht.op.kwaliteit.van.zorg,.financiële.structurering.en.het.bevorderen.van.
zelfredzaamheid.en.participatie ..Uitgangspunt.hierbij.is.de.patiënt ..De.arbeidssatisfactie.van.de.zorgverlener.
vormt.mede.een.belangrijk.component ..Dit.beleid.wordt.omschreven.in.het.zogenaamde.beleidsplan.
met.daarin.visie.&.missie,.ambities,.sterkten.&.zwakten.en.de.strategische.doelstellingen.als.belangrijke.
onderdelen ..Aan.de.daadwerkelijke.implementatie.gaan.een.aantal.processen.vooraf,.afgebeeld.in.de.
beleidscyclus ..
BeleidscyclusBeleidsevaluatie.is.het.beoordelen.van.een.maatregel,.programma/plan,.project.aan.de.hand.van.
evaluatiecriteria ..Vragen.die.hierbij.gesteld.worden.zijn:
•. Doen.we.de.dingen.goed?
•. Doen.we.de.juiste.dingen?
Beleidsevaluatie.is.geen.alleenstaand.gegeven.maar.onderdeel.van.de.beleidscyclus .
Een.beleidsevaluatie.kan.veel.duidelijkheid.verschaffen.en.is.een.instrument.dat.gebruikt.kan.worden.bij.
beleidsplanning.en.bijsturen.van.beleidsuitvoering ..Het.draagt.ook.bij.tot.beleidsleren ..Verschillende.soorten.
van.beleidsevaluatie.zijn.van.toepassing.op.verschillende.punten.van.de.beleidscyclus.(Bron: Wikipedia)
Draagvlak.in.het.veld.is.cruciaal,.de.early.adopters.kunnen.na.omarming.van.het.beleid.mede.zorgdragen.
voor.de.implementatie ..Mensen.moeten.het.belang.van.de.veranderingen.kunnen.inzien.om.vervolgens.bij.
te.dragen.aan.de.verandering ..Het.uniform.uitdragen.van.het.beleid.door.bijvoorbeeld.een.zorggroep.is.van.
cruciaal.belang ..Een.communicatie.en.implementatieplan.zijn.van.toegevoegde.waarde.hierbij .
Beleidsbeoordeling
Beleidsvoorbereiding
Beleidsbepaling
Beleidsuitvoering
Tussentijdse evaluatie
EX POSTevaluatie
EX ANTEevaluatie
![Page 25: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/25.jpg)
25
Reflectie
De.afgelopen.jaren.is.er.een.sterke.ontwikkeling.geweest.van.monodisciplinaire.zorg.naar.ketenzorg.voor.
patiënten.met.diabetes,.COPD.en.hart.&.vaatziekten ..Dit.heeft.een.geleid.tot.een.meetbare.verbetering.van.
de.kwaliteit.van.geleverde.zorg .
Om.de.toename.van.het.aantal.COPD-patiënten.op.een.goede.en.doelmatige.wijze.te.blijven.behandelen.is.
in.onze.ogen.een.ontwikkeling.nodig.naar.een.meer.integrale.wijze.van.samenwerken ..
Tot.dusver.werd.er.voornamelijk.gestuurd.op.procesindicatoren ..Wij.denken.dat.er.de.komende.jaren.
meer.gestuurd.moeten.worden.op.prestatie.indicatoren.als.voorwaarde.voor.een.integrale.benadering.van.
de.patiënt ..
Indicatoren.om.op.te.sturen.binnen.de.regio:
•. Aantal.longaanvallen
•. Aantal.opnames
•. Aantal.patiënten.onder.behandeling.in.de.2e.lijn
•. Totale.kosten.medicatie
•. Ervaren.kwaliteit.van.leven
Er.is.geen.sprake.van.een.1e.of.2e.lijns.probleem.maar.een.regionaal.(integraal).probleem.van.niet.alleen.de.
zorgverleners.maar.ook.van.de..zorgverzekeraars.(zorgplicht) ..Dat.zal.meer.samenwerking.vergen.van.de.
diverse.disciplines.en.vereist.een.andere.inrichting.van.de.zorgketen.COPD .
Alle.zorg.waardes.dienen.daarbij.rondom.de.patiënt.te.worden.georganiseerd .
Nawoord
Onze.keuze.om.deze.thesis.gedrieën.uit.te.werken.was.niet.altijd.eenvoudig,.in.het.begin.werd.er.ook.met.
enige.scepsis.naar.ons.gezamenlijk.initiatief.gekeken ..Toch.hebben.we.interessante.en.mooie.processen.
doorlopen.waarbij.we.bij.de.start.in.oktober.2016.elkaar.hebben.moeten.vinden,.af.en.toe.hebben.moeten.
aansporen.en.we..ook.heel.plezierig.hebben.samengewerkt ..Het.was.het.meer.dan.waard,.de.wekelijkse.
skype.sessies.van.elk.meer.dan.een.uur.op.onze.vrije.dag.in.de.week,.de.sessies.bij.Rob.thuis.en.vervolgens.
het.samenkomen.tijdens.de.masterclass ..Wij.kijken.er.alle.3.met.een.zeer.positief.gevoel.op.terug!
![Page 26: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/26.jpg)
26
LITERATUURLIJST
1. CBS.|.Bevolkingstrends.december.2016.|.10.2 .
2. RIVM,.prognose.sterfte.en.levensverwachting.2017 .
3. Maatschappelijke.kosten.voor.astma,.COPD.en.respiratoire.allergie,.RIVM.Rapport.260544001/2012.
4. Proefschrift:.Lowie.Van.eteren.van.het.Maastricht.UMC+.en.expertisecentrum.CIRO+.in.Horn,.2015
5.. Proefschrift:.Early.detection.of.COPD.in.general.practice,.J.A.M..Dirven,.29.april.2016..Vakgroep..
Huisartsengeneeskunde.Maastricht .
6. Halding.AG.et.al,.Experiences.of.self-blame.and.stigmatisation.for.self-in.iction.among.individuals..living.
with.COPD..Scand.J.Caring.Sci..2011.Mar;25(1):100-7 ..
7. Van.Schayck.CP,.Loozen.JM,.Wagena.E,.Akkermans.RP,.Wesseling.GJ..Detecting.patients.at.a.high.risk..of.
developing.chronic.obstructive.pulmonary.disease.in.general.practice:.cross.sectional.case..nding..study..
BMJ.2002;324:1370-3 .
8. Nicholas.G.Csikesz.et.al,.New.devepment.in.the.assesment.of.COPD,.early.diagnosis.is.the.key,..
International.Journal.of.COPD.2014,9.277-286 .
9. NHG-Standaard.COPD.(Derde.herziening).Snoeck-Stroband.JB,.Schermer.TRJ,.Van.Schayck.CP,.Muris..JW,.
Van.der.Molen.T,.In.’t.Veen.JCCM,.Chavannes.NH,.Broekhuizen.BDL,.Barnhoorn.MJM,.Smeele.I,..Geijer.
RMM,.Tuut.MK..Huisarts.Wet.2015;58(4):198-211 .
10. Nationaal.actieprogramma.chronische.longziekten,.Long.Alliantie.Nederland.2016 .
11. Langsetmo.L,.Platt.RW,.Ernst.P,.Bourbeau.J..Underreporting.exacerbation.of.chronic.obstructive..
pulmonary.disease.in.a.longitudinal.cohort..Am.J.Respir.Crit.Care.Med.2008;177:396-
12. Vijayasaratha.K,.Stockley.RA..Reported.and.unreported.exacerbations.of.COPD:.analysis.by.diary..cards..
Chest.2008;133:34-41 .
13. Groenewegen,.Schols.en.Wouters,.mortality.and.mortality.related.factors.after.hospitalization.for..acute.
exacerbation.of.COPD,.Chest.2003 .
14. Promotieonderzoek:.Physical.therapy.in.COPD:.effects.on.exacerbations.and.in.uence.of.comorbidity...
Maastricht.2017 .
15. M.Landman.et.al,.Kwaliteit.van.spirometrie.in.de.eerste.lijn,.Huisarts.en.Wetenschap.oktober.2011 .
16. Medicatie.bij.Astma.en.COPD,.Voorschrijven.en.gebruik.in.de.eerste.lijn,.rapport.Nivel.april.2016 .
17. Astma/COPD:.‘hoe.ouwer,.hoe.trouwer’.16.februari.2012,.Pharmaceutisch.Weekblad,.Jaargang.147.Nr.7 .
18. http://www.therapietrouwmonitor.nl/cijfers/astmacopd-7
![Page 27: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/27.jpg)
27
19. LAN,.goed.gebruik.van.inhalatiemedicatie.Astma.en.COPD,.november.2014
20. Hammerlein.A,.Muller.U,.Schulz.M..Pharmacist-led.intervention.study.to.improve.inhalation..technique.
in.asthma.and.COPD.patients..J.Eval.Clin.Pract..2011;17:61–70 .
21. Tommelein.E,.Mehuys.E,.Van.Hees.T,.Adriaens.E,.Van.Bortel.L,.Christiaens.T,.Van.Tongelen.I,.Remon..JP,.
Boussery.K,.Brusselle.G..Effectiveness.of.pharmaceutical.care.for.patients.with.chronic.obstructive..
pulmonary.disease.(PHARMACOP):.a.randomized.controlled.trial..Br.J.Clin.Pharmacol..2014;77(5):756–.766..
doi:.10.1111/bcp.12242 .
22. SFK:Aandachtpunt.‘overbodig.ICS-gebruik.bij.COPD’.komt.vaakst.voor:...november.2016,.Pharmaceutisch.
Weekblad,.Jaargang.151.Nr.44 .
23. Lucas.A.,.e.a.,.Overtreatment.with.inhaled.corticosteroids.and.diagnostic.problems.in.primary.care..
patients,.an.exploratory.study(2008).Family.Practice.
24. Nivel .rapport: .Het .gebruik .van .individuele .zorgplannen .in .de .zorg .voor .mensen .met .een .chronische .
ziekte ..December .2015 .Monique .Heijmans, .Daphne .Jansen .& .Mieke .Rijken
25. Huisarts.en.Wetenschap,.jaargang.2012,.nummer.3:279-279 .
26. CBO,.Zorgmodule.Zelfmanagement.1 .0 .:.De.zorgmodule.is.ontwikkeld.door.het.CBO.in.opdracht.van.het.
Coördinatieplatform.Zorgstandaarden,.het.Kwaliteitsinstituut.en.het.Ministerie.van.Volksgezondheid,.
Welzijn.en.Sport ..De.inhoud.is.gebaseerd.op.praktijkervaringen,.aangevuld.met.beschikbare.
wetenschappelijke.evidentie.en.consensus.in.de.ontwikkelgroep.van.het.CBO .
27. Astma.COPD.Protocol.Huisartsen.Utrecht.Stad,.april.2017 .
28. Development.of.the.Assessment.of.Burden.of.COPD.tool:.an.integrated.tool.to.measure.the.burden.of.
COPD,.NPJ.Prim.Care.Respir.Med ..2014;.24:.14021 ..slok.at.all .
29. Effectiveness.of.the.Assessment.of.Burden.of.Chronic.Obstructive.Pulmonary.Disease.(ABC).tool:.study.
protocol.of.a.cluster.randomised.trial.in.primary.and.secondary.care,.BMC.Pulmonary.Medicine201414:131.
Slok.at.all .
30. (knmg .nl/advies-richtlijnen/dossiers/ehealth .
31. EPWA.Talboom-Kamp.MD.MBA.et.al.COPD.self.management.with.web-based.platforms:.high.level.of .
![Page 28: Optimalisatie Longzorg · 2017. 11. 16. · Optimalisatie Longzorg Utrecht & Tiel Denise Schuiten brandmanager Boehringer Ingelheim Rob Edelbroek huisarts en voorzitter Eerste lijns](https://reader035.vdokument.com/reader035/viewer/2022071114/5feb67d6b948ff28f45c577c/html5/thumbnails/28.jpg)
Farbe/colour:PANTONE 288 CV