081003 staedte bauen - eth z · bovenstaande tabel toont de hoeveelheden park en groenvoorzieningen...
TRANSCRIPT
STÄDTE BAUENOMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987)
STÄDTEBAU?
„Städtebau ist das planvolle und sinnvolle Bauen von Städten.“
Wahrig, Deutsches Wörterbuch
SANIERUNG
STADTUMBAU
REVITALISIERUNGNEUBAU INTENSIVIERUNG UMNUTZUNG
UMSTRUKTURIER
UNG
ABRISS + NEUBAU
GREENFIELDS
SIEDLUNGSBAU
NEUE KNOTEN RÜCKBAU BROWNFIELDS
NEUES IMAGE
BRAND BUILDING
- "die räumlich-funktionale Organisation von Grund und Boden
- der Entwurf oder die Komposition des Stadtgrundrisses
- der Entwurf der Ausgestaltung des öffentlichen Raums
- die Bebauungsregeln"*
* Heeling 1997, in: Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002
PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT - ...
ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR - ...
DESIGN
PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT - ...
ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR - ...
CONTENT
DESIGN
FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR - ...
BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT - ...
PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT - ...
ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR - ...
CONTENT
DESIGN
CONCEPT
FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR - ...
BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT - ...
PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE - ...
AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT - ...
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite1
PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT - ...
ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR - ...
CONTENT
DESIGN
CONCEPT
FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR - ...
BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT - ...
PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE - ...
AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT - ...
STRATEGY
framework
infill: structure + typology
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
access + connectivity
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
p h a s i n g - o u t + f l e x i b i l i t y + o p e n - e n d e d n e s s
T I M E 3 7 9 11
GESTALTUNG PROZESS
DETAIL RAHMEN
KONTROLLE LAISSER-FAIRE
AUSFÜHRUNG VISION
FRAGEN ANTWORTEN
GESTALTUNG PROZESS
DETAIL RAHMEN
KONTROLLE LAISSER-FAIRE
AUSFÜHRUNG VISION
FRAGEN ANTWORTEN
AMSTERDAMAMSTERDAM 1538
Vogelschau von Amsterdam von Cornelis Anthoniszoon, 1538, aus: DRO Amsterdam, Metropool in ontwikkeling, PlanAmsterdam, 4/2008
GRACHTENGORDEL 1613-1662
Amsterdam zwischen Ij und Haarlemmermeer, Karte von Covens, 1649, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite2
Karte von Covens, 1649 - aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002
links: Plattegrond van de oude en nieuwe roying der stede Amsterdam' Fragment van het ontwerp voor de tweede helft van de grachtengordel van Daniël Stalpaert, 1662rechts: Fragment van de kaart van Amsterdam van Gerrit de Broen, 1732, een van de laatste kaarten waarop de huizen in perspectief getekend zijnaus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002
links: Luftbild Amsterdam mit Grachtenring, www.wikipedia.nlrechts: Jacob Bosch, Caarte waarin vertoont werd de plattegrond van de Nieuwe Plantage, 1682
links: Grundeigentum der Stadt Amsterdam, 1986. gelb: städtisches Eigentum, rot: Erbpacht (ab 1900), weiss: Privateigentum. aus: aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 rechts: Amsterdam, Grachtengordel, 2006. Foto Christian Salewski
PLAN ZUID 1915
H. Berlage, Plan Zuid, 1915, Vogelflugperspektive von Osten und Plan
H. Berlage, Plan Zuid, 1915links: Strassenprofile, nach Joseph Stübben, Städtebau, 1890. rechts: L. Försters Ringstrassenentwurf für Wien 1858, nach Joseph Stübben, Städtebau, 1890. aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 H. Berlage, Plan Zuid, 1915, Detail Parzellierung und Bebauung
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite3
links: M.J.E. Lippits en N.H.W. Scholte, woningbouwblok Amsterdam Zuid 1919-1923, overzicht maquette. www.nai.nlrechts: entree woningbouwblok, huidige situatie. Rechts: zicht op binnenstraat vanaf het binnenterrein, huidige situatie. www.nai.nl
AUP - ALGEMEEN UITBREIDINGSPLAN 1935
links: W.G. Witteveen, uitbreidingsplan voor Amsterdam-West, 1924-1925rechts: C. van Eesteren, schematische weergave van de optimale relatie tussen hoogbouw en verkeersvoorzieningen, 1926, axonometrisch perspectief in vogelvlucht.
links: Th.K. van Lohuizen, Gewestelijk onderzoek, demographische Entwicklung 1900-1928, 1930rechts: Het Gewest Amsterdam, Vorbildplan für die C.I.A.M., 1932
links: Amsterdam, schematisch verkeersplan voor de toekomstige westelijke stadsuitbreiding, 25 april 1929rechts: C. van Eesteren, schets voor Amsterdam-West, juli-augustus 1929 Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam 1935
AUP 1935 - 'Toekomstige voorzeining van de verschillende stadsdelen met parken en algemeene recreatieterreinen' - Planologisch onderzoek diende ter verantwoording van de opzet van het stedebouwkundige plan en resulteerde in (met namen kwantitatieve) eisen. Bovenstaande tabel toont de hoeveelheden park en groenvoorzieningen die opgenomen dienen te worden in het AUP, uitgaande van de onderzoeksresultaten welke aangeven dat per hoofd van de bestaande bevolking 3,5 m2 groen en per hoofd van de toekomstige bevolking 4,5 m2 groen nodig zou zijn en tevens dat de maximale afstand van een park tot woningen 400 meter mocht bedragen.
links: Algemeen Uitbreidingsplan, südlicher Stadtteil gesehen aus Nordosten, Vogelflugperspektive. www.efl-stichting.nl, Zugriff 29.09.2008rechts: Osdorp, gebaut ab 1958
links: Algemeen Uitbreidingsplan, kaart C, intercommunale verbindingenrechts: Amsterdam, uitbreidingsplan Tuinstad Slotermeer, 1939
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite4
FLEVOLAND 1957-1968
links: Strukturkarte Niederlande, Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening, 2001rechts: Windkarte, Sturm vom 09. November 2007
links: Überschwemmungen in den Niederlanden am 09. November 2007rechts: Fernsehberichterstattung zu den Überschwemmungen in den Niederlanden am 09. November 2007
links oben: Zuiderzee im 18. Jahrhundert. links unten: Zuiderzee, 1904rechts: Plan Lely, 1920. www.osplatform.nl 13. Jahrhundert / 17. Jahrhundert / 19. Jahrhundert, de Stelling 1874; Prinzip Polderentwässerung. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008
oben: Zuiderzee im 1./10./13./15./17./19. Jahrhundert.unten links: Testpolder Andijk. mitte unten und rechts unten: Bau des Aflsluitdijk 1932. alle: www.osplatform.nl
Afsluitdijk, 2003. Foto: Rotterdam International Architectural Biennial 2004links: Satellitenaufnahme Flevoland, 2008. GoogleEarthrechts: Strassenkarte Flevoland, 2008. http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding:OSM_-_provincie_Flevoland.PNG
LELYSTAD 1967
ALMERE 1976
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite5
links: ‚Blokjeskaart‘, Tweede Nota Ruimtelijke Ordening, 1966rechts: Decentrale concentratie, Tweede Nota Ruimtelijke Ordening, 1966
links: Cornelis van Eesteren, Skizzen zu den Zuiderzeewerken, 1952rechts: Cornelis van Eesteren, Skizzen zur städtebaulichen Struktur der Ijsselmeerpolder, 1952 Lelystad, 1960
Lelystad, 1971 Lelystad, 1981 Lelystad, 1989
Lelystad, 2000 Lelystad, 2003 Lelystad, 2006
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite6
links: strategischer Entwurf für Almere mit 100.000, 150.000 oder 250.000 Einwohnern, 1970rechts oben: Almere, 2008. GoogleEarth. rechts unten: Almere, Bau des neuen Zentrums, 2002. www.stadshart.nl van den Broek en Bakema, Plan Pampus, 1965
IJPLEIN 1980
Nördliches Ijufer, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Nördliches Ijufer, GoogleEarth 2008 und historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Office for Metropolitan Architecture, Wettbewerb Parc de la Villette, 1982
Nördliches Ijufer, GoogleEarth 2008
OOSTELIJK HAVENGEBIED 1990-2000
Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite7
Borneo, Sporenburg, KNSM und Java von Osten, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
links:Bird's eye view of the North Sea Canal, colour lithograph Ennik and Binger, 1876. aus: Buurman, Marlies; Kloos, Maarten (eds.), Impact. Urban Planning in Amsterdam after 1986, Amsterdam: Arcam, Architectura & Natura 2005. rechts: Sumatrakade, the wharf of the KNSM (Royal Netherlands Steamship Company), in 1963.Foto: Frits Weeda, Stadsarchief Amsterdam. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008 Ceres Terminal, Westpoort, Amsterdam. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005
Ijufer, historisches Luftbild. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Östliches Hafengebiet Amsterdam, Bebauung und Architekten, aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
A 10 AMSTERDAMER RING 1990
KNSM EILAND JAVA EILAND
KNSM EILAND
JAVA EILAND
Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008oben: Java eiland, 2008. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005unten: städtebaulicher Plan von Soerd Soeters, 1992. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite8
links: Ästhetische Überlegungen zu Parzellengrösse und Strassenrhythmus. rechts: Studie zu Parzellengrösse und Haustypologie für Steigereiland, Ypenburg. aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002
links: Java, Kanalbebauung, 2006. Foto: Christian Salewskirechts:Java, Bebauung an der Ij, 2008. http://www.oostelijkhavengebied.nl/:
links: Ton Venhuizen, Jan-Schaefer-Brug, 1997/2001. aus: aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003rechts: „Kopf“ von Java, 2007. aus: DRO Amsterdam, Projectgroep Zuidelijke IJ-oever, Stedenbouwkundig Plan Driehoek Kop Java, 2007
Diener & Diener, Wohnhaus Hoogkade, KNSM eiland, 1995/2001
SPORENBURG
BORNEO EILAND
SPORENBURG
BORNEO EILAND
Südliches Ijufer. Foto: Mirande Phernambucq, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008
Blick nach Westen über KNSM zu Zeeburgereiland, Foto: roVorm, aus: DRO Amsterdam, Het Zeeburgereiland, PlanAmsterdam, 7/2007 Geschichte, Konzepte 1989/1970s/1985/1990/1990 östliches Hafengebiet. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Borneo/Sporenburg, Grundlegendes städtebauliches Prinzip, 1992. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite9
Wohndichten in Amsterdam.aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, 1998. www.west8.nl Jan van Goyen, Blick auf Dordrecht, 1853
Blick auf Sporenburg. www.west8.nl West 8, Borneo/Sporenburg, städtebauliches Prinzipien, 1998. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
links oben: MLP Architects/Llouis Mateo, Wohnhaus auf Borneo, 1995/2000 aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003links unten: Frits van Dongen, de Architecten Cie., Wohnhaus The Whale auf Sporeburg, 1995/2001. rechts: Strassen auf Sporenburg. Fotos Hans Haijtema, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008
Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Freiräume, 1998. www.west8.nl KCAP, Wohnhaus auf Sporenburg, 1994/1998. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003 Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Scheepstimmermanskade, 1998. www.west8.nl
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite10
Borneo/Sporenburg, West 8, Städtebaulicher Plan, Luftbild und Drachenbrücke, 2008. www.west8.nl
Architectural criticism usually limits itself to a critique of the building around completion date. Most of the buildings in the Eastern Harbour District have been up long enough to allow for discussion of the experience of daily use as well, which in my case, as a resident of the Java Island, is a personal experience. Aside from the unmistakable satisfaction of living in an environment that was designed with so much care and attention for architectural and urban-planning quality, as a resident I also experience the odd dualism that characterizes this area: in terms of density, appearance and location right next to the centre of Amsterdam, it is urban, yet at the same time, because housing almost entirely dominates, it is simply a suburb. [...] The Eastern Harbour District, like all suburbs in the Netherlands, is inhabitated by the working middle class. This means a suburban quiet reigns here over weekdays between nine and five o‘clock, which even the steadily increasing number of children in the area does little to disturb so far. So it is a blessing that, for years, hardly a day has gone by without some architecture tourism. Strolling and cycling around, these tourists at least bring some life to the area.
Hans Ibelings 2003
aus: Eastern Harbour District Amsterdam : urbanism and architecture, texts: Abrahamse, Jaap Evert; et al., Rotterdam: NAI Publishers ; 2003
OOSTELIJKE HANDELSKADE
Oostelijke Handelskade, 1910. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003links: Oostelijke Handelskade im Bau, Foto: roVorm, aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006rechts: Oostelijke Handelskade, 1980s. aus: Jaap Evert; et al., Eastern Harbour District Amsterdam: urbanism and architecture, Rotterdam: NAi 2003
links: Nielsen, Nielsen & Nielsen, Muziekgebouw a `t Ij, Oostelijke Handelskade, 2004. Foto: Mirande Phernambucq. aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008mitte und rechts: Veembroederhof, Gewerbe, Oostelijke Handelskade. Fotos Hans Haijtema, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008
links: Oostelijke Handelskade im Baurechts: Claus en Kaan, Wohngebäude Gibraltar, Oostelijke Handelskade. http://www.oostelijkhavengebied.nl/
links: besetztes Lagerhaus Afrika, Oostelijke Handelskade. www.oostelijkhavengebied.nlrechts: Wohnungen für 3.600 Euro besetzt, 2008. www.nieuwsuitamsterdam.nl Entwicklung der Wohnungspreise in Amsterdam, 2000 und 2005. aus: DRO Amsterdam, Stadskennis - Planologie nieuwe stijl, PlanAmsterdam, 2/2007
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite11
Nielsen, Nielsen & Nielsen, Muziekgebouw a `t Ij, Oostelijke Handelskade, 2004. aus: DRO Amsterdam, Maakbare stad?, PlanAmsterdam, 2/2005
IJBURG 1996-2015?
VINEX 1995-2005
Amsterdam, GoogleEarth 2008 20 KE Lärmbelästigungs-Kontur des Flughafen Amsterdam-Schiphol. aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006 Ijburg im Bau, aus: DRO Amsterdam, Centrumeiland Ijburg, PlanAmsterdam, 2/2004
Ijburg, städtebaulicher Plan, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl Ijburg, städtebaulicher Plan, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl Ijburg, städtebaulicher Plan, Ebenenkonzept, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nl
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite12
Layer. Prinzip, Jordaan/Amsterdam, Bijlmer/Amsterdam, Prinsenland/Rotterdam.aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002 Ijburg, Haveneiland
links oben: landwirtschaftliches ‚Standardflurstück‘ aus West-Niederlanden 110m x 1250m zwischen Entwässerungssräben. mitte oben: Polder Gerverskop und Kockengen mit ‚Standardflurstücken‘rechts oben: Simon Stevin, Idealstadt, 1590. unten: Analyse der Transformation des ‚Standardflurstückes‘ zu städtischen Baufeldern.aus:Heeling, Jan; Meyer, Han; Westrik, John; et.al., De kern van de stedenbouw in het perspectief van de eenentwintigste eeuw: Het ontwerp van de stadsplattegrond, Amsterdam: Sun 2002
Ijburg, städtebauliches Konzept Blockbebauung, Frits van Dongen, de Architecten Cie., 1999. www.cie.nloben: Ijburg, Haveneilandunten: Ijburg, Rieteiland West Ijburg, temporärer Strand. Foto: RoVorm, aus: DRO Amsterdam, Stadsvorm Amsterdam, PlanAmsterdam, 1/2006
NDSM WERFT
NDSM werf, www.ndsm.nl NDSM werf, www.ndsm.nl
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite13
de Architecten Cie., Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam, Strategie und Entwicklungsleitbild NDSM werf 2008
AIRPORT CITY
ZUIDAS
MARKERMEER
IJOEVERS
AMSTERDAM METROPOOL
NORD ZUID LIJN
CORNELIS DOUWESTERREIN
NDSM-WERF
HOUTHAVENS
SILODAM
WESTERDOKSEILAND
BUIKSLOTERHAM
OVERHOEKS
SIXHAVEN
TOLHUISTUIN
HAMERSTRAATGEBIED
OSTERDOKSEILAND
STATIONSEILAND
OOSTELIJKE HANDELSKADE
PIET HEINKADE
JAVA EILAND
KNSM EILAND
BORNEO
SPORENBURG
IJBURG ZEEBURGEREILAND IJBURG STEIGEREILAND
IJPLEIN
Entwicklung der Ijoever, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam terug aan het Ij, PlanAmsterdam, 3/2008
Oosterdokseiland, Rendering der zukünftigen Bebauung, Bild: CIIID, aus: DRO Amsterdam, Oosterdokseiland, PlanAmsterdam, 5/2004links: Schiphol Airport, Blick nach Norden Richtung Amsterdam, 2006. www.nl.wikipedia.orgrechts: Frits van Dongen, de Architecten Cie., städtebaulicher Plan, Zuidas Amsterdam. www.cie.nl Steffen Nijhuis, TU Delft, Wassertstände um Amsterdam, aus: DRO Amsterdam, Amsterdam waterbestendig, PlanAmsterdam, 2/2008
Amsterdam Metropool, Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam 2007 West 8, Markeroog, 1. Preis, Wettbewerb Tegen de stroom in! der Eo-Wijers-Stiftung, 2006
STÄDTE BAUEN?
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite14
SANIERUNG
STADTUMBAU
REVITALISIERUNG INTENSIVIERUNG UMNUTZUNG
ABRISS + NEUBAU RÜCKBAU
NEUBAU
GREENFIELDS
SIEDLUNGSBAU
NEUE KNOTEN BROWNFIELDS
UMSTRUKTURIER
UNG
NEUES IMAGE
BRAND BUILDING
OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987)
L‘histoire des grandes villes n’est qu’une succession d‘adaptations aux circonstances [...] utilisées avec opportunité. Il semble qu’il y ait des instants particulièrement psychologiques pour entreprendre de grandes opérations d’urbanisme. Ces instants peuvent être définis comme la rencontre de besoins affirmés et de moyens d’exécution puissants. À cet opportunisme des évènements se superposent à un moment donné, une volonté, un plan d’action concerté dont la durée d’exécution peut devoir s’échelonner sur une longue durée.
Robert Mallet-Stevens, Georges-Henri Pingusson et.al. 1936
Un stade olympique à Paris, l’Architecture d’aujourd’hui, no. 2, février 1936aus: Grands projets urbains en Europe. Conduire le changement dans les metropoles, Les Cahiers de l’IAURIF, No. 146, Mars 2007, p. 5
The questioning of limits has replaced the search for totality.
Michel Foucault
PARZELLIERUNG - DICHTE - GEBÄUDETYPOLOGIE - GESTALTUNGSVORGABEN - MATERIALITÄT - ...
ERSCHLIESSUNG - ÖFFENTLICHER RAUM - STRASSENPROFILE - LANDSCHAFTSARCHITEKTUR - ...
CONTENT
DESIGN
CONCEPT
FUNKTIONEN - NUTZUNG - PROGRAMM - EIGENTUMSVERHÄLTNISSE - ÖFF. INFRASTRUKTUR - ...
BODEN - WASSER - FAUNA/FLORA - ENERGIE - VER/ENTSORGUNG - LANDSCHAFT - ...
PROZESSDESIGN - PROZESSMANAGMENT - STAKEHOLDERMANAGMENT - REGELWERKE - ...
AUFGABEN/PROBLEMDEFINITION - PHASIERUNG - FLEXIBILITÄT - STORY - IMAGE - IDENTITÄT - ...
STRATEGY
OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987)
OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987)
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite15
OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987) OMA, Ville Nouvelle Melun-Sénart (1987)
STÄDTEBAU
T I M E 3 7 9 11
program
T I M E 3 7 9 11
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
scenarios + vision
T I M E 3 7 9 11
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
T I M E 3 7 9 11
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
policy + social infrastructure
T I M E 3 7 9 11
framework + strategy
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
T I M E 3 7 9 11
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite16
framework + strategy
infill: structure + typology
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
access + connectivity
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
T I M E 3 7 9 11
framework + strategy
infill: structure + typology
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
access + connectivity
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
p h a s i n g - o u t + f l e x i b i l i t y + o p e n - e n d e d n e s s
T I M E 3 7 9 11
framework + strategy
infill: structure + typology
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
access + connectivity
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
p h a s i n g - o u t + f l e x i b i l i t y + o p e n - e n d e d n e s s
T I M E 3 7 9 11
framework + strategy
infill: structure + typology
program
process + stakeholder management + participation + rulesets
voids: public space + landscape + roadscapes
access + connectivity
s t o r y l i n e + i m a g i n g + c o m m u n i c a t i o n
scenarios + visionPUBLIC TRANSPORT + PARKING
technical infrastructure + sustainability
policy + social infrastructure
p h a s i n g - o u t + f l e x i b i l i t y + o p e n - e n d e d n e s s
T I M E 3 7 9 11
Städtebau ist simultan Schachspielen.
Kees Christiaanse
ETH ZŸrich Vorlesungreihe StŠdtebau 1, HS2008 , Vorlesung 1.3 StŠdte bauen, (Salewski) 03.10.2008 FOLIENAUSZUG ©Institut fŸr StŠdtebau, ETH ZŸrich, 2008.
Das vorliegende Material dient allein internen Lehrzwecken.Jede (auch auszugsweise) Veršffentlichung, VervielfŠltigung, Hosting oder Weitergabe, sowie artfremde Verwendung ist untersagt. bei Fragen bitte wenden an: [email protected]
Seite17